Algemeen Nederduitsch en Friesch Dialecticon. Deel 1

[66. Het dorp Scherpenzeel]

De tongval van het dorp Scherpenzeel, hoewel eenigszins van dien van Nijkerk afwijkende, behoort toch ook tot den zoogenoemden nijkerker tongval, die zich tevens over 't geheele westelijke deel van de Veluwe, over de dorpen Hoevelaken, Barneveld, enz. uitstrekt.

66. De gelijkenis van den verlorenen zoon in den tongval van het dorp Scherpenzeel.

Medegedeeld door den heer G. Overeem, hoofdonderwijzer in de Tinte bij Oostvoorn. October 1870. (In nederlandsche spelling.)

De gelikenis van de verlore zoen, opesjreve in de toal die ze te Sjaarpezèèl proate.

11. D'r was 's 'n man die twee zoens had.

12. De jongste d'r van die zei tegen z'n voader: voedar! je mos me m'n aarfporsie geven; en da' gaf z'n voader 'm.

13. 'N dag of wat loater pakten i alles bij mekoar wat i had en gong op reis noa 'n veer laand, en doar verkwiisten i al z'n goed.

14. Toe de boel op was kwam d'r in dat laand 'n sjrikkelikke duurte, zoodat i gebrek begos te krigen.

15. Toe gong die doar noa een van de borgers toe om waark te vroage en die stuurden 'm noa z'n laand om de vaarkes te heuen.

16. Toe zoud i greich z'n buuk gevuld hebben mit de draf die de vaarkes vratte; mar die kos i geen eens krigen.

17. Toe begos i noa te denken en hij zei in z'n eiges: zoo veul daggelders van m'n voader hebbe meer as t'r brood en ik vergoai van den honger.

18. Ik zal opstoan en noa m'n voader goan en 'k zal tegen 'm

[p. 334]

zeigen: voader! 'k het zund edoan en joe hè 'k slecht behaandeld.

19. Ik bin nie meer weerd je zoen eneumd te worden; gee me waark as daggelder!

20. En i stong op en gong noa z'n voader toe. En toe-d-i nog veer van 'm van doan was, zag z'n voader 'm al ankommen. Hij had sjrikkelikke meeëlij mit 'm; hij liep noa 'm toe, viel 'm om z'n hals en kusten 'm.

21. En toe zei z'n zoen tegen 'm: voader! 'k het zund edoan en joe hè 'k zoo leig behaandeld da 'k nie meer weerd bin om je zoen eneumd te worden.

22. Mor de voader zei tegen z'n knechs: goat doadelik de beste kleer hoalen en trekt 'm die an en doe 'n ring an z'n haand en geef 'm sjoen an z'n voete.

23. En breng 't emeste kalf en slacht 't en loate we eten en vroolik wezen.

24. Want m'n zoen was dood en i is weer levendig eworden; hij was verloren en i is weerom evonden. En toe begosse ze vroolik te wezen.

25. En z'n ouste zoen was op 't laand en toe die dicht bij huus kwam, hoorden i ze zingen en daansen.

26. En hij riep een van de knechs en vraagden an 'm wat of dat was.

27. En die zei tegen 'm: je breur is 't huus ekommen en noe het je voader 't emeste kalf eslacht omdat i 'm weer gezond 't huus ekregen het.

28. Mor hij wier kwoad en wou den drumpel niet overgoan. Toe kwam z'n voader noa buten en nooiden 'm.

29. Mor hij gaf 'm ten antwoord: kiik, voader! zoo veul joare dien ik je noe al en je gebooi hè 'k noot overtrooien en miin hè je nog noot 'n bokje egeve om 's vroolik te wezen mit m'n kammeroads.

30. Mor noe deze zoen van je weerom ekommen is, die je goed mit hoere d'r deur ebrocht het, noe goai je 't emeste kalt slachten.

31. En toe zei z'n voader tegen 'm: kiind! ji bint altoos bij me en al 't miine is ommers 't joeë.

[p. 335]

32. 'T hoort zoo da' we vroolik en blij binnen, want je breur was dood en hij is weer levendig eworden; hij was verloren en i is weerom evonden.

Aanteekeningen.

De oa klinkt tusschen o en a in; de è als in 't fransch; èè als è, maar wordt langer aangehouden.

In 't opschrift. Opesjreve, opgeschreven; ook hier wordt de sch op hoogduitsche wijze als sj uitgesproken; zie bl. 329.

Sjaarpezèèl, Scherpenzeel. De e voor r klinkt ook hier als a en wordt lang aangehouden; zoo zeit men b.v. aarfporsie voor erfdeel, waark voor werk, vaarkes voor verkens of varkens, enz. Zie vs. 11 bl. 328. Ook wordt in dit dialect de onvolkomene a zeer lang aangehouden; zoo zeit men laand, haand, haandelen, daansen voor land hand, handelen, dansen, enz. Zie bl. 324 en 328.

16. Greich, graag, gaarne; zoo ook leig voor leeg, laag; zeigen voor zeggen, enz. Zie vs. 12 bl. 332.

Geen eens, niet eens, behoort ook hier en daar in Holland tot de spreektaal. Door nauwkeurige sprekers wordt deze verkeerde uitdrukking echter nooit gebruikt.

28. Drumpel, drompel, dorpel.

29. Overtrooien, (overtraden) verleden deelwoord van overtreden, is ook in de Betuwe in gebruik. Zie vs. 29 bl. 255 en vs. 29 bl. 259.

31. Kiind, kind; zie vs. 31. bl. 324.