Oude Vlaemsche liederen
(1848)–J.F. Willems–
AuteursrechtvrijXLIX.
| |
[pagina 117]
| |
9
Si ginc al voor haer broeder staen:
‘Och broeder, mag ic naer Halewijn gaen?’
10
‘'t Is mi al eens waer dat gi gaet,
Als gi u eer maer wel bewaert
En gi u kroon maer recht en draegtGa naar voetnoot1.’
11
Si is al op haer kamer gegaen;
Si deet haer besten kleedren aen.
12
Wat deet si aen haren lijve?
Een hemdeken fijnder als zijde.
13
Wat deet si aen haer schoon korslijf?
Van gouden banden stond het stijf.
14
Wat deet si aen haren rooden roc?
Van steke tot steke een gouden cnop.
15
Wat deet si aen haren keirle?
Van steke tot steke een peirle.
16
Wat deet si aen haer schoon blond hair?
Een croone van goude en die woeg swaer.
17
Si ging al in haers vaders stal
En koos daer tbesten ros van al.
18
Si sette haer schrijlings op het ros
Al singend en klingend reed si door tbosch.
| |
[pagina 118]
| |
20
‘Gegroet’ seide hi en quam tot haer,
‘Gegroet, schoon maegt, bruin oogen claer!’
21
Si reden met elkander voort,
En op den wech viel menich woort.
22
Si quamen al bi een galgen veld
Daer aen hinc menich vrouwenbeeld.
23
Heer Halewijn heeft alsdan geseid:
‘Mits gi de schoonste maget sijt
Soo kiest u dood, het is nu tijd.’
24
- ‘Wel, als ik dan hier kiesen sal
Soo kies ic tsweert noch boven al.
25
Maer trect eerst uit u opperst kleet,
Want maegdenbloet dat spreit soo breet
Soot u bespreide dat ware mi leet.’
26
En eer sijn kleet getogen was
Sijn hooft al voor sijn voeten lach;
Sijn tong noch deze woorden sprac:
27
‘Gaet ginder daer in het koren
En blaest daer op mijnen horen,
Dat alle mijn vrienden dat hooren!’
28
- ‘Al in dat coren en gaen ic niet;
Op uw horen en blaes ic niet.
Moordenaers raet en doen ic niet.
29
- ‘Gaet ginder dan onder de galge
En neemt daer een potje met zalve,
En strijct dat aen mijn rooden hals.’
| |
[pagina 119]
| |
30
- ‘Al onder de galge en gaen ic niet,
U rooden hals en strijk ic niet
Moordenaers raet en doen ic niet.’
32
Si sette haer schrijlings op haer ros;
Al singend en clingend reet si door tbosch.
33
En toen si was ter halver baen
Quam Halewijns moeder daer gegaen:
‘Schoon maegt, saegt gi mijn soon niet gaen?’
34
- ‘U soon, heer Halewijn, is gaen jagen,
Gi en siet hem weer u levens dagen.
35
U soon, heer Halewijn, is dood,
Ic heb sijn hooft in mijnen schoot,
Van bloet is mijne voorschoot root.
36
En toen si aen de poorte quam
Si blaesde den horen als een man.
37
En als haer vader dat vernam
Tverheugde hem dat si weder quam.
38
Daer werd gehouden een banket,
Dat hooft werd op de tafel geset.
Dit lied wordt nog heden in Braband en Vlaenderen gezongen op eene melodie, behoorende tot den kerkzang en genaemd de Credo. Dat het zeer oud en uit barbaersche tyden afkomstig is blykt door den inhoud. Halewyn, een konings- of jarlszoon, weet door zyn tooverzang de schoonste meisjes | |
[pagina 120]
| |
tot zich te lokken en hangt ze dan aen een galg op. Het lied verplaetst ons in tyden dat de landen van verschillende volkeren door een band van woestenyen of bosschen van elkander afgescheiden waren. Menigvuldig zyn de varianten van dit stuk in den mond des volks en in de gedrukte blaedjes, welke men daervan op onze markten aentreft; doch het was my niet mogelyk eenig oud afschrift van hetzelve op te sporen. Ik plaetste het vroeger in Mone's Anzeiger für Kunde der teutschen Vorzeit, 1838, kol. 448, van waer het is overgegaen in Uhland's Alte hoch- und niederdeutsche Volkslieder, 1ste band, bl. 153. Laetstgenoemde verzamelaer brengt het lied in verband met drie duitsche liederen, namelyk dat van Ulinger, van AdelgerGa naar voetnoot1 en van Gert Olbert, uit welke wy hier eenige plaetsen zullen aenhalen: 1
Gůt ritter der reit durch das riet
Er sang ein schönes tageliet,
Er sang von heller stimme
Dass in der burg erklinget.
2
Die junkfrau an dem laden lag,
Sie hört gůt ritter singen,
‘Ja wer ist der da singet?
Mit dem will ich von hinnen.’
3
- ‘O junkfraw, wölt ir mit mir gan,
Ich will euch lernen was ich kan,
Ich will euch lernen singen
Dass gegen der burg tůt klingen.’
4
Die junkfraw in ir schlafkammer trat,
Ir gelbes har sie in seiden band,
Sie kleidt sich in silber und rotes golt
Gleih wie eine die von hinnen wolt.
5
Er schwang sein grůnen schilt neben in,
Sein schöne junkfraw hinter in,
Er eilet also balde
Zů einen grünen walde.
Als zy beiden diep in het bosch gekomen zyn, hoort de jonkvrouw eene duif zingen: 7
‘Der Ulinger hat eilf junkfrawen ghangen,
Die zwölft hat er gefangen....’
9
Er spreitt sein mantel in das gras,
Er bat sie dass sie zů im sass,
Er sprach: ‘Sie solt im lausen
Dein gelbes har zerzausen.’
| |
[pagina 121]
| |
Nu wordt zy met doodschrik bevangen en bidt haren schaker 19
‘So bitt ich dich, du Ulinger,
So bitt ich dich, du trauter herr,
Du wöllest mir erlauben
Ein schrei zwen oder drei!’
20
- ‘Das solle dir erlaubet sein,
Du bist so ferr in tiefem tal,
Du bist so ferr in tiefem tal,
Dass dich kein mensch nicht hören mag.’
Zy schreeuwt driemael om hulp, eerst tot Jesus, dan tot Maria en eindelyk tot haer' broeder, die haer hoort en om haer te redden dadelyk toesnelt. Het tweede duitsche lied verschilt weinig van het eerste, doch het derde eindigt anders en gelykt veel meer naer het vlaemsche: 3
Helene de kekt tom fenster herut:
Nu kom, Gert Olbert! nu hale de brud!’
He nam se bi er brunsidene kled,
He swung se wull achter sick up sin perd...
6
‘Wust du di keisen den dannigenbom?
Oder wust du di keisen den waterstrom?
Oder wust du di keisen dat blanke schwert?’
7
- ‘Ich will nich keisen den dannigenbom,
Ich will nich keisen den waterstrom,
Viel leiwer keis ick dat blanke schwert,
Dat is Helena er häufd wol wert.
8
Treck ut, treck ut din sidene kled!
Junkfraulick blot springt wit un bret,
Wenn et di besprütste, dat de mi led.’
9
Un as he sick had der siden gekert
Do nam Helena dat blanke schwert,
Da flog sin häufd wol öwer dat perd.
10
Do sprak to er dat falske hert:
‘Wol achter min perd do hangt en ho'n,
Do mot Helena in blosen don.’
11
- ‘Dorin te blosen dat wör nich god,
Dan leipen mi alle de mörners no,
Als wie de hunde den hasen dot.’
12
Frau Jutte de kek tom fenster herut:
‘Helena, wo ist mein sönelein?
Helena, wo ist dein schätselein?’
| |
[pagina 122]
| |
13
- ‘Dein sönelein lebt und ist nicht tot,
He sit unner giernter gent lindenbom
Und spierlt met sierwen junkfräulein skon,
De achte de soll Helena sin,
De achte de most he sölwer sin.’
Twee andere liederen, door Uhland niet vermeld, staen in Kretssmer en Zuccalmaglio's Deutsche Volkslieder, deel II, Nrs 15 en 28. Men zingt die thans nog aen den Nederrhyn, doch op andere melodien dan het nederlandsche lied. De inhoud gelykt aen de boven aengehaelde. Het eerste begint: Ulrich ging aus singen, heraus.
Und sang dem König sein Tochter heraus!
Het tweede: Als Odilia ein klein kind war,
Da starb ihr Vater und Mutter ab.
Odilia wuchs auf und sie wurd' gross,
Sie wuchs dem Reiter wohl in den Schooss...
Sie ging auf ihr Schlafkämmerlein,
Ziert sich wie eine Braut soll sein.
Sie schaut darauf zum Fenster hinaus:
Nun komm, stolz Reiter, und hol' die Braut!
Sie ritten Berg auf, sie ritten Berg ab,
Bis dass sie an einen hohen Berg kamen, enz.
Zie ook Wunderhorn, deel I, bl. 37. Die duitsche gedichten, eindelyk, zyn wederom in het nederlandsch overgebragt, blykens Lejeune's Volkszangen, bl. 292, en Hoffmann's Horae belg., II, bl. 162: 1
Daer reed er een ridder al door dat riet,
En hy hief op en zong een lied,
Een liedje met heldere stemme
Dat het tusschen twee bergen klemde.
2
En dat verhoorde een jonkvrouw fijn,
Zy lag er op hare slaepkamer allein, enz.
|
|
