Logo DBNL
Biographisch anthologisch en critisch woordenboek der Nederduitsche dichters. Deel 1 ABE-BYN (1821)

Biographisch anthologisch en critisch woordenboek der Nederduitsche dichters. Deel 1 ABE-BYN

(1821)–P.G. Witsen Geysbeek–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

[Pieter Huisinga Bakker]

Bakker (Pieter Huisinga), afkomstig uit een deftig Groninger geslacht, en, welligt aldaar, geboren in 1713, en overleden te Amsterdam,

in 1801, onderscheidde zich in alle opzigten voordeelig boven zijne kunstoefende tijdgenooten, door zijn' vindingrijken geest, levendige verbeeldingskracht, gezond oordeel, geleerdheid en goeden smaak, waarmede hij die zuiverheid van taal en zoetvloeijendheid van versificatie paarde, waarop het in zijn' tijd hoofdzakelijk aankwam; doch deze keurigheid is slechts de lijst tot 's mans dichttafereelen, die eene onmiskenbare kunstwaarde hebben, bij elk die fraaije dichtstukken op prijs stelt; het was enkel de slordige le francq van berkhey, die ze op eenen onbeschofte wijze ‘stijve en afgelikte Gedichten’ noemde 1; doch diezelfde gedichten zijn ongemeen zin- en zaakrijk, vol schoone gedachten, geestige wendingen en aardige vonden, allen zijn zij verwarmd door den gloed van vaderlandsliefde, vriendschap en huwelijkstrouw, en dragen den stempel van den kernachtigen dichttrant van vroeger' tijd.

Welk eene innemende bescheidenheid was het reeds in den regtschapen, zedigen man, dat hij eerst in zijn zestigste jaar als eigenlijk gezegd dichter optrad, met een' kleinen bundel gedichten, meest allen ouder dan dertig jaren 2! en hoezeer sommige reeds vroeger afzonderlijk verspreide stukjes hem als een' zeer verdienstelijk' dichter aankondig-

den, worden dezelven echter daarin niet aangetroffen. In weerwil van het gunstig onthaal, dat dit bundeltje bij het publiek genoot, en het loffelijk verslag der maandwerkschrijvers 1, wachtte hij nog negen jaren, eer hij met een' tweeden bundel te voorschijn kwam 2, en eindelijk in zijn zevenenzeventigste jaar verscheen eene derde en laatste verzameling 3. Sedert heeft hij geene dichtstukken meer in het licht gegeven, schoon hij nog elf jaren daarna leefde.

Het blijkt uit het tijdverloop tusschen de uitgaven dezer drie bundels hoe kiesch de dichter dacht ten aanzien van dat publiek, voor hetwelk hij eigenlijk schreef. ‘Een dichter kan erkennen,’ zegt hij 4, en erkent het inderdaad, ‘dat hy met eene aenhoudende rymkoortse gekweld zy, zonder dat hy voorhebbe het gemeen met zijne kwaele lastig te vallen;’ ook dit heeft hij met de daad getoond, en het nonum prematur in annum van horatius, velen onzer vurige jeugdige dichters ten voorbeelde, bedachtzaam in het oog gehouden: hij behoefde dus in zijn' vergevorderden ouderdom geen berouw te hebben over de poëtische zonden zijner jeugd.

Ingevolge ons gemaakt bestek, om proeven in dit werk te leveren der voortbrengselen van dichters, die zulks waardig zijn, zullen wij thans eene keus moeten doen uit de drie voorhanden bundels van huizinga bakkers poëzy; en inderdaad wij zijn huiverig om de stukken, die wij opnemen, voor zijne besten te verklaren; daar die, welken wij wegens derzelver uigebreidheid, of om het minder belang dat zij mogelijk in dezen tijd inboezemen, moeten overslaan, niet te min een' rijkdom van echte schoonheden bezitten, dubbel waardig aangeduid en opgemerkt te worden.

Om de eenvoudige, schoone, treffende en ware schildering, zoowel als om de opregte, ronde, hartige taal, ruimen wij de eerst plaats in aan zijn dichtstuk op de

Aenkomst van hunne hoogheden Willem V en zyne gemalin te Amsterdam, den 30 mai 1768.
 
Wat aengenaeme morgenstond,
 
Wat lentelugt, zoo frisch van geuren,
 
Wat dubble Mai van duizend kleuren
 
Waeit d'Amsterdammers in den mond
 
De stad, in loutre vreygd herschapen,
 
Ziet schemeroogende in dien dag,
 
En woelt te voet, te ros, te wapen;
 
Zy laet de wrange zorgen slaepen:
 
De blydschap heeft nu al 't gezag.
 
 
 
Alleen geen bloeisemryke lugt
 
Doorwaeit, doortintelt alle geesten,
 
En noodt de Stad op hooge feesten:
 
Een andre Hoogtyd, syner zugt
 
Speelt, met de lente, elkeen door de aêren;
 
Die, sterker dan 't Idalisch vuur,
 
Niet slegts in 't hart der jeugd gevaeren,
 
Haer werking toont in 't volst der jaeren,
 
En past op neiging noch natuur.
 
 
 
Van 't Haegsche Bosch naer Amsterdam,
 
Zweeft deeze lieve Mailugt over:
 
Zy voert ons toe het Vorstlyk lover;
 
Twee Telgen uit een' braeven Stam,
 
Die, in de lente van haer bloeien,
 
Elks hoop, elks liefde zyn en zorg;
 
De Oranjebloem, zo braef in 't groeien,
 
Gehuwd, door malsche minneboeien,
 
Aen de eedle Roos van Brandenborg.
 
 
 
De magtige Yvest, min gewoon
 
Een' Hoofschen hoogen dag te aanschouwen,
 
Durft pas zig in dien glans vertrouwen:
 
Zy, door den rusteloozen toon
 
Der beurs- en handelklok gedreeven,
 
Vindt schaers een open in haer' tyd,
 
En slyt haer woelig werkend leven,
 
Om 't Vaderland het deel te geven
 
Der winst, gewoekerd uit haer vlyt.
 
 
 
Zy wyk' den Haeg in Hoofschen zwier;
 
Maer niet in ongeveinsd genoegen:
 
Zy kan het hart by heuschheid voegen,
 
En eert den Vorst op haer manier.
 
Wie twyflen durft kan zien noch hooren.
 
De vreugd van de ouden en nieuwe Zy
 
Ryst hooger dan de Westertooren,
 
En streeft, genoopt van liefdespooren,
 
Door alle wyken, langs het Y.
 
 
 
Om 't Vorstlyk Paer, naer orde en eisch,
 
In 't woelig Amsterdam te onthaelen,
 
Ontsluit de Raed de marmren zaelen
 
Van 't heilig burgelyk paleis.
 
Geen hof kan ooit meer veilig wezen:
 
Hier bergt de wereld zelf haer' schat:
 
Geen list kan hier de wet beleezen:
 
Hier heeft de Prins geen leed te vreezen;
 
Ons Raedhuis is de Burg der Stad.
 
 
 
De Stad, door dit bezoek vereerd,
 
Heeft de eêlste rei der vreugd ontboden;
 
En voor haer hooge Gast-genooden
 
De hindernissen weggeweerd.
 
't Vermaek zal zelf den dag verdeelen
 
Op trom-, trompet- en klokmuzyk:
 
De Schouwburg opent zyn tooneelen;
 
Het magtig Y houdt waterspelen,
 
En zeiltriomfen in zyn ryk.
 
 
 
De Burgery staet hegt geschaerd;
 
Uit zestig Wyken toegedrongen:
 
De blydschap vindt gebrek aen tongen,
 
In duizenden byeen vergaerd.
 
Gelyk de Mai aen weide en hoven,
 
Waer 't lenteblos de telgen siert,
 
Als steiler zon 't plantsoen zal stooven,
 
Een winst van vruchten durft belooven,
 
Wanneer het jaer den oogsttyd viert.
 
 
 
Aldus in Neêrland, wyd bekend,
 
Waer vryheid haer blazoen blyft voeren;
 
Geen dwang de volksrust poogt te ontroeren,
 
Belooft de groene Oranje-Lent
 
Ook schoone vruchten voort te kweken.
 
Zo moet geen held aen Nassaus stam,
 
Den Staet geen duurzaem heil ontbreken:
 
De Zeevaert zeile op alle streken,
 
Naer 's werelds Koopmarkt, Amsterdam 1!

Geestig en luimig is de brief, dien hij, wegens het verbranden van twee zijner dichtstukken, schreef

Aen den heere mr. Michiel van Bolhuis, in Groningen.
 
Ga, traege Zangeres, poog mynen vriend te vinden,
 
't Zy hy te Warffum woone, aerdszalig en gezond,
 
Waer 't Noorderzeegeklots, door 't woên der winterwinden,
 
De vruchtbre stranden schaeft van onzer Vaedren grond:
 
Of dat hy de uren slyt' der korte en koude dagen,
 
Der nachten, lang en loom, in Grunoos ruimen wal,
 
En by den warmen haerd, met vrienden, kroost en magen
 
De nukken schertsend' mael' van 't weifelend geval.
 
Wil daer beschaemd, zo 't voegt, bekommerde en verlegen,
 
Om uwen stuggen aert, in zyn woning treên;
 
Hem daer, zy 't u vergund, omhelzen, en den zegen,
 
Dien waere vriendschap schenkt, afbidden als voorheen.
 
Myn Bolhuis, 't zy haer komst u walgen moge of smaeken,
 
Zy onderneemt den togt, vertrouwende op uw gunst,
 
En hoopt, dat de oude zugt, lang smeuende, op zal blaeken,
 
Uw liefde voor haer deugd, en eerelyke kunst.
 
Onze aerdbol heeft zyn' kring eens om de zon voltrokken,
 
Gaf ons den kortsten eens, en eens den langsten dag;
 
Bekleedde 't veld met loof, met bloemen, vruchten, vlokken,
 
Sinds ik, by uwen brief, myn kroost verschynen zag.
 
Dat Tweelingkroost voorheen ontydig, onvoldraegen,
 
Uit hersens, al te jong, gebooren, zag ik weêr,
 
Dat geen Patricius, en 't speet ons, kon behaegen;
 
Schoon 't recht vrymoedig sprak voor myn beledigde eer.
 
Dit kroost moest jaeren lang by u, myns ondanks woonen,
 
'k Hereischte 't menigwerf uit malle kindermin,
 
Terwyl de tyd den leest en 't wezen myner zoonen,
 
Hun houding, zwier en verw, gevaegd had uit myn' zin.
 
Gy schertste ligt, Michiel! met myne onnoosle liefde,
 
Als gy de schepsels zaegt, om wie zy driftig vroeg,
 
En dagt, misschien, gy dwaes, het kroost, dat u ze griefde,
 
Komt zeker, als ik 't zond, by Vader tyds genoeg.
 
't Gebeurde eens, niemant spott' met droomen en gezigten;
 
Ik heb, als Socrates, myn' eigen Demon ook,
 
Dat gy, in goeden ernst, myn Twee vergeten Wigten
 
Voor 't licht riept uit een' hoek, waer nimmer dag ontlook.
 
‘Kent gy,’ dus was uw woord, ‘onnooslen! uwen vader?’ -
 
‘Alleenig aen den naem die op ons hulsel staet.’ -
 
‘Maer weet gy ook van hem iet meerder, of iet nader?’ -
 
‘Niets anders, neen, ô neen! niets van zyn liefde of haet.’ -
 
‘Hebt ge immer trek gevoeld naer Vaders huis en zorgen?’ -
 
‘Somtyds; maer schaemte en vrees verdoofden deze zugt.’ -
 
‘Waerom? zyt welgemoed: reist heen: vertrekt op morgen.’ -
 
‘Wy schroomen, brave man, voor zyne roede en tugt.’ -
 
‘Hoe nu! wat 's dit? gy weent: zyn min zal u beschermen.’ -
 
‘Wy zyn al te onbeschaefd; wy zyn mismaekt van leên!’ -
 
‘Het Vaders hart nogthans zal uwer zig erbarmen.’ -
 
‘Hervorm gy zelf, vooraf, gewaed, en sprake, en zeên.’ -
 
‘Goê zeden, nette spraek, fraei tooisel, hy kan 't schenken;
 
En is uw leest min schoon, gy hebt geen smaed verdiend,
 
Die wel te leven weet, zal min dien mistand krenken.
 
Welaen! spoeit heen, en groet uw' Vader van zyn' vriend.’
 
Kom hier, vergetenheid, kom hier, uw loom vermogen,
 
Schoon 't wakkre zinnen deert, vermeestert onzen geest;
 
Gy wordt, eer 't stomp verstand, eer 't scheemrend zwak der oogen
 
Met d'ouderdom verschynt, alreeds gevoeld, gevreesd.
 
'k Herdenk nu, met verdriet, den zwymeldrank, de teugen,
 
My, u ten dienst, gemengd door de eigenzinnigheid;
 
Waer door ik, dof van geest, beneveld van geheugen,
 
Al duizlend uit het spoor der vrienschap werd geleid.
 
'k Verloor, door u alleen, een denkbeeld uit myn zinnen,
 
Voor dezen 't waer vermaek, de wellust myner ziel:
 
Ik scheen dien braven man, dat huis niet meêr te minnen,
 
Daer ik, zo menigwerf, in vriendschaps armen viel.
 
Ja, Bolhuis! ja, ik dagt aen u en aen uw magen,
 
Min dan Oranje aen 't graf toen Gerards lood hem trof.
 
Wanneer my, onverwagt, myn kunstkroost op kwam dagen;
 
Dat kroost, heel ongedaen, van zwier beroofd en lof.
 
'k Ontving die Tweelingvrucht, en aerselde onder 't groeten:
 
Ik zag haer; maer, helaes! 'k ontroerde op dat gezicht;
 
Wat onaenzienlykheid! wat wangestalte, en voeten!
 
Wat stem! wat tael! wat geest! ô liefde! ô eer! ô pligt!
 
Verglimt dan de eigenmin de dwaesheid onzer driften,
 
De malle stoeiery van 't jong en vlot verstand;
 
Onthaelt en toeft zy ons, voor nectar, op vergiften,
 
En geeft ze ons kindsch vernuft een lemmer in de hand?
 
Verleidende eigenmin! elk moet uw werking schroomen,
 
Zo lang de kragt der rede uw' invloed niet bestiert!
 
Ik voelde, ô rede! uw spoor, noch 't tokklen uwer toomen,
 
Toen dit ontydig kroost een' naem gegeven wierd.
 
Dit dagt gy ook, Michiel! gy liet die schepsels dryven;
 
Gy sloot hen jaren op, vergeten en veragt,
 
En wat ge, uws ondanks, poogt voor hun aen my te schryven,
 
'k Weet, hoe ge, in uwe vuist, om myne dwaesheid lacht.
 
Hervat uwe aendagt: leen myn' zang opmerkende ooren,
 
Ik zing den ondergang van dit wanschapen kroost;
 
Dat, kragteloos gevormd, en voor zyn' tyd geboren,
 
Der kunst tot smaed verstrekt; den Vader siert noch troost.
 
't Was avond, alles zweeg, de drukke straten zwegen;
 
De huis- en levenspligt ontdoken zorge en werk;
 
De geest, op rust verliefd, genoot dien stillen zegen,
 
En schiep, in de eenzaemheid, een leerzaem oeffenperk.
 
Het veenvuur flakkerde op, zyn lugte vonken zwierden
 
En speelden in den rook, die smeltende verdween;
 
De vlammen, blank en rood, verhelderden en sierden
 
Den versch gekuisten haert, en blaekten ongemeen.
 
Geen houtmyt, hoe geroemd, der gryze en wyze alouden,
 
Geleek, in 't minste deel, by myn eerwaerdig vuur;
 
Elk moet myn' stillen ernst, en aendrift fraeier houden,
 
Dan al hun feestgebaer, in dat ontzaglyk uur.
 
Myn dierbaere echtgenoote, en teergeliefde Elise;
 
Wie 'k immer mynen wil en hartsgeheim verklaer;
 
Die 'k altoos, by myn kunst, tot priesterin verkieze,
 
Stond over de offerhande, en hielp den offeraer.
 
Ontydig Tweelingkroost! door 't onryp brein gewonnen,
 
Dus sprak ik, volg myn' wensch, 't strekt u en my tot eer!
 
Wie zou u, dus mismaekt, huisvesten, dulden konnen?
 
Het burgerschap der kunst valt veel te kiesch en teêr.
 
Den kindren van verstand voegt geen roemdervend leven:
 
Indien zy stamelaers, verdraeid, of krepel zyn,
 
Kan hun Augustus noch Mecenas aenzien geven;
 
Hun schande blinkt door 't kleed, schoon 't hel van goude schyn'.
 
Der oudren malle min moog' zulke zoonen streelen,
 
Hen zenden, dwaes beraên, de wyde wereld in:
 
Helaes! 't elendig kroost zal spoedig elk verveelen;
 
Gekerkerd zyn, of slaef by 't laegste huisgezin.
 
Dan lydt het duizend doôn, mishandeld en geschonden;
 
Ten slegtsten dienst geveild, waerin het langzaem sneeft:
 
Of wordt het, hier en ginds, by 't nageslagt gevonden,
 
Men werpt het in een' hoek, onnut, en afgeleefd.
 
Wat dunkt u? dankt ge niet uw' Vader, die u heden
 
Aen zo veel leeds ontrukt? zie hier uw lykvuur reê:
 
Gy knikt: welaen, de vlam verslinde, ontbinde uw leden;
 
Uw lyf verkere in lugt, zyn waessem waeij' naer zee.
 
Dit was het eind, myn vriend, dier Tweelinghersentelgen:
 
Noem zulks niet Ammonietsch, of Puniesch, vreemd noch wreed:
 
Saturnus gloênden eisch kon nooit Natuur verzwelgen;
 
Den mynen wil 't verstand: hier voelt Natuur geen leed 1.

Burmans fraai en krachtig Latijnsch dichtstuk Ad manes violatos Jani Wittii, zoo wel als higts

Carmen trochaicum in reditum veris, vonden in huisinga bakker een' keurigen dichterlijken tolk 1. Eervolle vermelding verdient ook zijn deftig dichtstuk, getiteld Amsterdam 2, dat alleen wegens deszelfs uitgebreidheid hier geene plaats vinden kan, gelijk ook, om dezelfde reden, zijne geestige hekeldichten, met name Hippus, de Kerk-pedant 3, Aen den Hollandschen Scriblerus 4 en De Bruiloftspoëzy verdedigd 5. Natuurlijk, en toch geestig en aardig is de wending in de beide volgende stukjes:

Aen Ernst, huwende met Doris 6.
 
Of ge onrechtzinnig, of rechtzinnig,
 
Verdraegzaem zyt, of styf en vinnig,
 
Geeft nu geen pas u af te vraegen:
 
En of u Doris kon behaegen
 
Alleen om de orthodoxe gronden
 
In haer, en haer geslagt, gevonden.
 
De liefde erkent nooit trant of regels
 
Van strenge, of stugge lettervlegels:
 
't Verstand, door haere kragt getroffen,
 
Mag op een vry verkiezen stoffen.
 
Uw Doris voelde 't minvermogen,
 
Toen de eerlykheid, ter neêr gebogen,
 
In Ernst om wederliefde vraegde;
 
Een minnetael, die haer behaegde.
 
Zo komt uw beider hartsgevoelen,
 
Dat steeds op de eendragt poogt te doelen,
 
Nu, in één zelfde punt, te saemen:
 
Myn vriendschap zegt hier, vrolyk, Amen!
 
Gy, thans den toets der kerkbegrippen
 
Ontworsteld, moogt, met vrye lippen,
 
Beminnen, denken, schryven, leeren;
 
Met ieder, wien 't u lust, verkeren.
 
Zulk leven moet gy lang genieten,
 
Van rampen vreemd en huisverdrieten!
 
Dan zullen alle uw waerde vrinden
 
In uw geluk een voorbeeld vinden;
 
En roepen, daar ze uw dagen wenschen,
 
Dit zyn recht orthodoxe menschen 1!
Aen dezelfden, klinkdicht.
 
Wat Rome, wat Geneve, of Augsburg, ook beweeren;
 
Wat Dordrecht voor een punt van waer gevoelen stelt;
 
Hoe vast het kerklyk snoer van eenheid bindt, of knelt,
 
Geen dooling, geen verschil, was immer af te keeren.
 
De huwlyksliefde alleen kan schoole en dwang ontbeeren,
 
Zy luistert naer gezag, gezintheid noch geweld;
 
Zy vindt een lesse in 't hart, die haere keur verzelt,
 
Rechtzinnig was, en blyft, welke alle volken leeren.
 
Zo dwang het aerdsch verdriet, by 't vry verstand, vergroot,
 
Geen formulier der kerke ooit dwaling buitensloot;
 
Zyn menschen regels dan geen kragtelooze letters?
 
Zoek dies de Eenstemmigheid van denken by de Min;
 
Zy stort in beider Kunne een eensgevoelen in:
 
Egthaeters zyn alleen de schadelykste Ketters 1.

Welk eene behagelijke eenvoudigheid, losheid, natuurlijheid en juistheid heerscht in zijne

geboortegroet aan Hylas.
 
Heden hebt gy, achttien jaren,
 
's Levens wufte zee bevaren,
 
Met des lighaems schip gezeild:
 
Zelden hebt ge nog, by 't spoeden
 
Op de tuimelende vloeden,
 
't Zeil gereefd, den grond gepeild.
 
't Was nog varen met een' roeier,
 
Dobbren in een boot of boeier,
 
Op een' binnenlandschen vloed;
 
Daer men zorgloos, onder 't zingen,
 
Roer en riem of zeil kan dwingen,
 
Nu met meêr, dan minder, spoed.
 
't Was nog los en onbedreven,
 
Langs de stranden van dit leven,
 
Onbekommerd, onberaên,
 
Zonder oogwit, voortgetoogen,
 
Daer men schaers opmerkende oogen
 
Dagt op kaert of koers te slaen.
 
In dit spelend zorgloos' zeilen,
 
Was de schipper traeg in 't peilen,
 
En de stierman min bedagt,
 
Of het zeil eens gypte en kraekte,
 
Of de kiel een gaping maekte,
 
't Werdt slegts lugtig uitgelacht.
 
Nu, maer nu, zal 't errenst worden,
 
Nu behoort, met wisser orden,
 
Beter kennis vaster geest,
 
't Lighaems schip de reis te wagen:
 
Ligte vloeden, heldre dagen,
 
Speelzeilagien, zyn geweest.
 
'k Wil myn' raed voor u niet sparen,
 
Schoon 'er wel ervaerner vaeren
 
Op des levens holle vloên:
 
'k Ben van myn verstand geen pryzer;
 
Ondervinding maekt ons wyzer,
 
Schoon men snedig zij, of koen.
 
't Lichaems schip, 't zy 't breed of rank is,
 
Vast en sterk, vervuild of krank is,
 
Vordert onverwylde vlyt;
 
Vlyt in 't breeuwen, teeren, klouwen,
 
Vlyt, om 't zinlyk gnap te houên;
 
't Geen verwaerloosd wordt verslyt.
 
't Schip des lighaems slyt door jaeren,
 
't Moet ook slyten onder 't vaeren,
 
Maer bekoorlyk onderhoud
 
Doet het vaertuig langer duren;
 
Weert lekkagie, helpt in 't sturen,
 
Houdt het vaerdig, schoon 't veroudt.
 
't Zeilt geneuglyk, als we winden,
 
Vloên en golven, gunstig vinden;
 
Doch wat ziet het byster naer,
 
Als 'er stormen, zyn te wagten,
 
Duistre dagen, donkre nachten,
 
Tegenspoeden, reisgevaer!
 
't Heeft dan werk in wél te stieren;
 
Hier te reeven, daer te vieren;
 
Nu eens ruim, dan scherp te gaen:
 
Wind te houden, als 't wil gypen;
 
Somtyds kort een klip te ontknypen;
 
Steeds, ter wagt by 't stuur, te staen.
 
Uwe stierman, de eedle Reden,
 
Moet zyn' raed en kunst besteden,
 
Eer een draeiwind hem verrass',
 
Staedig op het nachtglas letten,
 
Om den rechten koers te zetten,
 
Naer 't verstand, uw zeilcompas.
 
Zyn scheepshoofden wys en schrander,
 
Zyn ze eenstemmig met elkander
 
In 't bestierne, in't beraên,
 
Min gevaer is dan te vrugten 1,
 
Of verlies van 't Schip te duchten,
 
Op des levens waterbaen.
 
Egter beurt het, wie zal 't wraeken?
 
Dat, ondanks voorzigtig waeken,
 
Ondanks kennis, nugtre vlyt,
 
Stormen, stranden, dondervlaegen,
 
't Lighaems schip zyn kragt ontjaegen,
 
Of bederven voor den tyd.
 
Dan, nooit moeten ongelukken
 
Ons aen onzen pligt ontrukken;
 
Braeven blyven dien getrouw:
 
Rampen, die wy niet verwekken,
 
Schoon zy ons tot nadeel strekken,
 
Wekken nimmer naberouw.
 
Wiltge voorts gelukkig spoeden
 
Door de bulderende vloeden,
 
Zeil niet zonder waterkaert,
 
Die u kusten, baeien, stranden,
 
Stromen, streken, rotsen, zanden,
 
Net beteekent, juist verklaert.
 
Deze reiskaert, niet te missen,
 
Doet ons naer den koers nooit gissen;
 
Wyst den waren op elk blad:
 
Velen zouden zeker varen
 
Op de ontrouwe levensbaren,
 
Als men haer beöefend hadt.
 
De Opperreder zal u roemen,
 
Uwe reis gelukkig noemen,
 
Als ge in 't einde uw' scheepstogt sluit;
 
U de winsten doen genieten,
 
Opgegaerd in reisverdrieten,
 
Eindlooze eeuwen in en uit 1.

De tot hiertoe medegedeelde proeven zijn voortbrengselen uit 's dichters vroegeren leeftijd. De vruchten van zijn' ouderdom, in den derden bundel bijeenvergaderd, zijn in geenen deele overrijp, en dus onsmakelijk. In de meeste stukken flikkeren de sprankels nog helder op van zijn eerst laat verdovend dichtvuur. Het dichtstuk op des Heeren van winters lustplaats Voorland, in de Diemermeer,

waarmede deze bundel besloten wordt, en welligt de zwanenzang des grijzen dichters is, bevat een' rijkdom van natuurlijke schoonheden, die altijd treffen en behagen. Het dichtstuk is tamelijk uitgebreid; een gedeelte willen wij hier 'er toch van mededeelen

 
Is 't waer? hoor ik Mevrouw ginds met haer telgen spreken?
 
Kom, laet ons door die laen, langs die beplante streeken
 
Haer zoeken: hoe! wat 's dit? is zy reeds zelve alhier?
 
Wie roept daer? Hekaté, of Unjer, mensch of dier?
 
Ontmom u, laet ons zien, wie 't zy, die aen dees boorden,
 
Of in boschagie schuilt, en steeds de laetste woorden
 
Te rug roept: ach, ik merk 't: de praetnimf woont hier ook,
 
Nimf Echo, die de min aen lugt versmolt en rook,
 
En in een stem herschiep, toen haer Narcissus griefde,
 
Maer die zig zelf beminde en schertste met haer liefde:
 
Blyf vry, woon altoos hier, nooit word' gy stil en stom:
 
Kaets Winters trouw, en zyner vrienden stem weêrom.
 
Wy volgen het geleide, om ons den weg te baenen,
 
Want anders doolden we in dees singerende laenen:
 
Was ik alleen, ik riep om Ariadnes draed,
 
Die my hier baeten mogt, en Theseus heeft gebaet
 
In 't doolperk van Dedael en zyn onzekre paden.
 
De mantelingen, schoonze d'oogen nergens schaden,
 
Verbystren, evenwel, 't gezigt des wandelaers;
 
Hy gaet, en zoekt en keert, doch vindt den uitgang schaers.
 
Hier woont de nachtegael, die met zyn' gorgel toovren,
 
Den wandlaer streelen, en zyne aendagt kan verovren;
 
Wien de opperzanglof lang in 't woud werd toegedeeld,
 
Waeronder 't grof muzyk des traegen koekoes speelt.
 
Gy schildergeesten, die door verwen en penseelen
 
Onze oogen op 't paneel verrukken kunt en streelen,
 
(Van Winter is uw vriend, en kent uw' zwier en kunst),
 
Komt hier, en laet Natuur u leeren: haere gunst,
 
Haer onderrigting kan den schrandersten bekooren,
 
Hier schildert zy zo schoon voor oogen beide en ooren;
 
Wy hooren hier haer werk in 't rammelen der blaên,
 
Wy zien de schilderkragt in 't groene boschloof aen;
 
De heldre zon verwekt dien luister, schiet haer straelen
 
Door telgen heen en struik, als 't koeltje, menigmaelen,
 
Hen allen zagt beweegt, en door de bladen zwerft,
 
Hier helder blaekt, daer kwynt, ginds donker schaduw verft
 
En vormt het licht en bruin, dien tint der zagte kleuren,
 
Dien wy op 't rafereel zo geest verrukkend keuren:
 
Het scherpe en ronde, door den schilderzwier verspreid,
 
Leert ons Natuur in 't bosch, toont dag en donkerheid.
 
Zo, Hofheer! leidt ge ons nu door moeiëlyke wegen?
 
Dit gangspoor is wel breed, maer steil en hooggelegen;
 
Wy klimmen moedig op: wat zien we, of is 't een schyn?
 
't Onsterffelyk verblyf van moeder Mnemozyn?
 
Ryst hier de tempel van der zanggodinnen moeder?
 
Van Winter! 'k weet, gy zyt der kunsten vriend en voeder;
 
Ik weet, dat ook de lier in uwe handen past,
 
Dat gy de letterliên op uw vernuft vergast,
 
Doch, waerde Heer! wie zou, wie zal gelooven mogen,
 
Dat zig 't geheugenischoor hier opdeed aen onze oogen?
 
Graveert die tempel uw gedagtenis en naem
 
Op pylers niet of poort, uw loffelyke faem,
 
Niet slegts door Amsterdam, maer verder rond gedraegen,
 
Doet de Oostermaatschappy ook van uw' lof gewaegen:
 
Hoe vrolyk juichen zelfs, terwyl ik Voorland zing,
 
Het Burgerweeske, en ook den Zeevaerts kwekeling!
 
Uw meêgenootschap stiert hun beider zin en zeden;
 
Kweekt goede burgers, vormt de jeugd tot nutte leden
 
Van Hollands Zeevaerdy; de ziel van deezen Staet.
 
Maer 'k treed uw' Tempel in, die voor ons open gaet.
 
Men bouw', zoo veel men wil, lusthovenen 1 en hoeven,
 
Om zig en zyn gezin op 't lustig land te toeven,
 
Uw vast verstand maelt hier der ouden wedergaê,
 
Gy bootst dus, in onze eeuw, hunn' smaek en bouwtrant na:
 
Dees hoogte, en dit gebouw, wat wil het anders zeggen
 
Dan dat de kunsten hier te gast op Pindus leggen?
 
Een dichter, zulk een plek, en zulk een dak, gewoon,
 
Heeft Cyrraes lauwerveld, of Parnas niet van noôn.
 
Hier weiden de oogen langs de ruime veldlandouwen,
 
Waer vesten aen de Vegt, en burgten zyn te aenschouwen,
 
Het needrig Muiden, Weesp, ook Naerden, dat zig bergt
 
In zyne wallen, sterk gelegen, schaers getergd
 
Door Hollands vyand, als het dezen mogt gelusten
 
Dit vreêgezind gewest in zynen bloei te ontrusten.
 
Het vlak en vrolyk veld streelt Gysbregts burgery
 
Wanneer zy vierdag houdt, en, nu van zorgen vry,
 
Den daegschen booge ontspant, dan zien we ontelbre zielen
 
Te voet, of ook te paerde, in schuiten, en op wielen:
 
Deez Tempel heeft de vloên, en Diemen voor de borst:
 
De ringdyk, die 't gevaerte op zyne schouders torst,
 
Omsingelt hoeven en hof, en, door al 't schoon bewogen,
 
Vat hy het Meir in d'arm, en ziet, met minzaeme oogen,
 
Op beemd en groen geboomte, op Veldman en op Heer,
 
Op al het landvermaek, van zynen kruin, ter neêr.
 
Als ik by dit gezigt nog langer bleef vertoeven,
 
Myn kunst zou Helikon, noch Castalis behoeven.
 
Hoe! is dit land zo groot! wat wykend vergezigt!
 
Is deeze laen zo lang, zo breed, zo recht gerigt!
 
Zo weet men 't nut en 't schoon zo heuschelyk te paeren:
 
ô Voorland! zoet verblyf! groot voorwerp van myn snaeren!
 
De tyd verschoone uw' stand! de weg van Appius
 
Duurt nog op zyne wys, hoe zeer vervallen: dus
 
Is geen bestendigheid op dezen kloot te wagten:
 
Men arbeidt, poot en plant voor zig en zyn geslagten.
 
Hoe ver het reiken moog' laet gy aan 't lot alleen;
 
Gy kent die zedekunde, ik leer u niet, ô neen!
 
Zie Pales runders in de velden zig vermeien,
 
Waer zy de dierbre melk naer de uiervaten leien:
 
Admetus ossen, nu voor roof bedugt of leed,
 
Zyn, als de herfst verschynt, met vleesch en vet omkleed.
 
Dus zyn we al wandelende uw lange laen ten einde,
 
Den ryken tafeltuin, den keukentuin, die heinde
 
Aen 't huis, en agter 't huis, zig ruim en breed vertoont,
 
En door staketsel, haege of latwerk blyft verschoond.
 
Van plukker, ongevraegd, of ongenoode monden:
 
Pomoon wordt hier en ginds geëerbied, en gevonden;
 
Zy biedt het bloozend ooft uit volle hande aen,
 
En laet den lekkertand niet ongezegend gaen.
 
Daer hoor ik reeds de bel ons aen de tafel nooden,
 
Wy volgen allen haer luidklinkende geboden:
 
De disch is toebereid: uw Gade wenkt ons all';
 
Treên we op dat teeken in: wy zyn hier liefgetal 1.

Verscheiden keurige dichtmatige vertalingen, en daaronder ook eene van het achtste boek van miltons Verloren Paradys en eene vrije naarvolging van den scherphekelenden Idolelenchus van

j. geesteranus, zijn hare plaatsen in dezen bundel overwaardig.

Huisinga bakker was lid van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leyden; overigens had hij weinig op met de gouden en zilveren medailles uitloovende dichtgenootschappen, die in zijn' tijd zoo zeer in ons vaderland vermenigvuldigd waren, en onder ons dichters en dichteressen deden ontstaan, die men anders daarvoor waarlijk niet zou aangezien hebben. Hoe hij over deze métromanie dacht blijkt uit het stukje, getiteld:

Pindus burgerschap.
 
Genootschappyen, schrandre liên,
 
Kunstrechters, stoute lettertolken!
 
Komt gy een' gouden eerprys biên,
 
Om Neêrlands zangberg te bevolken?
 
Neen! volkryk was de zangberg nooit:
 
Te kiesch, te streng zyn daer de keuren;
 
Daer mogt 'er schaers den lauwer ooit,
 
Geplukt met eigen hand, gebeuren.
 
De buitenbuurt van Pindus voedt
 
Een goed getal van rymgezinden,
 
Maer op Parnassus zelven moet
 
Een Burger zig alleen bevinden.
 
Geen geld of goud koopt dezen rang;
 
En Midas kon dien nimmer geven;
 
Een Cherilus, hoe stout van zang,
 
Moest in haer voorburg blyven leven.
 
Weet, dat Natuur den Dichter schept:
 
Als dan 't verstand die neiging regelt,
 
De kunst, terwyl de vlyt zig rept,
 
Apollos handvest merkt en zegelt,
 
Dan wordt, door zulk een pergament,
 
Parnassus Burgerschap erkent 1.

De verstandige man had wel gelijk. Hoe menig aldus met goud of zilver bekroonden dichter (?), dien hij te voren nooit als zoodanig had hooren noemen, mag hij wel met medelijden aangezien hebben!

 
Leer nu aen jonger Dichtrenschaer,
 
Die zo veel Maetschappyen scheppen,
 
En om een' goudprys vingren reppen,
 
Den rechten trant der vedelsnaer.
 
Ik leg de pen, uw' cyter neêr 2,

zeide hij tot een vaarwel aan de dichtkunst.

Zijne voortreffelijke Beschouwing van den ouden gebrekkelijken en sedert verbeterden trant onzer Nederduitsche verzen 3 en zijn Leven van jan wagenaar 4, met wiens zuster hij gehuwd was, kenmerken hem ook als een' zeer verdienstelijk' prozaschrijver.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs