Biographisch anthologisch en critisch woordenboek der Nederduitsche dichters. Deel 5 OGI-VER

[Hendrik Schim]

Schim (Hendrik), geboren te Maassluis, in 1695, en aldaar overleden in 1742, was de zoon van pieter schim, die mede de dichtkunst schijnt beöefend te hebben, blijkens de lofdichten voor zijn' zoons dichtwerken geplaatst. Deze dichtwerken zijn: De Heerlykheit van Kristus ende Kerk, Delft, 1731; Bybel- en Zededichten, Delft, 1736, en Dichtafereelen, bestaende in Hofgedichten, Zinnebeelden en Zedezangen, Maassluis, 1737.

Deze drie dichtbundels behelzen meestal stukken van Bijbelschen en stichtelijken inhoud. Zijne Bijbelpoëzij bepaalt zich niet tot het letterlijk berijmen van schriftuurplaatsen, en houdt zich geenszins aan de woorden der Heilige Schrift, maar heeft veel fraais, krachtigs en vernuftigs. Wij kunnen met den Heer de vries ¹ wel niet ‘ontkennen dat de geest dier godgeleerden, die, als 't ware, geen spijker aan de Arke des verbonds dulden, zonder geestelijken zin en toepassing, ook

1 Geschied. der Nederd. Dichtk. II Deel, bl. 125.

[p. 231]

schims dichtwerken, meermalen ontsiert ¹; maar zulke gebreken worden rijkelijk vergoed door andere stoute, en tevens natuurlijke trekken.’

Het moeit ons inderdaad dat wij uit zijne schoone Bybelzangen, wegens derzelver uitgebreidheid, geene proeven kunnen mededeelen; men moet ze in hun geheel lezen; het zijn uitmuntende zamenhangende dichttafereelen, waarin alle groepen tot een treffend geheel zamenwerken, en voor geene uitligting vatbaar zijn. Om ons goed gevoelen wegens schims kunstvermogen te regtvaardigen, willen wij het fragment der natuurlijke geestige afschildering van Het Zalige Lantleven, door den Heer de vries begonnen ², hier een weinig verder voortzetten.

Wie smaekte ooit meer vergenoegen,
Dan een Lantheer, die met vlyt
's Vaders akkers ziet beploegen
In het quikste van den tyt!
Die, gerust en buiten kommer,
Met een ongekreukt gemoet,

1 De orthodox gebouwde dichthulk van schim houdt zekerlijk den koers der wedergeboorte, en zeilt rustig voort op het kompas der Dordsche vaderen; maar 's mans godvrucht is zoo warm, zoo hartelijk, zoo eenvoudig welgemeend, en daarbij zijn dichttrant zoo natuurlijk, en toch stout en verheven waar het te pas komt, dat hij onder de vrome dichters ver boven een' petraeus, schutte, porjeere en dergelijke Hebreeuwsch-Nederduitsche stichtelijke verzenmakers verdient gesteld te worden.

2 Geschied. der Nederd. Dichtk. II Deel, bl. 126.

[p. 232]

 

In de lieve lindelommer

 

Van den wiltzang wort begroet!

 

Nu ziet hy het dachlicht krieken,

 

En den nuchtren morgenstont

 

Met zyn goutgepluimde wieken

 

Roosjes schildren op den grondt.

 

 

 

- - - -

 

 

 

Dan komt, op bebloemde wegen,

 

Met een eêl en groen gewaed,

 

Hem de lieve Lente tegen,

 

Op wier ongefronst gelaet

 

Lelien en roozen bloeien,

 

Die men op den boezem drukt,

 

Aen wier lippen kersen groeien,

 

Die de blonde zoener plukt.

 

Hy is al 't gewoel ontweken,

 

Hoort de schelle moorttrompet

 

Nimmer op den akker steken;

 

Hier wort nooit het zwaert gewet;

 

Wel een zeis om graen te majen,

 

Hooi en ander veltgewas,

 

Als de zomerwinden wajen,

 

En het graen jookt naer den tas,

 

Laet de zee vry, dol van toren,

 

Schuimen, geeslen 't hoog gestarnt,

 

Schip en bootslui bei versmoren,

 

Als zy vreeslyk bruischt en barnt;

 

Zy zal nooit myn Lantman treffen,

 

Daer hy in zyn lage stulp,

 

Gene baren ziet verheffen,

 

Noch den drekgoôn smeekt om hulp.

 

Wie de vierschaer na wil lopen,

 

Daer het onrecht hout de schael,

[p. 233]

 

Zich de rechter om laet kopen,

 

Voor een luttel fyn metael,

 

Deze haet die flinxze streken,

 

En het redenloze pleit,

 

Dat de boosheit voor durft spreken,

 

En de godtsvrucht lagen leit:

 

Om dit boos geslacht te schuwen,

 

Wil hy liever, wel te vreên,

 

Olm en wyngert t' samen huwen,

 

Om hier na de pers te treên,

 

Vat en fles en kroes te vullen,

 

Als de herfst, met ooft gelaên,

 

't Hooft met peren weet te hullen

 

Of met vale wyngertblaên.

 

Acht een ander, vry hovaerdig,

 

Op de radren der fortuin

 

Zich de waerdigste eerplaets waerdig,

 

Wil hy zyn verheve kruin

 

Stoten aen de hemelkringen:

 

Laet zyn eerzucht zich vry spoên;

 

Lantheer zal zoo hoog niet springen,

 

Noch zoo laeg een val niet doen ¹.

 

- - - -

 

Wil een ander zich verkloeken,

 

Trojes puin en asch te zien,

 

't Oude Delfos op te zoeken,

 

Zyn geheimen te bespien,

 

't Overschot eens gaen begluren

 

Van 't Kolossus, of het gruis

 

Van de Babilonsche muren:

 

Lantman blyft veel liever t'huis.

 

- - - -

1 H. schim, Bybel- en Zededichten, bl. 50.

[p. 234]

 

Liever wil hy in zyn boeken,

 

Eene woordenschildery,

 

's Werelds pracht en schoonheit zoeken,

 

En als een bezielde by

 

't Eêlste zoet by een vergaêren

 

In zyn' lusthof, op 't gebloemt

 

Van de netbeschreven blaêren,

 

Daer de wysheit zelf op roemt.

 

Goutgestikte staetsykleders,

 

Met juwelen opgesiert,

 

En gevlamde vreemde veders

 

Van het kostlyk pluimgediert,

 

Net met armelyn gevoedert,

 

't Hair gansch zwierig opgekrult,

 

En met stof van gout gepoedert,

 

Duim en vingers ryk vergult

 

Met een schat van fyne ringen,

 

Purpre schoenen, zachte zy,

 

Acht hy ydle beuzelingen

 

En verniste hovaerdy.

 

Maer hy wil 't gemoet bekleden

 

Met inwendig feestsieraet,

 

Witte wol van zuivre zeden,

 

't Lichaem slechs met grof gewaed

 

Voor de kou der lucht bedekken:

 

Rome plag, in vroeger tyt,

 

Nooit iet beters aen te trekken,

 

Eer de pracht wert ingewyt.

 

Laet zich Suzan vry vermaken,

 

Ecbatana, Babilon,

 

In de goude en zilvre daken

 

Hunner huizen, die de zon

[p. 235]

 

Met verwondring kost beschouwen;

 

't Lant kent die sieraden niet:

 

's Mans voornaemste hooftgebouwen

 

Zyn gebreit van stroo en riet.

 

Maer zyn wandelgaleryen

 

Rieken geurig waer hy treet,

 

Konnen zyn gezicht verblyen,

 

Daer hy op een groen tapeet

 

Kuiert van ontloke kruiden,

 

In de schaduw van 't geboomt,

 

Daer het lenteblazent zuiden

 

Eeuwig speelt, en 't beekje stroomt.

 

Wie de zegekar wil ryden,

 

En in eene wolk van stof

 

Fix den perkpael weet te myden,

 

Om een luttel lauwerlof;

 

Of met grof gespierde leden,

 

Vet van oly, vlug en sterk,

 

In het worstelperk wil treden,

 

Bouheer weet wel nutter werk:

 

Hy bevecht zyn boze tochten,

 

Werpt ze moede en overmant,

 

Door zyn fierheit afgevochten,

 

Neder in het stuivent zant:

 

Dat 's de muil der leeuwen snoeren,

 

't Allergrootste ryxgezag

 

In het groot gemoet te voeren,

 

Daer de rede voert de vlag ¹, enz.

Dit dichtstuk, in drie boeken bestaande, is vol van dergelijke gepaste antithesen en natuurlijk geestige trekken; in een woord, een kunstjuweel, waar-

1 H. schim, Bybel- en Zededichten, bl. 54.

[p. 236]

van slechts kenners de regte waarde kunnen beoordeelen. Een paar Hofdichten, Koningsrust en Havezicht ¹, zijn waardige pendanten tot het vorige schoone landdicht.

Het is ons bijkans onbegrijpelijk dat deze uitmuntende en verdienstelijke dichter zoo weinig bekend, althans in geen aanzien is.

1 H. schim, Dichttafereelen, bl. 1 en 79.