'Altijd maar bijeenblijven'. Brieven aan C.A.J. van Dishoeck, 1903-1929

[p. 163]

140 Laken, 24 februari 1913

24 Februari.

Waarde Vriend,

Ik heb U bij onze laatste ontmoeting gezeid, dat ik U binnenkort weêr zou lastig vallen met een nieuw boek.¹ En daar ben ik al.

Ziehier waar het om gaat. Ik zal over een paar maand (laat ons zeggen: aanvang-Mei) klaar zijn met een reeks gedichten: ‘Het Gelaat des Dichters’, dat, als ‘Het Vaderhuis’ en ‘Het Huis van den Dichter’ (om die twee voorbeelden maar te noemen),² éen geheel uitmaakt, - geheel dat echter afhangt van een grooten bundel gelijk ‘De Gulden Schaduw’), die heeten zal: ‘Het Licht der Kimmen’.³ Nu heb ik, om volgende reden, tot plicht, dat ‘Gelaat des Dichters’ afzonderlijk uit te geven. Einde dit jaar valt de Prijs-Aug. Beernaert, 1000 frank, uit te reiken door de Koninklijke Vlaamsche Academie.⁴ Nu wil ik voor dien prijs mededingen met minstens twee werken: bedoelde verzen en een bundel proza, waar ik U binnen enkele maanden over schrijf.⁵ Ik ding mede, omdat ik zoo goed als zeker ben, den prijs niet te hebben: deze zal gaan naar een of ander, meer of minder beminnelijk tweederangswerk. Nu is het Gelaat des Dichters, naar oordeel van mijne vrienden, het allerbeste wat ik ooit geschreven heb en misschien ooit schrijven zal (fragmenten verschenen in ‘De Gids’ en ‘Groot-Nederland’).⁶ En 't proza dat nog komen moet (een boek als ‘Janus’), zal ook veel beter zijn dan wat ik tot hiertoe gaf. Nu begrijpt gij mijne bedoeling: dát werk stellen, dat niet zal bekroond worden, tegenover het wélbekroonde van tweeden rang...

Ik had er aanvankelijk aan gedacht, dat ‘Gelaat’ uit te geven in een luxeuitgavetje, op een zeer beperkt getal exemplaren, die zouden uitverkocht zijn tegen het verschijnen (einde 1914) van ‘Het Licht der Kimmen’.⁷ Ik ben toen echter gaan denken, ons beider leus indachtig: ‘altijd maar bijeenblijven’, dat het beter was, U het boekje aan te bieden. Het zal ± 150 bdz. groot worden, gewone letter, gewoon papier, gewoon formaat. Men zou op een nogal groot getal exemplaren kunnen trekken, om volgende reden: ‘het Gelaat des dichters’ is het eerste deel van ‘het Licht der Kimmen’, komt dus in dézen grooten bundel vooraan. Al de exemplaren, die niet in de afzonderlijke uitgave zijn verkocht, kunnen dus onveranderd dienen als eerste vellen voor ‘het Licht der Kimmen’. Zelfs de pagineering blijft immers dezelfde. Alleen omslag en vóorwerk zouden veranderen, - en daar zijn de kosten niet zoo groot voor. Bij verschijnen van ‘Het

1 Vermoedelijk sprak Van de Woestijne Van Dishoeck voor het laatst in november of december 1912. (Vgl. brief 136.)

2 ‘Het Huis van den Dichter’ is een afdeling in de bundel De gulden schaduw.

3 Van de Woestijne was al sinds juli 1911 plannen aan het smeden voor een meerdelig dichtwerk met Het licht der kimmen als hoofdtitel. Het eerste deel ervan heette aanvankelijk ‘Het Leven van den Dichter’, later ‘Het Wezen van den Dichter’ en vervolgens ‘Het Gelaat des Dichters’. Hoewel het tot in 1918 de bedoeling was Het gelaat des dichters bij van Dishoeck uit te geven, is de bundel niet bij hem verschenen. (Vgl. ook brief 172.)

4 De Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal en Letterkunde bekroonde met de tweejaarlijkse, in 1912 ingestelde August Beernaert-prijs het beste werk in het Nederlands, zonder genre-onderscheid.

5 Dit is het eerste voorstel voor de in 1918 bij Van Dishoeck te verschijnen verhalenbundel De bestendige aanwezigheid.

6 Op dit moment waren twee reeksen gedichten onder de titel ‘Het gelaat des dichters’ verschenen in De Gids 75 (1911) 12 (december), p. 373-382 en 76 (1912) 4 (april), p. 108-117. De nummering van de tweede reeks sluit aan bij de eerste. In Groot Nederland 10 (1912) 10 (oktober), p. 397-401 verschenen twee gedichten onder de neutrale titel ‘Verzen’, met een voetnoot: ‘Uit: Het Gelaat des Dichters, in bewerking.’

7 Op 7 november 1912 schreef Van de Woestijne aan Emmanuel de Bom: ‘Niet alleen ontvangt ge volgende week van mij een-boek-om-te-stelen, heetende “Interludiën” ofte Tusschenspelen, maar daar gaat ook van mij volgende week onder pers een bundel nieuwe verzen, “Het Gelaat des Dichters”, eene prachtuitgave die ik-zelf bekostig, buiten alle uitgeverij om, en die tegen kerstmis klaar komt. Gij krijgt daarvan éen exemplaar der honderd op geschept papier, voor Uw nieuwjaar, maar dan moet gij mij laten weten of de Stadsbibliotheek van Antwerpen niet inteekent voor éen der exemplaren op Japansch papier (acht daarvan komen in den handel, à 30 fr.), en of gij in Antwerpen niet eenige bibliophielen zijt kennende, die op zoo'n ding inschrijven zouden. Ik zeg, in éen woord als in duizenden: het zal schoon zijn.’ (Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven, Antwerpen.)
Dit plan is niet uitgevoerd.

[p. 164]

Licht der Kimmen’ zou die eerste oplage van ‘Het Gelaat des Dichters’ dus feitelijk uitverkocht zijn, vermits de overblijvende exemplaren zouden verwerkt worden in den volgenden, grooten bundel.

Over honorarium zouden wij wel te akkoord komen. En daar ik U van volgende week af kopij kan sturen van de twee eerste vellen druks, zoudt gij misschien het boek al kunnen meênemen op Uwe voorjaarsreis, en ermede verschijnen tegen de zomervacantie.⁸

Wat zegt gij over dit alles? Het schoone portret dat mijn broer van mij heeft gemaakt zou hierbij misschien kunnen worden gereproduceerd, en dan wegblijven bij ‘het Licht der Kimmen’, - hetgeen van ‘Het gelaat des dichters’ wel degelijk eene aparte editie zou maken.⁹

En nogmaals vraag ik: Wat zegt gij?

Ik zie met goed betrouwen
Uw antwoord te gemoet,
En zeg, naast zoon en vrouwe:
Van Dishoeck, wees gegroet!

(En nu, nu zal ik houën
Mijn snoet)

Karel van de Woestijne

8 Er werd een begin gemaakt met het drukken van de bundel. Van Dishoeck liet ook twee aanbiedingsexemplaren maken, bestaande uit het voorwerk en zesmaal het eerste vel van de bundel. (Vgl. P. Minderaa, Karel van de Woestijne. Zijn leven en werken [I], Arnhem 1942, p. 463 en Karel van de Woestijne, Wiekslag om de kim. Historisch-kritische uitgave (ed. Leo Jansen), Assen 1996, p. 79-85.)

9 Het bedoelde portret is vermoedelijk de litho die Gustave van de Woestijne in 1910 van de dichter maakte. (Zie afb. p. 121.)