Biographisch anthologisch en critisch woordenboek der Nederduitsche dichters. Deel 1 ABE-BYN
(1821)–P.G. Witsen Geysbeek–
Auteursrechtvrij[Thomas Arents]Arents (Thomas) Ga naar voetnoot3, geboren te Amsterdam, den 6 Junij 1652, en aldaar overleden in 1700, was een in zijn' tijd niet ongeächt dichter, en lid van het kunstgenootschap: Nil volentibus arduum. Hij genoot veel vriendschap en aanmoediging van den burgemeester joannes hudde, een groot voorstander der fraaije wetenschappen Ga naar voetnoot4. ‘Was zijn | |
[pagina 152]
| |
geest,’ zegt de Heer de vries Ga naar voetnoot1, ‘in 't zoo even genoemde Dichtgezelschap niet zoo zeer ter neder gedrukt, arents had misschien de grootste vorderingen gemaakt, daar hij nu, blijkens zijne Treurspelen, niet dan middelmatige Fransche vertalingen aan 't licht bragt.’ Zijne tooneelstukken Ga naar voetnoot2 hebben zeker weinig waarde; doch onder zijne andere gedichten Ga naar voetnoot3worden er toch gevonden, die gansch niet verwerpelijk zijn; dat op den veldslag bij Fleurus in 1690 is inderdaad stout, krachtig en echt dichterlijk. De hertog van Luxemburg, Die vaak tot hulp den Afgront riep
Door toverkunst en helsche treken,
Begaf, toen elk de slaap beliep,
Om met een' helschen Geest te spreken,
Zich in het naarst van 't naaste wout.
‘ô!’ Bad hy, ‘wees met my bewogen,
Gy, spoken! maakt my wreet en stout;
Toont 't kettersch heir uw groot vermogen:
| |
[pagina 153]
| |
Verzelt me, strydt aan myne zy;
Jaagt schrik en vrees door hunne benden,
Blaast in de myne uw razerny;
Doet 's vyands magt met schande wenden.
Ik zal, wordt myne beê verhoort,
Met maagdebloet uw' dienst betalen,
En paaijen u met kindermoort;
Ja, 't alles doen te helle dalen,
Als eer te Zwadenburgerdam,
En 't omgekeerde Bodegrave
Daar ik zoo braaf met vuur en vlam
Verwoeste volk en hof en have.’
Een spook, van duizenden verzelt,
Gaf antwoort, onder 't vreeslyk loeijen
Van dollen moort en wreet gewelt,
Het doet als vuur zyne oogen gloeijen
Door gift dat 't in zyn' boezem schoot,
En 't rookent hair als borstels ryzen.
Nu zweert hy 't vrye volk de doot:
Zyn vloeken doen de starren yzen.
Straks hitst hy zyne benden aan,
Van eenen zelfden geest ontsteken.
‘'t Za, makkers!’ schreeuwt hy, ‘laat ons
gaan:
't Is tyt myn' ouden hoon te wreken.’
- - - - - -
Met rukken 's moorders benden voort;
De Sambre kan hunn' loop niet stuyten,
Maar gaat zich, angstig en gestoort,
In 't diepste van zyn' kil besluyten.
- - - - - -
De geesten vormen zich, vol schrik,
In monsters, ysselyk te aanschouwen:
Geen ruyter kan op hun geblik
Den klepper met den toom weêrhouwen.
| |
[pagina 154]
| |
't Gebrul der spoken, 't dondren van
't Kanon, doet hem 't gebit verbreken.
Daar bleef de moet van menig man
En dapper heldt, door dwang, bezweken.
Toen golt het u, ô Nassaus roem!
Zoo out in moet als jong van jaren:
Nog in uw lente, ô eedle bloem!
Toont ge u zoo moedig als ervaren,
En zet u voor uw benden pal,
Het puyk der eeuwig vrye Vriezen,
Wier inborst liever 't leven zal
Als hunne vryheyt oit verliezen.
- - - - -
De schim van Styrum, reets ontzielt,
Streeft door den vyant heen en weder:
Zy worden 't zyner zoen vernielt,
En vallen als het zaat ter neder.
- - - - - -
Gelyk een beer, die, afgemat
Van met een' kloeken stier te stryden,
Niet meer naar zyne horens vat,
Maar, om zyn nederlaag te myden,
Zich neêrzet, en naar adem hygt,
Verheugt van hem te zyn ontslagen,
Terwyl hy magteloos nederzygt:
Zoo zag men 't moordens heir zich dragen
Ga naar voetnoot1.
Minder dichterlijk, maar toch doeltreffend is zijne Verbeelding van de Dronkenschap; een dronkaard, zegt hij, - - verspilt zyn erfgoet zonder vrucht,
En maakt dat zyn gezin om zyne dwaasheit zucht.
| |
[pagina 155]
| |
Hy doet van voddevaêrs het zyne zich ontprachen,
Die, als hy is berooit, om zyne dwaasheit lachen.
Hy stelt zich zelf ten spot van elk die hem ontmoet,
En wordt van brave liên gestoten met den voet.
Naakt, haveloos, bedrukt, gevoelt hy alle plagen,
En moet nog boven dat elks schots verwyt verdragen.
't Gemoet vol kommer, en het lichaam vol van pyn,
De leden bevende van jicht en fleresyn,
Zyn ogen root en zwak, de handen krom gebogen
De beenen knikkende en zyn kragten gansch vervlogen,
't Gedenken sporeloos, en, in een woort gezeit,
Het ware voorbeelt van volstrekte elendigheit
Ga naar voetnoot1.
Zijne erotische stukjes zijn inderdaad naïf, los en bevallig; bijvoorbeeld, dat getiteld: Op myn Anna.
Als ik myn Anna kusschen magh,
Lach ik met godenlekkernyen.
De zon op 't schoonste van den dagh
Kan my min als haar oog verblyen.
Laat Febus in het morgenroot
Zich met Aurora vry vermaken,
'k Legh liever in myn Anna's schoot,
En pluk de roosjes van haar kaken.
'k Misgun Jupyn zyn spytig wyf,
Noch Mars zyn boeltjen uitgelezen,
Dat Bacchus by zyn Ceres blyf,
'k Wil liever by myn Anna wezen.
| |
[pagina 156]
| |
Haar aanschyn my een hemel strekt
Haar oogjes zyn myn zonnestralen.
Ach! als ze my dat licht onttrekt,
Verquyn ik in een nacht van qualen.
Het root koraal is zonder glans
By 't geurig blos van hare wangen.
Myn ziel blyft in den gouden krans
Van haar gekrulde lokjes hangen.
Ze is altyd tot myn min bereit,
Nooit heeft de hare my verdroten.
Wat heb ik vaak al zoetigheit
In hare omhelzingen genoten!
Die vreugd ga nooit uyt myn gemoet,
Noch nimmermeer uit myn gedachten.
Myn Anna, ach! hoe zoet, hoe zoet
Is 't in uwe armen te vernachten
Ga naar voetnoot1!
Het kon schier niet wel anders of arents moest insgelijks den wansmaak van zijn' tijd huldigen: van valsch vernuft, oneigen uitdrukkingen en vergezochte of ongepaste beelden is hij gansch niet vrij. Ik zie dan haast dien dichter als een helt,
En wakker hooft, zyn volk voortreên in 't stryden,
Of op den rug van 't blaauwe pekelvelt
Een houten paart door zyn gebiet beryden
Ga naar voetnoot2.
Hij wil ‘dien dichter’ als kapitein op een oor- | |
[pagina 157]
| |
logschip plaatsen, en plaatst hem in goeden ernst - op een hobbelpaard! Nog een staaltje van - hoe zal ik het noemen? - 's mans onnozelheid of fijne boert met den Heer ryk, aan wien hij de gedichten van virgilius en jan vos gelijkelijk toezond: Het schynt dat geesten van een' aart
Zyn garen by elkaar gepaart.
Vint gy zoo veel vermaak in 't lezen
Van Vos, als ik, dan zegt ge wis
Dat Maro ook in hem verrezen
En ook met hem gestorven is
Ga naar voetnoot1.
Apollo vergeve hem de zonde, als arents dit in ernst meende! |
|