Nalatenschap. Dicht- en toneelstukken
(1856)–J.F. Willems–
Auteursrechtvrij
[pagina 24]
| |
Het nut der kunsten en wetenschappen.
| |
[pagina 25]
| |
Of zoude uit onverstand de ware deugd ontspruiten?
O neen, de onkundige loopt meest zyn pligt te buiten;
Of, geeft hy somtyds nog van eenig weldoen blyk,
Zyn deugd ook mist haer waerde, en is aen hem gelyk.
Komt, Vrienden: laten we eens den kundige beschouwen,
Die voor de Wetenschap eene eerzuil op helpt bouwen:
Hoe zegent hy de bron waeruit zyn kennis sproot!
Hoe zwoegt hy voor het heil van elk natuergenoot!
Hoe dient hy 't vaderland en hoe verlicht hy 't tevens!
Het weldoen is zyn lust - de gansche taek zyns levens;
Geen wederwaerdigheid, geen hinder schrikt hem af
Van 't menschdom nut te zyn tot op den boord van 't graf;
Hy helpt zyn broeders, waer die struiklen op hun wegen,
Of, komt ze, in bangen nood, als reddend heilgeest, tegen.
Hem staet natuer ten dienst; hy slaet haer werking gaê,
En speurt zelfs de Almagt op haer duistre paden na,
Tot daer waer zy alleen in staet is door te dringen,
Tot daer waer zy alleen de keten kent der dingen.
Wat doet hy wondren op in 's werelds prachtvertoon!
Hoe looft hy 't Albestuer, de bron van al dit schoon!
Gevoelvol biddende, in verrukking opgetogen,
Beschouwt hy 't schepslenryk met dankbaer-weenende oogen;
Hy kent zyn menschenwaerde en Godgelykenis.
Ja, 't schynt dat hy, op aerd meer dan een schepsel is.
Zie daer de kundige, wanneer hy nut wil baren.
Gelyk de morgenzon, ter Oostkimme uitgevaren,
Het zwarte nachtfloers scheurt, al wat haer licht bestraelt
Met nieuwe kleuren tooit, met nieuwen glans bemaelt,
Natuer ter waek roept, en daerna, in top gestegen,
Deze aerde koestert met haer overmilden zegen,
| |
[pagina 26]
| |
Zoo heeft Geleerdheid ook alom haer licht verspreid;
Zoo gaf ze een nieuwen gloor aen 's menschen majesteit;
Zoo deed ze in 't Oosten eerst haer morgenschemer schynen
En d'onbeschaefdheidsnacht voor haren glans verdwynen.
Die heilige werd haest, als godlyk, aengebeên;
Men trok haer tempels op in 't glorieryk Atheen.
Homerus zong de goôn en plaetste zich er onder;
Hy gaf aen Mars de lans en aen Jupyn den donder.
Niet slechts in Griekenland vond zy haer heiligdom:
Wie weet er niet, hoe zy den roomschen troon beklom
Met Cesar en August, in later tydsgewrichten,
En haer gelukzon liet op 't schoon Itaelje lichten?
't Heelal ontwaekte als uit den slaep der nietigheid,
En wysheid zegepraelde op 't scheelziende onbescheid.
Geen tyd, geen wereldkring stelde aen de kunstvlyt perken.
Haer hand beschaeft natuer of helpt ze in hare werken.
Waertoe die marmerklomp in 's aerdryks ingewand,
Deed niet de kunstenaer, de schepper, door zyn hand,
Een Venus, een Apol, daeruit in 't daglicht schieten?
De kunst doet ons een zweem der hemelen genieten.
Ten onrecht heeft Rousseau die hemeltelg gelaekt.
Had hy dan nooit haer zoet, haer zaligheid gesmaekt?
Zy schryft der helden deugd op eeuwige eerpilaren;
Zy blyft de onsterflykheid des ouden Belgs bewaren.
Verstrekte ons Cesars boek niet tot getuigenis
Dat onder 't Gaulenvolk hy de allerdapperste is,
Wie uwer zoude grootsch nog op 't voorleden roemen
En vol van hoogmoed zich als zyne vaders noemen?
De kunst is, als de deugd, een schat van zelfvermaek;
Een lust der zinnen, voor 't verstand een kennisbaek;
| |
[pagina 27]
| |
Een levenskoesteres voor kranke lichaemsleden;
Een schutvrouw in den nood, een schat in tegenheden.
Door haer verdubbelt men des aerdryks vruchtbaerheid;
Het schip bruischt over zee, door kunst alleen geleid,
En ziet 't gestarnte alom, als zoo veel baken, ryzen.
De kunst kan hem by nacht het spoor ter haven wyzen.
Zy maekt van aerde en zee en vuer en lucht gebruik,
Op dat uit elke stoffe een treffend nut ontluik'.
O gy, wier kunstvlyt my ten spoor strekt in het dichten,
Die 't vaderland wilt aen uw werkzaemheid verpligten,
Toont gy, myn Vrienden, 't nut van elke wetenschap!
Zet Neêrlands kunstroem op den hoogsten glorietrap!
De tyd is daer: wy gaen eene eeuw van vreê beleven.
De Vorst zal aen ons land zyn ouden luister geven.
Hy weet dat elke kunst een zuil is voor den Staet,
Een pand der vryheid en het kostlykst krooncieraed.
Welaen dan, gaet de taek, u opgelegd, voltrekken!
Blyft aen uw vaderstad tot nut en voordeel strekken!
Geene afgunst schrikke u van dit edel doelwit af,
Schoon 't lastrend onverstand op uwen iever blaff'!
Laet smalen wien het lust, ziet fier den Nyd in de oogen!
't Volherden faelt den mensch veel meerder dan 't vermogen.
|
|