|
| |
| |
| |
Vyfde bedryf.
Eerste tooneel.
Menzikoff, Iwan, Eudoxe, Alexis.
't Is edelmoedig, dat ge uw wanbegrip erkent;
Dan ach! myn Zoon, 't geeft ons geen uitkomst in de elend'.
De Hemel had, ten troost in ons rampspoedig leven,
Ons in dien Jongeling een' dierbren Vriend gegeeven,
Die ons ondraaglyk leed verzachtte door zyn vlyt:
Die dagen zyn geweest, helaas! wy zyn hem kwyt.
De gunst, in haat verkeerd, is t' allen tyd gevaarlyk;
Maar in dit bar gewest maakt hy 't bestaan bezwaarlyk.
Waar vind gy beiden hier uw levensonderhoud,
Als 't volk des eenen breekt, 't geen 't volk des andren bouwt?
De slaaven zullen als de meesters zich verdeelen,
En ach! ik zie geen kans om deeze breuk te heelen.
Waar vind men middlen tot verzoening van den haat?
'k Heb daartoe weinig hoop.
| |
| |
Verwenschte hevigheid, die my zo verr' vervoerde
Dat ik myn' Vriend trotseerde!
Tegen Eudoxe.
tegen Iwan.
Ach! was zyn vriendschap als de myne in uwe magt!
Hier dient, het zy hoe 't zy, een middel uitgedacht.
Indien men met beleid den haat niet kan bepaalen,
Zal ik door zielverdriet ten duistren grave daalen.
En moet ik de oorzaak zyn van zo veel harteleed!
Wie weet, indien ge een' stap tot nieuwe vriendschap deed...?
Hoe noode ik in myn oog myzelven zou verlaagen,
'k Ben tot myns Vaders rust bereid dien stap te waagen.
tegen Alexis.
Wie weet of dit ontwerp den twist niet groeien doet?
Een rookend vuur, Mynheer, barst ligtlyk uit in gloed.
Ik zorg dat zich de drift bezwaarlyk zal betoomen.
| |
| |
Men moet de zaak niet tot dat uiterst laaten komen.
tegen Iwan.
Het is myn oogmerk niet dat gy hem zoeken zoud;
Doch, zo gy uw belang en rust my toebetrouwt,
Ben ik gewillig hem uw neiging voor te draagen.
Ik vrees niet zonder reên dat ge u vergeefs zult waagen.
Myn woeste oploopendheid was de oorzaak van 't geschil.
Het zy daarmeê zo 't will'.
Wie weet of hy in drift op u niet uit zal vaaren.
Verkropte spyt eischt lucht; hy zal allengs bedaaren.
tegen Iwan.
Weêrhoû Alexis niet in zyn goedwilligheid;
Denk dat ge uw' Vader in het uiterst rust bereid.
Hoewel ik weinig goeds durf uit dees pooging spellen,
't Zou my verblyden zo zy de eendragt kon herstellen.
Tegen Alexis.
Ga, spreek met Constantyn; vernieuw den vriendschapsband.
| |
| |
Zeg hem... wat u behaagt... 'k stel alles in uw hand.
Steun op myn zorg; 'k zal uw verneedring niet gedoogen.
| |
Tweede tooneel.
Menzikoff, Iwan, Eudoxe.
Nooit, nooit, myn Iwan, waart gy grooter in myne oogen.
Toom, op uws Vaders raad, voortaan uw driften in,
En ban, zo 't mooglyk is, den luister uit uw' zin
Die u aan 't Russisch Hof voordezen heeft omscheenen;
De grootheid en 't gezag zyn uit ons oog verdweenen.
Al schynt ons deerlyk lot verschriklyk voor uw jeugd,
Toon dat gy 't niet verdient; zoek grootheid in de deugd.
Uw staat verpligt u dat ge u needrig moet gedraagen.
Waan nimmer dat elende en armoede ons verlaagen;
De schuld alleen baart schande; en hy, die dwaas vermoed
Dat aanzien of gezag onze achting ryzen doet,
Laat zich door d'ydlen glans van klatergoud verblinden.
Verdienste is menigwerf in hutten ook te vinden.
Alexis keert te rug. Ach! 't is vergeefs getracht...
| |
| |
| |
Derde tooneel.
Menzikoff, Iwan, Eudoxe, Alexis.
Ik ben naar wensch geslaagd, en eerder dan ik dacht.
Het kostte my geen moeite om Constantyn te vinden:
Hy dwaalde hier omtrent, en haakt reeds naar zyn vrinden.
| |
Vierde tooneel.
Menzikoff, Iwan, Eudoxe, Alexis, Constantyn.
Op dit gewenscht gebod verschyn ik zonder schroom.
Hy kust Menzikoff de hand.
hem omarmende.
Myn waarde Constantyn! gy geeft my 't leven weder.
| |
| |
tegen Constantyn.
Ach! ziet gy zonder wrok op uwen hooner neder?
hem omhelzende.
Ik wrok voên tegen u? denk aan 't voorleedne niet.
Geef my uw vriendschap weêr, nu gy de myne ziet.
Myn Broeder! 'k was, door drift vermeesterd, onrechtvaardig;
Doch uw grootmoedigheid maakt u myn' eerbied waardig.
'k Zal u vergoeding doen; verlaat u op myn woord.
Is schoone Eudoxe nog op Constantyn gestoord;
Of zal zy, op zyn beê, haar vriendschap hem vergunnen?
Wie zou, na dezen stap, dees bede u weigren kunnen?
Zy reikt hem de hand toe, die hy kust.
Nooit heeft myn dankbre ziel gewenschter stond beschouwd.
Myn Vrienden, zo ik u myn' staat niet heb ontvouwd,
Ik wierd door reednen van gewigt daartoe bewoogen.
Doch 't zwygen is dit uur niet meer in myn vermogen,
Nu ik uw aller gunst en vriendschap wederwon.
Gy ziet in my een Telg van 't Stamhuis van Biron.
In u? Kan 't mooglyk zyn!
| |
| |
Gy, uit Biron gesprooten!
Ik heet Gustaaf, en ben de jongste van zyn Looten.
Dan zyt ge niet gedoemd naar deze woesteny.
'k Ben hier uit eigen keuze, en 't keeren staat my vry.
Wie kon zulks ooit vermoeden!
Gy naamt vrywillig deel in onze tegenspoeden?
Verberg my niet wat u hiertoe heeft aangespoord.
tegen Menzikoff.
Ik wierd van jongs af aan door uwen lof bekoord.
Ik had aan alle zyde uw wysheid hooren roemen,
En u de waare bron van Ruslands grootheid noemen;
Want de eer, die 't vlug gerucht een' Opperheerscher geeft,
Behoort niet minder aan den Raadsman dien hy heeft:
Een Vorst, hoe groot hy zy, kan nimmer wondren werken
Als oordeel en beleid hem niet in 't heerschen sterken.
| |
| |
Vervuld van eerbied voor uw deugd en kundigheid,
Wierd ik door mynen Oom naar 't Russisch Hof geleid,
Alwaar myn Broedren reeds ten top van glori steegen.
Verbeeld u, zo gy kunt, hoe sterk 't my moest beweegen,
Toen ik u by Cazan met al uw Maagen zag.
Nog jaagt my 't angstig harte op 't denkbeeld van dien dag.
Men had my geen bericht van uwen ramp gegeeven.
Ik waande u nog aan 't Hof ten top van eer verheven,
Wanneer ik u ontmoette in deerniswaarden staat,
Verteerd door smarte, en met de doodverwe op 't gelaat.
Verschoon my dat myn taal uw zielverdriet moet wekken.
'k Zag u den laatsten pligt aan uwe Gaê voltrekken.
Dit schrikkelyk gezicht zette al myn deernis aan.
'k Besloot u in dit oord standvastig by te staan.
Myn Oom verbond zichzelv' dat hy Vorst Peter spreeken,
En om verligting van uw ballingschap zou smeeken.
Hy trok naar Petersburg, en ik naar dit gewest,
Waar ik, reeds vóór uw komst, myn wooning had gevest.
ô Deugd, te wreed beleedigd!
Myn Halsvriend! wees om my toch met uzelv' bevredigd.
| |
| |
Waartoe herdenkt ge een drift, nooit door uw' Vriend herdacht?
Tegen Menzikoff.
Ik heb van maand tot maand, van uur tot uur gewacht,
Dat ik van 't Russisch Hof berichten zou bekomen:
Vergeefsche hoop, helaas! ik heb nog niets vernomen.
Ontzet, verwonderd door de grootheid van uw deugd,
Die zo veel luisters spreid in 't bloeien uwer jeugd,
Zoek ik naar woorden om myn dankbaarheid te toonen.
Ik wenschte u... ach! vergeefs... De Hemel zal u loonen.
De zucht tot ons behoud komt u te duur te staan.
Ontwyk dit naar gewest; laat ons in 't leed vergaan.
Waartoe u, zonder nut, om ons dus stout te waagen?
Wierd uw bestaan ontdekt, gy zoud dees daad beklaagen.
Uw dierbre vriendschap heeft ons menigwerf getroost;
Doch nu ik weet dat ge u om ons verroekeloost,
Ben ik verpligt myn' raad by dien myns Zoons te voegen.
Stel u niet langer bloot aan 't Vorstlyk ongenoegen;
't Hof acht hem schuldig die een' balling onderschraagt.
Voorkom uw' ondergang; 't is reeds te veel gewaagd.
Myn yver voor uw huis laat nimmer zich bepaalen,
| |
| |
En eischt de Vorst myn hoofd, dat hy dat hoofd doe haalen.
Waartoe u blootgesteld aan 't jammerlykst verdriet,
En zonder dat ge ooit nut..?
Myn trouw is niet geheel bevryd van zelfbelangen.
Eudoxes minzaam oog houd me in dit oord gevangen.
Gy zaagt, myns ondanks zelfs, myn' sterken liefdegloed...
Bazilius genaakt met ongewoonen spoed.
| |
Vyfde tooneel.
Menzikoff, Iwan, Eudoxe, Biron, Alexis, Bazilius.
Wat jaagt u dus verbaasd? wat is u wedervaaren?
'k Ben ademloos; laat my een oogenblik bedaaren.
Gy schynt ontsteld! gy beeft! Wat heeft u dus ontroerd?
| |
| |
Een stoet van ballingen word herwaart aangevoerd,
In jammerlyken stand en schier van rouw bezweeken.
Een gryzaart, wien zyn lot in wanhoop schynt te ontsteeken,
Wekt door een naar gegil elks hart tot deerenis,
Doch weigert, wat men vraag', te zeggen wie hy is.
Helaas! daar zyn 'er meer die bittre rampen lyden.
Kon 't mededoogen al de elendigen bevryden!
't Zyn lotgenooten in ons onheil. Laat ons hart
Zich yvrig kwyten tot verzachting van hun smart.
tegen Biron.
Hun Leidsman heeft terstond by ons naar u vernomen.
Had ik hem niet gestuit, hy waar' met my gekomen:
tegen Menzikoff.
Ik ben hier yllings wederom.
| |
| |
| |
Zesde tooneel.
Menzikoff, Iwan, Eudoxe, Alexis.
Ach! welk een uitzicht, zich in hoogen ouderdom,
Beroofd van goedren, in Siberiën te vinden!
De Hemel geeft aan elk geen onverwachte Vrinden.
Wie kon ooit denken dat Biron, alleen uit trouw,
Met zo veel yvers in ons onheil deelen zou?
Zyn deugd is dubbel waard' dat wy ons dankbaar toonen.
Wy kunnen nimmer zyn grootmoedigheid beloonen.
tegen Iwan.
Gy ziet nu duidlyk door wat drift hy wierd bezield,
Toen u zyn tegenspraak in 't vlieden wederhield.
Hy hoopte dat zyn min Eudoxe zou bevryden,
En kon niet dulden dat uw Vader in zyn lyden
Hier eenzaam kwynen zou, ontzet van allen troost.
Ik wensch geen heil op aard' dan 't welzyn van myn Kroost.
Geliefde Eudoxe! wist Biron uw hart te winnen?
| |
| |
Hy is wel waard' te minnen.
Dat hy u dan verlosse uit deze woesteny;
Uw redding is de myne; ik blyf myn' Vader by.
Verbeeld ge u dat Eudoxe in trouw voor u zal zwichten?
Ik zal hier nevens u myns Vaders druk verligten.
Myn hart, 'k ontken zulks niet, voed achting voor Biron;
Doch schoon ik hem bemin, indien hy waanen kon
Dat ik om myn behoud u beiden zou verlaaten,
Zou hy, myns ondanks zelfs, my dwingen hem te haaten.
Myn Zoon, myn Dochter, welk een' zegen strekt me uw deugd!
Doch zoude ik dulden dat ge in 't bloeien van uw jeugd,
Om my ten steun te zyn, u zoud rampzalig maaken?
Het voegt aan deugdzaam Kroost voor 's Vaders heil te waaken.
Menzikoff omhelzende.
Zo lang myn oog u ziet, trotseere ik 't ongeval.
Menzikoff omhelzende.
Ik zweer dat ik in 't leed u niet begeeven zal.
| |
| |
| |
Zevende tooneel.
Menzikoff, Iwan, Eudoxe, Alexis, Biron, Bazilius.
Ik heb u veel te ontdekken,
't Welk u ontzetting en verwondring zal verwekken:
Vorst Iwans Dochter heerscht; Czaar Peter leeft niet meer.
naar de bank treedende.
Tegen Iwan.
Ach! zet me een weinig neêr.
Tegen Biron.
Bedriegt ge u niet? wie heeft u dit bericht gegeeven?
Een onverwachte kwaal beroofde hem van 't leven.
Men droeg den Scepter op aan Kourlands Hertogin.
Een myner Broedren is de gunstling dier Vorstin:
| |
| |
Hyzelf zond my een' brief.
Dan moeten we u gelooven.
tegen Menzikoff.
Dus ziet uw vyand zich zyn' sterksten steun ontrooven.
Hy is niet meer aan 't Hof.
Ik heb van 't geen ik zeg de grootste zekerheid.
Vorst Dolgorukki is, van eer en staat verstooten,
Gebannen naar dit oord met zyn rampzaalge Looten.
De Hemel zy geloofd! De boosheid heeft haar loon.
Dat nu de Ontmenschte leer' ..
Bepaal uw' haat, myn Zoon!
Laat zyn rampspoedig lot hem aan uw' toorn onttrekken;
Zyn wroegend harte zal hem strafs genoeg verstrekken.
Hoe veel zyn overmoed u eertyds lyden deed,
Gy zoud geraakt zyn door 't beschouwen van zyn leed.
Hy heeft zyne Echtgenoote ook op zyn' togt verlooren.
| |
| |
Zyn Telgen schynen in hun zielverdriet te smooren,
Terwyl zyn grimmig hart al gillend aêmtocht zoekt,
De Keizerin, het Ryk, en zynen toestand vloekt.
Opdat hy aan zyn lot zich zou gewennen kunnen,
Zal 't noodig zyn de woede een' ruimen toom te gunnen.
Tegen Iwan en Eudoxe.
Draagt zorg, zo veel gy kunt, dat gy zyn byzyn myd;
Ons slechts te aanschouwen strekt voor hem een sterk verwyt.
Had my de ontmenschte alleen naar dit gewest verdreeven,
Ik zou zyn snoodheid om zyn' rampspoed hem vergeeven.
Doch als ik denk aan uwe en aan Eudoxes smart,
Ben ik geen meester meer van myn verbitterd hart.
Hoe zal ik tegen hem myn gramschap wederhouên?
't Zal mooglyk veiligst zyn hem noch zyn Kroost te aanschouwen.
Daar is geen middel toe in deze wildernis,
Waar, buiten hem en ons, geen mensch te vinden is.
Beschouw dit aklig oord niet langer als uw wooning;
Uwe eedle deugd verwerft, na zo veel leeds, belooning.
| |
| |
Neemt onze elende een' keer!
tegen Menzikoff.
Gy zyt hersteld in rang, in goedren, en in eer.
Door 't Hof in eer hersteld!
Dit gaat myn hoop te boven.
Menzikoff den lastbrief aanbiedende.
Zo gy nog twyflen mogt, gy moet dit schrift gelooven.
't Strekke u van Annaas gunst een onbetwistbaar pand,
Gezegeld door haar' last, geteekend door haar hand.
ter zyde.
Myn ziel bezwykt door vreugd.
Tegen Biron.
Vergun my 't schrift te leezen.
Ach! mogt het duurzaam wezen!
| |
| |
Myn waarde Eudoxe! smaak dien zegen ongestoord!
Wy scheiden, nog deez' dag, uit dit verschriklyk oord.
Het Hof heeft in zyn gunst voor alles zorg gedraagen:
Gewaaden naar uw' staat; een dienstbre sleep; de wagen,
Die u vervoeren zal; 't is alles reeds naby.
Ter zyde.
Dan ach! het komt te spaê voor my.
Duld dat wy u geluk met uw herstelling wenschen.
de hand aan Alexis en Biron biedende.
Geliefde Vriend! en gy, trouwhartigste aller menschen!
'k Had op den rand van 't graf dees tyding niet verwacht.
'k Heb door myns Broeders gunst naar troost voor u getracht;
En dorst my vleien dat ge eens uitkomst zoud erlangen:
Ik haakte elk oogenblik bericht daarvan te ontfangen;
En hoopte dat dit heil, verworven door myn trouw,
Aan myn beminnend hart tot voorspraak strekken zou,
Als ik u in dit uur myn' naam en staat ontdekte.
Tegen Alexis.
Besef nu welk een smart uw voorstel my verwekte.
| |
| |
Indien myn Vriend met u gevlucht waare uit dit oord,
En 't Hof, tot gunst geneigd, de ontkoming had gehoord,
Had dit vergryp die gunst in gramschap doen verkeeren;
Een vuur ontstoken, dat ons allen moest verteeren.
Ik dwaalde uit deernis, en doorgrondde uw oogmerk niet.
het geschrift middelerwyl ten tweedenmaale geleezen hebbende, reikt hetzelve aan Iwan over.
't Is of myn scheemrend oog de letters dubbel ziet.
Na eenig stilzwygen.
Geluk, myn dierbaar Kroost! beleeft gewenschter tyden!
De Hemel zal my op eene andre wyz' bevryden.
't Schynt dat dees sterke schok myn krachten overwon;
De vreugd voleindigt 't geen de droesenis begon.
toeschietende, en zyn' Vader in den arm vattende.
tegen Iwan en Eudoxe.
En hoort myn' jongsten wensch met een weldaadig harte.
Ik ben getroffen door myns vyands zielverdriet;
'k Vergeef hem zyn bestaan; verzwaart zyn onheil niet.
| |
| |
Laat hem, na uw vertrek, dit nedrig huis bewoonen;
Staat hem den voorraad af, en tracht hem hulp te toonen.
De Hoogste magt, die hem als ons vernederd heeft,
Behoed den sterveling die 's naasten schuld vergeeft.
Wy zullen uw bevel ons tot een richtsnoer stellen.
Zorgt voor de dienstbren die tot heden ons verzellen;
Maakt dat hun oude dag een dag van vrede zy;
Verschaft hen onderhoud, en maakt hen allen vry.
Hun trouw verdient uw gunst. Ach! mogt gy veele dagen...
tegen Alexis.
Gy, die u troostte uzelv' tot heil myns Zoons te waagen,
Grootmoedig Vriend! maak staat op zyne erkentenis.
Gy zult gelukkig zyn, zo 't een der mynen is.
Myn Vriend! myn Vader! schenk my deel aan uwen zegen!
Ach! wat bezit ik dat uw weldaên op kan weegen?
Zy nadert, en Menzikoff legt haar hand in die van Biron.
Tegen Biron.
Ontfang haar van myn hand:
| |
| |
Zy strekke u van myn liefde een onwaardeerbaar pand.
Zy knielen voor Menzikoff.
Eudoxe! myne Eudoxe! ach! had ik durven denken
Dat gy my nog deez' dag uw dierbre hand zoud schenken!
ô Welk een mengeling van blydschap en van druk!
Myn waarde Kinders! smaakt een ongestoord geluk!
tegen Iwan.
Myn Iwan! stemt gy ook...
Myn toeverlaat! myn Broeder!
Op Menzikoff wyzende.
Geliefde Zoon! de Hemel zy uw hoeder!
Gedraag u loflyk in den rang, die u verwacht.
Zorg dat ge altoos de wet der billykheid betracht.
Laat trotsheid, zelfbelang, noch staatzucht u verblinden,
Indien ge in 't uiterst uur de kalmte wenscht te vinden
Die in dit oogenblik ten troost strekt aan myn' geest.
Begraaf my by Elize... ik hoop...
| |
| |
Biron en Eudoxe omarmen de kniën van Menzikoff, en buigen, weenende, hun hoofden op dezelven.
Noch heil, noch onheil, is bestendig op deze aarde;
Maar de onbevlekte deugd houd zelfs in 't graf haar waarde.
EINDE.
|
|
Auteursrechtvrij