|
| |
| |
| |
Hier navolghet onse laetsten ende derden inghanck des tempels van calvarien daer ic in verclaren sal bijsondere van die creatie der ridderen ende sal lustich sijn om lesen.
Den avont van desen daghe ghenakende, sijn wij ghesamentlicken gecomen voer die doere vanden tempel des heiligen graefs, in manieren als voor, om onsen laetsten ofghanck ende derden inghanck te vollenbrenghen, te weten onse Achtste processie. Item Du sulste weten als dat ic tot elken inghanck des tempels wat sonderlancks hebbe verclaert. eerst soe hebbe ic verclaert die gheschicktenisse der heiliger plaetsen mits oock die gheschicktenisse des tempels. Item Ten anderden Soe heb ic verclaert die sceremonien die daer gheschyen inden tempel nacht ende dach van die sevenderley kersten menschen ende diergheliken. Item Mer nv sal ic ons verclaren den ridderliken staet hoe dat te werke ghaet. om nv hyer van te spreken soe sult ghij weten, dat waneer den avont ghenaeckten Soe quamen die turcken ende openden ons die doere des tempels ende telden ons wel scherpelijken in, die een achter die anderen ende sloten die doere terstont toe Ende deden onse devotie ter plaetsen daer maria gebenedijt haren lieven soon ihesum doot ontfinck op haren schoot, twellick sijn .xv. treden totten berrich van calvarien toe. Item Die moeder ihesu gebenedijt en was niet naerder den cruce den tijt der passien christi. Item Als ihesus gebenedijt sprekende was tot sijn gebenedijde moeder maria ende sinte Johan bevelende die sorrighe van maria Alsdoen soe stont maria sinte iohan mit die andere heilige vrouwen .xxvj. treden van dese voerscreven plaetse Ende die plaetse daer maria gebenedijt stont mit sinte Johan is gheteykent elcks mit enen ronden witten steen van welke sijn .xlj. treden tot die trappen toe des heiligen berchs van calvarien Ende int opclimmen des berchs
| |
| |
sijnt .xix. trappen. Item Als nv die guedertieren heer ihesus sijn bittere passie vollenbrocht ende doot was ende vanden cruce genomen wert Soe quam dese bedruckte mueder mit swaren pijne ende ontsprekelike banghicheit dese voerscreven .xxvj. treden, aldaer sij haer dode kint ontfinck op haren schoot ende wert aldaer ghebalzemt ende alsoe eerwaerdeliken ghebracht ten grave, welke graft van dese stede is, te weten van die trappen des berchs van calvarien .lj. treden. Item Om nv voorts te procederen. alsoe drae als wij gecomen waren Soe vorderde wij onse laetste processie, te weten oock onse achtste processie, twellick een seer schone processie was om syen, die welke gheschyede voer dat heilige graft ons heren, alsoe die guardiaen aldaer sommighe edele mannen verghaderde in eenen ronden circkel Ende die guardiaen dede daer openbaerlick een schoene relatie vanden ridderliken staet, mits oock beduydende hoe een ridder behoort te leven onder die menschen Ende van wat conditie een hoort te wesen die desen ridderliken staet invaert twellic ghij horen sult in dese naghescreven punten. Item Die gheen die instancie ghedaen hadden ende hadden hem in laten scriven, die waren alleghader opghelesen vanden guardiaen Ende vraeghden een yghelick bijsonder dese na ghescreven punten. Item Inden eersten vraechden die guardiaen ofte sij vrij edel gheboren waren, bey van beyden sijden van vader ende van moeder. Item Ten tweeden vraechden hij haer ofte sij rijck genooch waren om desen oorden des riddeliken staets te onderhouden op haer eyghen gnet, sonder enyghe maniere van comantschappen te doen daer sij van soude moeten leven. Item Ten derden vraechden hij hoer ofte sij willich waren elcks bijsonder te sweren op dat heilige evangelium alle dit voerscreven dat daer gheen ghebreck in waer Ende op haren eedt, dat sij dese naghescreven punten een yghelick bijsonder loven soude
| |
| |
te onderhouden, sonder faute te onderhouden vraeghde voorts ofte sij oock sinceerlike waren begherende te ontfangen die heilige oorde des ridderliken staets, daer sij allegader op antwoorden Ja. Soe sult ghij voorts schuldich wesen, sprack die guardiaen, inden eersten alle daghe misse te horen, alsoe verde v des mogheliken is om doen. Item Ten tweeden soe seldi schuldich wesen te comen in uwen propere personen ofte enen anderen te seynden in v stede alsoe machtich als ghij sijt tot uwen koste, ende dat waneer ghij sulcks versocht wert om dat kersten gelove te starcken mit v guet ende bloet. Item Ten derden bijsondere dat ghij v naersticheit doen sult alle ketterie te niet te duen, tgheen contrarie soude moghen wesen onse kersten gelove, tselfde kersten geloeve te defenderen totter doot toe. Item Ten vierden als dat ghij niemant verongheliken en sult, nochte spelen en sult enighe verboden spelen ofte ternoyen, lijff om lijff, dan alleenlike spelen te hantieren in alsulker manieren als den ridderschap toe behoort. Item Ten vijften ende ten laetsten, soe sult ghij weduwen ende wesen voerstaen als dat sij niet verdruckt en werden, mer altijts naerstich te wesen alsulke onnoselen menschen te helpen tot hoer guet recht. Ghij sult oeck meschuldich wesen, die straten te vryen ende te veylighen als datter niemant beschadicht en wert vanden boose menschen an lijff nochte an guet. Ende dat sij haer zwaert altijts sellen laten snijden rechteliken an beyden sijden, ende soe voort an. Als nv dese seventien edele mannen alle dese voerscreven artikelen ghezworen hadden mit op gerechten vingheren op dat heilige evangelium mits elcks een barnende waskars in horen handen, als dat sij allegader beghaeft waren mit die voerghaende artikelen, belovende voorts die ander naghescreven vijff artikelen te vollenbrenghen Soe muste hem godt helpen ende alle sijn lieve heiligen. Dit altemael aldus in ons
| |
| |
alre teghenswoordicheit gedaen wesende Soe hyeven wij allegader op mit luyder stemmen ende songhen die loffeliken sanghe Veni sancte spiritus, mits dat versikel Emitte. ende collecte Deus qui corda ende daer toe die gloriosen ymmen Veni creator spiritus totten eynden Alsdoen soe tradt die guardiaen voer in die speluncke des heiligen graevs ende nam dat zwaert mitter scheye ende leydet tselfde op dat heilige graft, mits oock die vergulden sporen ende den gouden hals bandt Ende ryep een van die seventien bij hem, alsoet daer naw is datter twee hem selven naw bedrayen en moghen, mits desen soe nam die guardiaen dat silveren zwaert mitter scheye ende bandt dat selfde om des ridders lijffe. daer nae soe nam die guardiaen die verghulden sporen ende bantse andes ridders vueten Daer nae soe hinck die guardiaen dat schoen costelike gouden oorde om des ridders (hals), mit veel costelike oratie sprekende Soe nam die guardiaen ende tooch dat silveren zwaert wt des ridders scheye ende ghaf dat selfde zwaert den ridder in sijn hant Daer na ontfinck die guardiaen tselfde zwaert weder om ende die ridder knyelende legghende sijn hooft op dat waerde heilige graft Soe slooch die guardiaen tot drie reysen toe in tsridders hals, seggende Staet op ende weest vrome ridderen christi ende onderhout dat ghi nv godt gesworen ende gelooft hebt. Item Als dit nv aldus gheschiet was, die een voer die ander na, totten laetsten toe Soe sijn wij voorts al singhende Te deum laudamus gegaen tot die cappelle der maget marie gebenedijt, mits een versikel ende collecte daer op Ende hyer mede soe was dese gottelike creatie der ridderen gedaen. Item Een yghelick was nv voorts sorrichvoudich desen nacht sijn devotie te pleghen, mits desen heiligen teghenswoordighen tijt waer te nemen, mits te biechten ende dat heilige sacrament te ontfangen ende alle die heilige plaetsen mit devotien
| |
| |
te visenteren. want wij nv onse wille vollenbrocht hadden mit goods hulpe. ghelooft moet hij wesen inder ewicheit. Item Als nv desen nacht ghepasseert was ende die middach genaeckten Soe hebben die heren van iherusalem ons die doer des heiligen tempels weder om ontsloten ende wel scherpeliken den enen after den anderen wt ghetelt ende sijn eendrachteliken gegaen opden berch van syon, aldaer voer ons allen in dat clooster der minrebroederen middachmael bereit was, In cenaculo domini, welke spijse aldaer sonderlanck wel smakende was Ende bijsonder die wijn. Want voer noch na op die ghansghe reyse en dochte ons die spijse ende drancke alsoe smakende als sij smaeckten tot dese drie reysen toe in cenaculo domini, ende waren telliken reyse oeck wel verhoecht. Item Onder al, soe dede een yghelike sijn doecht den broederen, mits dat wij soe veel in die schale werpen als ons godt int herte styerden Ende die guardiaen gaf een ygheliken pellegrum wat van die reliquien ofte heilige plaetsen na ouder ghewoenten Ende hij seyde ons als dat wij ons te vreden stellen souden, want wij op dese tijt niet op die Jordaen comen en muchten ende dat om dat vreseloose volcks willen, die arabianen, die welke mit groten hopen ons waren verwachtende buyten iherusalem, twellick noyt meer ghesyen en was ende ten waer dat godt die heer ende die kersten princen ofte heren hoer daer in en voersaghen, anders salt te duchten sijn dat die iherusalemse reyse te niet ghaen sal. ende deser ghelike vermanininghe ontfangen hebbende van den guardiaen, soe was dese derde ende laetste maeltijt over Ende ghinghe ghelijck weder om na onse logys tot des anderen daghes toe. den .xxj. dach van Augusto soe reet die heer van iherusalem wt na rama mit sijn clyenten om die arabianen te straffen Ende wij bleven altijts binnen iherusalem vresende voer die nederlaech Ende wij wisten dat sekerlick, waert dat
| |
| |
den turck die heer van iherusalem dat velt verloer, te weten den slach, soe waren wij lijfeloos. Item Als wij dus waren duchtende, niet wetende enyghen raet om wt iherusalem te geraken Soe isser een gheroop gheghaen onder onse peregrijnen, als dat onse patroon van die meninghe was, te scheep te reysen inder nacht ende laten ons te iherusalem, alsoe dat wt desen enyghe van onsen broederen gegaen sijn audacter totten patroon ende gaven hem dit selfde te kennen, als dat die pellegrums int generael hier nyemendallen in te vreden en waren, als dat hij te schepe soude varen en laten ons den Joden te voeren Daer onse patroon op ter antwoort ghaf ende seyde, als dat hij sulcks niet voer en hadde om doen, mer soude rijden tot rama, voorts omtrent Jaffa, om aldaer te verwerven van den heer van iherusalem gheley ende waerom dat hij ons gheen gheley en duet, isset dattet in sijnre macht niet en is, soe soude hij verwerven onthiet van die heer van iherusalem dat hijt soude moghen impetreren van die Arabianen Als wij dit hoorden waren wij noch qualiker te vreden, sorrighende als dat hij ons mit aldustanighe praktiken soude verlaten Waerom die patroon gheseit worden, dat wij des ingheenre manieren en soude toe laten, mer soude eenen anderen wt seynden om tgheley te verwerven na ouder ghewoenten. Waerom, want werde onse patroon gheslaghen ofte ghevanghen Soe waren wij heel desolaet, ymmers lijveloes Als die patroon dese reden ende meer ander verstont Soe beloefde hij, sonder faute bij ons te blijven ende niet van ons te rijden ende hyer mede soe was dit gheschil ten eynde Ende ghinghen in deser manieren in onse logys tot tsavonts toe Soe hoerden wij een groet rumoer van crijten ende ropen. Wij vraechden watter te doens was Soe werden ons gheseit, als dat den heer van iherusalem in quam mit triumphe ende groter victorie Ende ic mit meer ander, hoe wel- | |
| |
dattet in den avont was, ghinghen ende lyepen ter plaetsen daer wij die heer van iherusalem in saghen comen, alte vreemdeliken, na die maniere vanden lande. Nota. Die mannen te paerde hadden op haer ghelavyen somencke hoofden vanden ghenen die sij versleghen hadden ende waren ghevillet ende ghevollet mit hoy, in een teyken van victorie Ende die te vuet ghinghen, al mit hoopen slechs mit een hantbooch op die turckse maniere mit somencke pijlen, al barvoets sonder hernesche ofte ander gheweer, alsoe dat na mijnen duncken .x. van onse duytsche knechten souden wel hondert turcken ter neder trecken, Mer die te paerde sijn sijn wel op gheseten ende hebben seer snelle paerden ende voel al clovers ende oock hantboghen ende ghelavien, ghemaeckt van dat grove ryedt dat daer te lande wast, daer sij alte fellike mede schyeten, ende seer weynich isser hernesch hebbende dan van die grote ronde schilden, die sij op hoer sijde draghen ende voer hem houwen als sij inden strijt sijn. Item Veel vrouwen ende kinderen bracht die heer van iherusalem in, ghevanghen, die des anderen daghes vercoft werden Ende dat vollick vander stat van iherusalem die ryepen ende huylden alte vreemdeliken waneer die heer voerbij passeerden ende kusten sijn handen in een teyken van victorie, twellick oock alte vreemt was om syen Ende hij hadder wel vijff hondert Arabianen versmoort in een derp dat hij verbrande, alsoemen ons seyde Ende hyer na soe ghinghe wij thuus ende vertelden onse medebroederen soe wat wij ghesyen hadden Ende maeckten guet tscyer vant gheene dat wij hadden ende waren vrolicken, hopende haest verlost te werden, want wij te iherusalem gheleghen hadden half als ghevanghens, niet wetende of wij lijff hadden ofte gheen, Want die turcken binnen iherusalem ons alle daghe groten overlast waren doende, benemende onse wijn die wij qualiken om ghelt
| |
| |
konden crijghen, alsoe dat wij dick twee daghen waren sonder wijn Ende als wij dit onse patroon claeghden Soe seyde hij ons als dat wij patientie musten hebben, want sijt hem selver deden ende die guardiaen en hadde oeck gheen veylicheyt, ymmers sij grepen den guardiaen wel bij sijnen baert ende dwonghen hem om wijne te gheven al wasset dat hijse niet en hadde. Item Die pellegrums die plaghen altoes wijn te hebben wt dat convent, sonder nv, die sake waerom heb ic voer verclaert ende dit was ons alle groot pijn, twellick oeck noyt ghesyen en was dan nv. Item Den. xxv. dach in augusto Soe quam die heer van gazara binnen iherusalem mede ende onse patroon mit die guardiaen ghinghen te samen weder om biddende om gheley, twellick geschyen soude alsoe sij seyden, mits dat sij te ghader contrackt maeckten, mits belovende die turcken een somme van penningen buyten die ordonantie ende ghewoonte, ende hier mede soe passeerden dien dach Ende des anderen daghes des merghens den .xxvj. dach van augusto ghinghen wij wederomme totten berrich van syon int convent, ende brochten aldaer onse tapeeten ende leren oorkussenen daer wij wel ende hart op die aerde gheleghen hadden, menende als dat wij terstont wt iherusalem reysen souden na Jaffa, ende bleven alle noch alle dien dach te iherusalem. eer ic daer wt rijde soe muet ic noch wat scriven van die alre heilichste stede van iherusalem. Item Ghij en moecht iherusalem niet beter beschouwen, sijn groote sijn lanckte ende breete ende maniere van gheleghentheit, dan op desen hoghen heiligen tempel des berchs van calvarien. Nota. Jherusalem staet op een seer hoghe stede verheven Ende men syet wt die stadt van iherusalem dat ghehele lant van Arabien, ende den berch Abarim ende Nebo, ende phasgha, ende die effenheit des Jordaens, ende Jerico, ende dat dode meer, tot die stede der woestenijen. Nota. Ic en
| |
| |
hebbe gheen stadt ofte stede ghesyen die schoenre wtsyen heeft Ende men moet tot dese stadt van allen sijden opclimmen want sij geleghen is op die hooghste stede die in dat lant is, behalve Sylo, welke twee milen staet van iherusalem, Veel te scriven van dese princelike lovelike heilige stede van iherusalem, daer soe menich profeet van ghescreven ende ghesproken heeft, en wil ic mijn, onwaerdich knecht, niet vermeten, na dattet hyer voertijts geweest is, alst noch wel schijnt ende den ghenen wel bekent is die daer gheweest hebben, wantet seer jammerliken gedestruweert is geweest Alsoe die heren hem selver te voren voerseide, want dattet principael van iherusalem plach te sijn, als Annas huus, Cayphas huus ende daer die minnelike heer ihesus sijn Avontmael ath met sijnen discipulen, is nv al buyten die stadt. Item Dat huus ghehieten domus male consilij daer onsen heer vercoft wert vanden verrader Judas, is nv verde buyten die stadt Item Den berch van calvarien, dat buyten die stadt plach te sijn, is nv inder stadt en is een schone kercke, van desen hebbe ic genoech hyer voer of gescreven ende oeck van die seckten, die daer planteyt wonen binnen iherusalem, bijsondere die ses seckten die wanen kerstenen te wesen mer sijn of ghesneden van die roomsche kercke overmits hoer ketterie daer sij in dwalen, ymmers verscheyden teghens malkandere contrarierende ende pleghen nochtans grote devotie, twellick seer te ontfermen is, och lascye Ende aldustanighe kerstenen woenender middallen veel in die stede van iherusalem onder die turcken ende Joden. Item Ghi kent die seckten sijn die meeste menichte binnen iherusalem wonende ende ghehabituweert omt hooft bij die doken ende wronghen ghestrijt mit blauwe strepen, mer die wronghen van die turcken sijn heel with, ende die Joden hoer wronghen sijn heel gheel ofte sij draghen ghele mutsen. Nota Binnen iherusalem
| |
| |
sijn .vij. thoornen vierkant hooch ende smal ende hebben boven een stallaetgie ronts om van hout Ende op dese thoornkijns waecktmen die stadt, wantmen tot allen plaetsen buyten der stadt ende oock binnen van die thoornkens mach syen Ende daer op soe ghaen wachters tot veel tijden vanden daghe ende oock bij nachte ende roepen malkanderen toe, als ic dickwils ghesyen hebbe, ende ghehoort hebbe, mer wat horen roop is en weet ick niet voerwaer, mer na mijn gheseit is den roope bij nachte willen sij mede segghen Staet op ghij mannen ende vrouwen ende maeckt kinderen om die kerstenen weder te staen Ende des daghes ropen sij die uren vanden daghe, want daer gheen clocken en sijn in alle die stadt van iherusalem, noch om te luyen noch om te slaen die uren vanden daghe, wantet in alle turckyen gheen maniere en is, alsoe dat den turck niet hebben en wil om sonderlanghe saken die hem daer toe purren want die minrebroederen opten berch van syon gheen clocken en hebben, mer waneer sij misse ofte vesper willen lesen ofte singhen ofte oeck ten reventher willen ghaan Soe ghebruyken sij een rathel daer mede rathelende doer hoer convent. Item Die stadt van iherusalem ende alle dat lant omtrent doer, waer guet om in te winnen, want daer gheen sonderlanghe fortelicien en bennen ende dat meesten deel der menschen sijn guet kerstens. Item Ghij sult weten dattet hert van iherusalem ofte die principael straten, sijn boven al overwulft vant een huus totten anderen, alsoe dat ghij daer tot veel plaetsen onder ghaet al overdeckt. Item Vanden tempel van salomon en weet ick anders niet van te scriven, noch van sijn beghrip, dan ic voerghescreven hebbe, ten waer sake dat icker in gheweest waer, het wellick ons in gheenrewijs toe ghelaten wort, noch in te ghaen mede inden tempel marie ghebenedijt. desen tempel is die plaetse daer maria ghebenedijt, een kijndekijn van
| |
| |
drie jaren wesende, van haer ouders in ghebracht is gheweest, in maniere als ic voer verclaert hebbe op sijn tijt. Item Den tijt dat wij waren binnen iherusalem muchten wij wt onse logys climmen opten tempel des heilighen berrichs van calvarien alsoe dick alst ons ghelyefden ende des ghelijcks muchten wij oock syen tot allen tijden, doer een veynster ofte ghadt, dat waerde heilighe ghraft mit veel andere heilige plaetsen in desen heiligen tempel voerscreven, daer ic breder van ghescreven hebbe.
|
|
Auteursrecht onbekend