Biographisch anthologisch en critisch woordenboek der Nederduitsche dichters. Deel 4 JAC-NYV

[Adam van Mander]

Mander (Adam van) ¹, een jonger broeder van carel, die volgt, beöefende, even als deze, de schilder- en dichtkunst. Achter den titel van Het Leven der ovde antycke doorluchtighe Schilders, van den laatsten, leest men een gedicht, dat zij gemeenschappelijk opgesteld hebben, zijnde eene Etimologie, oft uytlegh, waer 't woordt Schilder, oft Schildery, zijn hercomst van heeft; het is eene zamenspraak tusschen adam en zijn' broeder carel, die wij, om de curieusheid dezer etymologie, waarmede men in hunnen tijd voorzeker vrede had ², hier afschrijven.

1 Paquot,Mém. Tom. IV, p. 400.

2 Immers, onnozel genoeg, zegt kiliaan, op het woord schilderen, pingere, depingere: quasi dicas clypeum formare! Dus was een schilder (pictor) in dien tijd etymologisch zoo veel als een schildenmaker (faber scutarius): eene afleiding, waarlijk een' becanus waardig. Van daar ook misschien dat het schilderswapen bestaat uit drie witte schilden op een blaauw veld.

[p. 305]

 

Adam.

 

V handt en houdt nauw op de Schilder-const t'ontwerpen,

 

Of ghy begint van nieus u sinnen, Broeder, scherpen,

 

Te halen voor den dagh verloren asch en stof,

 

Daer grooten geest in was, welcx Namen, Const, en Lof,

 

V Pen maeckt wederom d'onsterflijkheyt bevolen,

 

Veel meer al hadden sy ten Hemel toe Mausolen:

 

Nu om dat dit u Boeck niet handelt schier eenpaer

 

Als Schild'ren, Schildery, en Schilders voor en naer,

 

Seght waer uyt dat u dunckt 't woordt Schildery gheresen?

 

Sulcx hier te legghen uyt, sal niet onvoeghlijck wesen.

 

 

 

Carel.

 

Siet, Adam, Broeder weerdt, ick achte dat dit woordt

 

Van Schilder, oft Schild'ry, comt van den Schilden voort:

 

Want d'edel Helden cloeck van in den Krijgh voor Troyen

 

Hun Schilden lieten schoon met beeldewerck vermoyen,

 

Romeynen insgelijcx, jae hinghen hier en daer

 

Hun voorders Schilden op, in plaetsen openbaer,

 

In Stadthuys, eyghen sael, oft in der Goden Kercken,

 

Om daer ghedencken by hun Ouders vrome wercken:

 

Want stonden veel daer op na 't leven self ghedaen.

 

Dit Schilde Schild'ren, siet, en is sindt noyt vergaen,

 

Waer uyt dat is ghevolght, en voort en voort ghecommen,

 

Te segghen Schildery, en Schilders ons te nommen,

 

Ghelijck Clypeus 't woort is in Latijn een schilt,

 

En is graveren oock te segghen, als men wilt,

 

Om datmen Schilden plagh betrecken oft besnijden:

 

Wat bont is oft ghevleckt in Vlaems van oude tijden

 

Wordt schillede gheseydt, na dese Schilden bont,

 

Waer uyt ick acht dat ons, en ons wercks naem ontstondt.

[p. 306]

 

Adam.

 

Dit houd' ick voor goet, gheld' en my voldaen hier mede,

 

Geen onnut sal doch zijn 't belet dat ick u dede,

 

Gaet voort, stelt oock ten toon u Schilder Helden cloeck,

 

Onsterflijckt hun naems eer, op dat sy 't doen u Boeck.

Adam volgde zijn' broeder naar Holland, en vestigde zich als Schoolmeester te Amsterdam, waar hij hem overleefde.