|
| |
| |
| |
Hoe ende in wat manieren die heren van Iherusalem ons gheopent hebben den tempel des heilighen graeffs ons aldaer inghelaten voer onse eerste reyse twellick ons toe ghelaten wert tot drie reysen ende sal seer schoen sijn om horen ende lesen.
Desen .xij. dach van Augusto des avonts omtrent .vij. ofte .viij. uren Sijn wij gecomen voerden tempel ende werden daer in gelaten ende sijn alre eerst gecomen in die cappelle ghewyet in die ere der heiliger maghet marie mits seven trappen opclimmende Ende was seer schoen rondts omme behanghen mit schone tapesserie seer constich daer in ghewrocht die passie ons heren. ende is die plaetse daer ihesus gebenedijt sijn moeder maria alre eerst openbaerde na sijn verrisenisse. Item An die slincker sijde vant hoghe outaer deser cappelle sach ic een deel ofte stuck des colums daer Christus aengebonden was doe hij gegezelt wert in pylatus huus ende staet in die muere bewaert ende is bruyn root. Item In dese cappelle is an die ander sijde noch een ander altaer neffens den hoghen outaer daert heilige cruus langhe tijt gheheel ende all ghestaen heeft nadien dattet gevonden was van helena ende daer is noch een deel des selven cruus onthouden Item In dit middel vander cappelle leyt voerscreven enen ronden marmoer steen op die stede daer dat cruus ons heren op een dode vrouwe gheleyt wert ende verweckt wert vander doot, doer welke dat heilige cruus onderscheiden wert van die ander crucen die daer oeck gevonden werden Item Terwijlen dat wij dese misterien doersaghen Soe was die guardiaen mit sijnen broederen bereyt om onse vijfte processie te houden ende vyelen allegader op onse knyeden ende songhen die schone loofsanghe Salve regina misericordie mittet versikel ende collecte daer toe ende mits desen volghden wij peregrijnen allegader dese eerwaerdighe processie elck mit een bar- | |
| |
nende waskarse in onsen handen tot voer dese cappelle toe al singhende die letanyen ende maeckten enen groten ronden circkel om twee grote ronde witte marmoer stenen niet wijt van malkanderen gheleghen. op die ene steen stont cristus ende heeft een ront ghat. ende op die ander stont maria magdalena ende sprack den heer toe, in een ghedaente van een hofman ende seide Si sustilisti eum dicito michi et ego eum tollam Ende die heer heeft gheantwoort Noli me tangere en wilt mijn niet roeren. Ende boven elcke steen barnet een schone lampe. Item Van dese plaetse voorts gegaen ende gecomen tot een cappelle op een steenrootse gemaeckt ende daer in een altaer ende is die plaetse daer die Joden Jhesum lelijken tracteerden ter wijlen dattet cruus bereyt wert. Item Int inghaen deser cappelle leyt enen groten witten steen wt den rosghen latende, mit twee grote ghaten inghehouden, diep inder aerden streckende Ende op desen steen sadt die gebenedide heer muederliken naeckt, mit sijn ghebenedide benen hanghende doer dese ghaten, alsoe dat sijn ghebenedide vueten gheen stoensel ofte aerde en konde geraken, twellick een sonderlanghe lasteringhe ende pijne was Christo gebenedijt Ende op dat sijn pijne te swaerder soude sijn soe bonden die Joden mit koorden onder, die benen te samen, alsoe dat hij sat ghespannen mit sijn lichaem gebenedijt, in manieren ghelijck een laken ghespannen staet an enen raeme. Item Van dese cappelle quamen wij voorts tot een ander cappelle mit een outaer ende is die plaetse daer die roffianen dobbelden om ons heren cleyderen. Item Om den hoke van dese cappelle clommen wij neder .xxx. trappen tot een cappelle mit .iiij. pilaers daer die heilighe coninginne helena haer devotie plach te ofenen, oock menighe tijt daer na dat sij dat cruus ons heren gevonden hadde. Item Van dese cappelle clommen wij voorts dyeper inder aerden .xj. trappen tot een speluncke .xxij. vueten lanck daert heilige cruus ons
| |
| |
here gevonden wert, mit die ander crucen, spere naghelen doorne crone Inden Jare doe men screeff ccc ende .vij. nader passien Christi. Ende clommen weder om op wt dese kuyle ende sijn gecomen tot een ander altaer ende is een kolumme aldaer ghebracht wt pylatus huus ende is die warachtighe kolumme daer christus op gecroont is geweest ende sat mit een ryet in sijn hant als die Joden seyden Ave rex iudeorum Dese columme het stick daer van is omtrent anderhalf elle lanck ende is grau wt den blauwen, een weynich dicker dan die kolumme daer onsen heer an gegezelt is geweest. Item Van dese cappelle sijn wij voorts gegaen tot die trappen van calvarien toe ende aldaer werden ons gewesen enen steenen graet ende is die plaetse daer Abraham willich was op te offeren sijnen enyghen geboren sone ysaac Ende mits desen beghonsten wij te singhen die gloriosen ymmen Vexilla regis prodeunt fulget crucis misterium quo carne carnis conditor suspensus est patibulo Ende clommen mits desen opten alre heilichsten berch van calvarien. Item Als dan soe treetet een christen mensche ter herten ende wert heel ontroert Ende quamen opten heiligen berch van calvarien mit .xviij. trappen geclommen daer onse ghesontmaker christus gebenedijt an die galge des cruces ghehanghen heeft, ende is een suverlike cappelle overwulft. Item Daer is een ghadt wt gehouden in een steen daert cruus ingestaen heeft ende is drie hantbreedt dyep, mer then is nv niet meer dan een palme wijt, wantet mit een silveren plaete onbeleyt is, alsoe datmen daer niet of nemen en mach. Item Daer oec .vij. palmen ofte hantbreedt van die stede des luchteren arms christi inden cruce hangende is een grote schore in een steene, alsoe datter een mensche in leggen mach, welke schore doer dese stene tot onder die aerde geborsten is doe christus sterf anden cruce. Item Omtrent twee roeden van dese schore is die plaetse daert cruus bereyt lach ende dit sacht- | |
| |
moedighe lam wert daerop ghenaghelt Ende op dese plaetse hanghen en barnen .xvij. lampen mer op die plaetse daer christus onse Salichmaker ghehanghen heeft aenden cruce daer hanghen en barnen .lij. lampen. Onse devotie gedaen hebbende beghonsten wij te singhen die gloriosen Ymmen Pange lingua gloriosi prelium certaminis ende clommen mits desen, desen heiligen berch van calvarien neder, gheheilicht mittet bloet christi ihesu gebenedijt Ende quamen recht voer die doer des tempels daer wij eerst in gecomen waren. daer is die plaetse daer ihesus gebenedijt doot vanden cruce gebracht is geweest op sijn moeders schoot marie goods gebenedijt, ende wert aldaer gebalzemt ende ghezalvet met costeliken zalve Item daer dit gheschyet is leyt ene langhe witten marmoer steen gheschakeert rontsom mit cleynen steenkijns eens mensche lenckte Ende op dese plaetse hanghen en barnen Acht lampen. Item Hyer bij sijn wij gecomen in een cappel gheleghen onder den berch van calvarien die welke ghewyet is in die ere van onser liever vrouwen ende sinte Johan, in die stede ghalghata genoemt, daermen noch dese voerscreven schore syet, perfecteliken nederstreckende van boven doer alle die steen tot onder die aerde. Item Int midtsen der cappelle is die plaetse daer onsen eersten vader Adams hooft ghevonden is gheweest, welke plaetse gheteykent is mit enen ronden witten steen. Item Aen die een sijde deser cappelle staet die tombe ofte sepultuere des hertoochs govert van bilioen des eersten coninck van iherusalem, welke tombe is witte marmoer ende daer staet op ghehouden, mer men machs niet wel lesen ende staet aldus Hic jacet inclitus godefridus. qui totam terram acquisivit cristianorum dux de bilioen cujus anima requiescat in christo in eternum Amen. Item Aen die ander sijde recht teghens dese sepulture over, staet oeck die sepultuere sijns broeders boudewijn ende staet aldus op ghehouden dese vaersen:
| |
| |
Rex baldewijn Judas alter machabeus
Spes patrie vigor ecclesie virtus utriusque
Quem formidabat cui dona tributa ferebat
Cedar et egipthus dan et homicida damascus
Proh dolor in modico clauditur hic tumulo.
Item Wt dese cappelle voertgeghaen tot midtsen in der kercken toe recht voer den hoghen chore aldaer dat heilige graft ons heren gebenedijt staet, nae de mael ihesus gebenedijt ghecruyst ghesturven is den bitteren doot om ons alre sonden wil, begraven is geweest ende glorioselick verresen is na drie daghen, alsoe dat sonder twijfel dese plaetse alder heilichste is, want onse salicheit aldaer vollenbracht is. Onse devotye gedaen wesende sijn wij wederomme gegaen in die cappelle van onser lyever vrouwen ende daer mede was onse processie ten eynde. Die gardiaen die ordoneerden onse priesteren missen te lesen bij gheboorten, alsoe daer veel waren, die een derdendeel in onse lyever vrouwen cappelle, dat ander derdendeel opten heiligen berch van calvarien ende dat laetste derdendeel op dat heilige graft Ende aldaer dede een van onsen medebroederen een devoot bischop van romen sijn eerste misse op dat heilige graft ons heren die welke ic hoerden Ende een yghelick was dese nacht seer besich om die heilige plaetsen in desen heiligen tempel te visenteren. Item Nv hebbe ic verclaert die heilige plaetsen die men visenteert in desen tempel des heiligen graevs daer wij in ghelaten worden tot drie reysen. Item Soe wat ic niet en verclaer in den eersten inghanck, sal ic verclaren in den tweeden ende derden inghanck, telken reyse wat vreemts, alsoe ghij int vervolch horen sult, voer dese eerste reyse heb ic verclaert als voer die circunstantien der heiliger plaetsen int generael Ende nv wil ic voorts wat daer van verclaeren int speciael, mits oeck verclarende dese gheschicktenisse ende metselarie des heiligen tempels. Item Inden
| |
| |
eersten soe sult ghij weten, dat dese kercke rondt is, overdwersch tuschen die pylaernen .lxxviij. vueten wijt, die welke staen van die buytenste mueren der kercken .x. voeten. Item Over dat graft ons heren, dat welke staet int middel der kercken, is een rondt ghadt, alsoe dat die ghehele crocht des heilighen graevs bloot onder den hemel is Mer ghalghathana die kerck staet inden tempel die welcke langhachtich is ende is daer anghevoecht voer een choer der kercken des heiligen graevs Mer sij is een weynich lagher, nochtans sijnse allebeyde onder een dack. Item Dat graft ofte speluncke in welke dat graft ons heren staets, is .viij. voeten wijt Van buyten om en tom mit schone marmoersteen bedeckt Mer binnen isser een steen ghelijkerwijs alst was doe daer Christus in beghraven wert. Item Die doere tot dese speluncke oft ghat ghaet in vanden oosten ende seer laech ende cleyn Item Dat heilighe graft is an die rechterhant alsmen incoomt noortwaerts bij die want Ende is buyten mit grauwen marmoersteen verheven, boven die vluer drie bant breedt .viij. vueten lanck gelijck als die crocht ofte dat spelunck binnen in is, ende is van allen sijden besloten Noch daer en mach gheen licht van binnen in schijnen, want daer gheen veynster an en is daer licht doer comen mach, mer daer hanghen .xlij. lampen over dat graft ons heren binnen in verlichtende. Item Voer die speluncke des heiligen graevs is oock een ander spelunck, van eenre lanckte ende van eenre wijte ende van eenre ghedaente van binnen ende van buyten. Nota. Die daer buyten is, hem dunckt dat dese twee een sijn ende alleens. Mer als ghij binnen sijt daer inne Soe syet ghij datse midtsen doer van malkanderen mit een want onderscheyden sijn. Nota. Men ghaet eerst in dese ende dan voorts in die andere daert heilige graft in is. Item Die vrouwen ghinghen int buytenste doe sij seyden Wye sal
| |
| |
ons den steen oflegghen Ende dese steen was an gheweyntelt an die dore des binnenste speluncke. Item Daer leyt noch huydens daghes een groot deel van desen steen voer die dore des binnenste speluncks daer sij midden an gheweyntelt was Dat ander deel is gebracht opten berch van syon in Cayphas huus ende is een outaer steen, aldaer die priesteren op lesen misse Nota. Den berch van calvarien in welke onse here ihesus gecruyst is, staet van die stede des heiligen graevs .vij. hondert vueten Ende men climt tot die stede op daert heilige cruus in gestaen heeft in een steen .xviij. vuet van die vluer der kercken. Item Die schore des steens daert cruus in ghestaen heeft, is alsoe wijt datter een mensche sijn hooft in steken mach, want ic daer mijn hooft in gesteken hebbe. Item Dese schoere is lanck .xviij. vueten van boven, daert cruus in gestaen heeft tot beneden op die vluere der kercken. Item Die verrue des bloets ons heren schijnet noch openbaerlick in die schore des steens. Item Dese schore was onder sijn lufterhant ende daer is oock bij dese stede des lufterhants een seer schoen suverlick outaer. Item Die vluer van deser cappelle is gheheel van marmoersteen bedeckt ende van musirten werken mittet alre schoenste goudt vercyert. Item Die stede daert cruus in gestaen heeft, is een ghadt, twee hantbreedt dyep ende soe wijt dat icker mijn hooft in gheleyt hebbe. Item Van dat stuck der columme ons heren daer ic voer of gescreven hebbe, het wellick wt pylatus huus gebracht is in desen heiligen tempel twellick ic gecust ende ghehandelt hebbe ende is dese selfde kolumme van een steen porphirus genoemt, bruyn mit sommighe rode vlecken van natueren, die welcke dat ghemeen volck menen dattet droppelen sijn des bloets ihesu christi Men seyt dattet anderdeel des kolums te constantinopolen is gevoert. Item Alsoe ic voergeseyt hebbe is in desen heiligen tempel een cappelle dyep inder aer- | |
| |
den .xlviij. trappen tot die stede daert cruus ons heren gevonden is geweest van die waerdighe heilige coninginne helena. daer sijn twee outaren, dese plaetse heeft geweest die grafte des stats van iherusalem, in welke die crucen die naghelen speren spongye ende andere wapenen, doe die lichamen of genomen waren, in geworpen werden, daer hoven op gedraghen sijn die vulnissen ende onreynicheyden wter stadt, ter tijt toe dat helena dat cruus gevonden heeft ende die stede gereynicht wert Want die stede der passien was vaste bij die stadt in welke stede een hof was. Item Die stede daer maria stont mit die ander vrouwen bij dat cruus, en was niet onder die arme des cruces totten noorden, als sommighe segghen willen, mer voer dat aenschijn haers lieven soons, bijna totten westen Want die stede daer maria gebenedijt gestaen heeft, wert ons gewesen teghens dat aensicht haers lieven soens, hangende anden cruce, alsoe dattet openbaer genoech is, dat onse gesontmaker ihesus gebenedijt, gehanghen heeft mitten aensichte teghens den west Want die grote kuyle, daer hyer voer of gheseyt is, welke was van die weste over die stadtghraven, was after dat cruus in geworpen ende daerna gevonden Alsoe dat ic voer dese reyse dit hyer bij laet blijven. Item In deser manieren desen nacht mit devotien doer ghebrocht, mits misse te horen mits die heilige plaetsen te vysiteren in manieren als ic voer verclaert hebbe, tertijt ende terwijlen toe dat die middach genaeckten Soe quamen die turcken ende ontsloten den tempel ende werden allencken even wel scharpeliken wt ghetelt, een ygelijck nae sijn logys ende maeckten guet tscyer vant gheen dat godt verleende, tot des anderen daghes rustende Soe sijn wij wederom geghaen opten berch van syon, aldaer een schone singhende misse ghesonghen wert van requiem voer die zyel van hans dirckz. koeremoery, die ons of gestorven was opter seede,
| |
| |
wyens zyel godt genadich sij Ende dit was op onser liever vrouwen hemelvaerts avont ende rusten voorts desen dach. nv sal ic voorts verclaren hoe ende in wat manieren wij doer ghebracht hebben den navolligenden dach.
|
|
Auteursrecht onbekend