Nalatenschap. Dicht- en toneelstukken
(1856)–J.F. Willems–
Auteursrechtvrij
[pagina 196]
| |
Zevende zang.Hoe Reinaert zich over Bruin, Isegrim en vrouw Hersinde wreekt. - Hij vertrekt naer Rome voorzien van eener male, op Bruins rug uitgesneden. - Belijn en Cuwaert verzellen hem tot aen Malpertuis. - Nieuw verraed. - Einde.Even spot- als wraekziek wist Reinaert van geen vergeven: uit der ruggenhuid des Beers doet hij een goed lapjen snijden, opdat men er hem eene scharpe (pelgrimstasch of mael) uit vervaerdige. Ook verzoekt hij een paer nieuwe schoenen om zijnen verren tocht af te leggen. Oom Isegrim had juist aen elken voet eenen schoen tot Reinaerts gading. Zoo de koningin hem dit verzoek inwillige, wil hij haer pelgrim zijn. 'k Neem uw ziel, by Gods ontferming,
Dankbaer dan in myn bescherming
(Dat is pelgrims regt, mevrouw),
Op dat niets u hindren zou.
| |
[pagina 197]
| |
Door gebeden zoude hij 't goede hem gedaen, beloonen: ook verlangde hij, dat vrouwe Hersinde zich t'zijnen oirbare wel wilde ontschoeien: zij kon immers t'huis op haer gemak blijven. - De reis is ver, vol gevaers; ja, daer hoort een sterke schoen toe, antwoordt de koningin op dien requeste. Trouwens de Wolf en zijn wijf hadden den Vos ook leeds genoeg berokkend. Dien ten gevolge verloor de Wolf het vel aen zijne voorste voeten, van zijne kniên tot aen zijne klauwen. Waerop de vergelijking volgt van den wolf met eenen vogel, dien men eten opstopt. Nimmer zag men vogel brauwenGa naar voetnoot(*)
Die zoo stil hield lyf en leê,
Dan het Isengrim hier deê,
Nu men hem den poot ontschoeide,
En het bloed zyn teen ontvloeide.
Vrouw Hersinde moest, beschaemd en bedroefd, er 't vel harer achterpooten laten: de groote spotter belooft haer met die nieuwe schoenen aflaet voor haer en hem zelven over zee te halen. De arme vrouwe kan zich slechts op de wrake Gods beroepen: Isegrim zwijgt morrend stil; ook de Beer verkropt zijn leed. Tibaert was gelukkig buiten Reinaerts bereike. De bedevaert wordt ingesteld. 's Anderdaegs, by 't eerste licht,
Deed de Vos zyn schoenen aen,
Om ter beêvaert heen te gaen.
‘Dat men my de schoenen binde
(Sprak hy), die my vrouw Hersinde
Heeft verschaft, en Isengryn:
'k Wil by koning Nobel zyn!’
| |
[pagina 198]
| |
Voor des Leeuwen troon gebragt,
Boog hy diep, en zeide zacht:
‘Vorst! God geve u goeden dag,
En mevrouw, die 'k noemen mag
De allerbeste van die leven!
Doe my mynen reisstaf geven,
Met de scharpe, en laet my gaen!’
Nobel liet zyn kapellaen
Roepen (thans Belyn, den Ram),
En zoodra die voor hem kwam,
Sprak de vorst, met luider stem:
‘Hier 's een pelgrim: zegen hem!
Geef hem scharpe en beêvaertstaf!’
- ‘Heer (was 't antwoord, dat men gaf),
'k Lees voor Reinaert geen gebeden;
Want hy heeft u straks beleden
Dat hy is in 's Pausen ban.’
Nobel riep, verstoord: ‘Wat danGa naar voetnoot(*)?
Hoor, wat JufroetGa naar voetnoot(**) doet verstaen:
Had een enkel mensch gedaen
Zooveel kwaeds als al die leven,
En hy wou dat kwaed begeven,
En hy wou te biechten gaen,
En hy wou zyn boet ontfaên,
En hy wou als pelgrim varen,
Die kon wel zichzelven klaren.’
Zeer beleefd sprak weêr Belyn:
‘Koning Nobel, hoe 't moog' zyn,
'k Hou my als myn regel zegt;
'k Zoek het kromme noch het recht'
| |
[pagina 199]
| |
Waer het heilge zaken geldt,
En gy my niet schaedloos stelt
Voor den bisschop en den deken.’
Nobel riep: ‘In negen weken
Vraeg ik u niet meer zooveel!
'k Liet u hangen by de keel
Liever dan ik u nog bad!’
Toen Belyn dit antwoord had,
En hy Nobel zag verstoord,
Werd hy angstig, liep hy voort,
En ging zingen en ging lezen
Wat hem noodig dacht te wezen.
Spoedig had de kapellaen
Zynen bededienst gedaen,
Daer hy Reinaert scharpe en staf
Met den pelgrimszegen gaf.
Reinaert, nu gereed te gaen,
Keek den koning droevig aen.
Valsche tranen zag men hangen
In zyne oogen, op zyn wangen.
't Was of zyn verbryzeld hart
Moest bezwyken door de smart;
Doch zyn smart was anders niet
Dan dat hy hen al verliet,
Zonder hun te doen de pyn
Waer hy Bruin en Isengryn
Door zyn list had in doen vallen.
Zeer geveinsd verzocht hy allen
Dat men voor hem bidden mocht,
Tot zyn welzyn op den tocht
Dien hy heden ondernam.
't Scheen hem tyd dat hy ontkwam:
| |
[pagina 200]
| |
Want hy bleef, naer dieven aerd,
Steeds een weinigjen vervaerd
Dat zyn list ontdekt zou zyn.
Nobel sprak: ‘Het doet my pyn
Dat gy nu zoo haestig zyt!’
- ‘Vorst (was 't antwoord), 't is wel tyd:
't Goede mag men nooit besparen.
Geef my oorlof, laet my varen!’
- ‘Nu, Gods oorlof! reis met spoed!’
Zei de vorst, en met zyn stoet
Deed hy Reinaert uitgeleide.
Wolf en Beer, gevangen beide,
Bleven liggen in hunn' nood,
Wenschend dat zy waren dood.
Zoo ging Rein als pelgrim uit,
Fier op zyn verkregen buit,
Wyl zyn vyand, wreed gebonden,
Lag te krimpen van zyn wonden.
Niemand leeft er vast op aerd,
Hoe balsturig, hoe bezwaerd,
Hoe verstrikt in onheilswebben,
Die niet zou gelachen hebben,
Zoo hy Reinaert had gezien,
Waer hy heentrad voor de liên,
Met zyn scharpe en pelgrimsstaf.
Hoe gemaklyk ging 't hem af,
En hoe statig was zyn gang!
't Scheen of hy zyn leven lang
Heilig pelgrim waer' geweest.
Hy moest lachen in zyn geest
Toen hy 't hof hem na zag volgen,
Gistren nog op hem verbolgen,
| |
[pagina 201]
| |
Gistren nog voor hem zoo wreed.
‘Nobel (sprak hy), 't doet my leed
Zoo gy verder medegaet:
Keer terug, het is myn raed:
Uw gevangen moordenaren
Mogten soms hun lot ontvaren;
'k Hoop dat gy ze toch niet mist.
Wacht u voor hunn' argelist!
Laet uw trouwen Reinaert gaen!’
Aldus sprekend ging hy staen
Op zyn stevige achterpooten,
En vermaende kleine en grooten
Om te bidden voor zyn lyf,
Hun bevelend kroost en wyf,
Thans van allen steun beroofd:
En zy hebben 't hem beloofd.
Hy geliet zich zeer benard,
Zeer gedrukt door boezemsmart,
Toen het afscheid werd genomen.
Hij verzoekt Cuwaert den Haze hem, met zijnen vriend Belijn den Ram, uitgeleide te doen: zij beide toch hadden hem nooit bedroefd of vergramd; zij beide toch waren zedig, zacht en sober. Door dit vleien verdwaesd, volgen zij den pelgrim tot aen zijne burg. Voor de slotpoort gekomen, zegt hij: ‘Neef Belijn, vriend Ram, ik zal met Cuwaert eenen oogenblik binnengaen. Bidt terwijlen eenen Vader-ons, dat God, als ik afscheid moet nemen, vrouw en kind vertrooste.’ Cuwaert trad onbevreesd in de opene muit. Hermelijn, nog door angst bestreden, dat haer man mocht opgehangen zijn, zat, met hare welpkens, te treuren. Toen de Vos dus binnenkwam
En hem Hermelyn vernam,
| |
[pagina 202]
| |
Schoot een blos haer op 't gelaet,
Werd zy vrolyk boven maet;
't Dacht haer nochtans vreemd genoeg
Dat hy staf en reiszak droeg.
Na een kus sprak zy hem aen:
‘Rein, hoe zyt gy 't toch ontgaen?’
- Liefste, ik moet pelgrim wezen: oom Bruin en Isegrim zitten als gijzelaers voor mijn leven vast, en ten zoenblijke heeft de koning ons Cuwaert, die mij eerst van allen verried, prijs gegeven: Hermelijne, ik schenk u dien.’ Cuwaert in de vlucht vastgegrepen, riep vergeefs om hulpe. Hermelijne, zijnes bloeds verzadigd, kon den koning niet genoeg over zijne goedheid bedanken. - De koning, blijft hij in 't leven, zou ons gaerne eene gift schenken, die hij voor geen duizend pond zichzelven zoude jonnen. - Welk eene gift, man? - Eene sterke lijn, met eenen vorstbalg en twee mikken; doch ook hierop weet ik een middeltjen.... Wij verhuizen naer eene lustige, van aller spijze wel voorziene, wildernis en wel voor eenen tijd van zeven jaren. - Ei, mijn lief, hebt gij dan dit land verzworen tot gij, als pelgrim de bedevaert hebt gedaen? Draegt gij daerom scharpe en staf? - Vrouw, men zegt: ‘Veel gezworen, veel verloren;’ men zegt mede: ‘Trouw of eed bedijdt niet lang.’ Ik heb den koning eenen schat beloofd, dien ik niet bezitte; hoe hij vroeg of laet mijnen list zal verwaerdigen, is ligt te denken. Ook zijn Kater, Beer en Das van de onzen niet langer.’ Ondertusschen werd de Ram verbitterd dat de Haes zoo lang weg bleef, en riep hem onder andere driftig toe: Hael de droes u, seldrementen,
Met uw lange complimenten.
| |
[pagina 203]
| |
Rein, op dit roepen toegekomen, maekt hem wijs, dat de Haes zijne moei en kinderen trachtte te vertroosten. Belijn verzoekt hij maer voort te stappen; spoedig zoude hij hem op de baen inhalen. Belijn vraegt nu waerom de Haes zoo schreeuwde: ‘Help, Belijn!’ - Toen Hermelijne, bij 't vernemen dat ik over zee moest, in onmacht lag gevallen, en de Haes dit zag, riep hij: ‘Help, Belijn!’ Maer, Belijn, voegde Reinaert er bij, ik moet u iets vragen: toen ik den koning verliet, beloofde ik hem nog van huis een briefjen te schrijven; lieve neef, wilt gij 't dragen? - Reinaert, ik weet niet waer het in te steken. - Ik zal 't beschreven fransijn in mijn pelgrims maelsvel doen, en dat aen uwen kraeg hangen. Zoo gezeid, zoo gedaen: de Vos beveelt zijnen bode, zelf geene handen aen den brief te slaen; en den koning te zeggen, wilde hij dien recht aengenaem zijn, dat de brief op zijner eigene voordracht geschreven was: de eer daervan stond Reinaert hem gaerne af. Velen worden zeer geprezen
Die geen letter kunnen lezen,
Maer voor wien een ander schryft!
Spoedig was de blijde Belijn op reis, en even spoedig de Vos met den zijnen naer de woestijn gevlucht. Toen Belijn den vorste nadert, drukt deze zijn leed uit van hem de bedevaertscharpe van Rein te zien dragen, en vraegt hem hoe dit komt. Belijn meldt hem Reinaerts verzoek, om den koning een briefjen over te brengen. Hij voegt er hij: ‘Toen ik zou henen gaen, zag hij dat ik eenen zak miste; dies stak hij 't in zijne scharpe. Al wat in den brief staet, schreef hij op mijner eigene voordracht.’ Nobel, die niet lezen kon, doet den brief aen BotsaertGa naar voetnoot(*), te | |
[pagina 204]
| |
dier tijde zijnen besten klerk, geven. Met Bruneel de Gans, neemt die Belijne 't scharpvel af: ‘Hemel, wat brief is dat! 't is 't hoofd van Cuwaert den Haes!’ roept hij uit. Nobel staet verbaesd, de koningin schreeuwt luide: 's Vorsten hoofd hing treurig neder,
En zoodra hy 't ophief weder,
Sloeg zyn stem zoo naer geluid,
Zulk een kreet ter keelen uit
Dat de dieren op dien stond
Allen sidderden in 't rond.
Alleen Firapeel de Luipaert, eenigzins 's konings maeg, durft het wagen hem bezadigdheid aen te prediken: daer Nobel troosteloos blijft, raedt hij hem, ten einde alles te herstellen, zoending met Beer en Wolf aen te gaen; en beiden Belijn, die ten feite aenzettede, met al den zijnen, tot vergoeding te geven; en vervolgens Reinaert aen den eersten boom den beste te doen hangen. Ook dit laetste wenscht Nobel ten vurigste. Hier doet de voorzichtige Firapeel beide gevangenen slaken en meldt hun aen, dat de koning, willen zij hem weêr hulde zweeren, hun Belijn met zijn huisgezin en magen voor eeuwig wil geven. Beide gingen nu hofwaerts meê, en daer werd de vrede gesloten. |
|