Logo DBNL
Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 9 (1845)

Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 9

(1845)–J.F. Willems, [tijdschrift] Belgisch Museum–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het Vlaemsch tooneel in de XVIIe eeuw.

Bewysstukken.

Zacharias Heyns.

1 Spel van Sinne, voor de inkomste der Brabandsche kamer van Amsterdam de Witte Lavender, op het rederykers-feest te Haerlem, in 1607, en te vinden in het Const-thoonende juweel, by de loflijke stadt Haerlem, ten versoecke van Trou moet blijcken, in 't licht gebracht. Waerinne duydelick verclaert ende verthoont wordt alles wat den Mensche mach wecken om den Armen te troosten, ende zijnen Naesten by te staen. In twaelf spelen van Sinne, soo veel Intreden, Refereynen ende Liedekens ghestelt in Rederijck naer de volgende voorgegevene Caerte van 't Speel-Korenke... - Tot Zwol, by Zacharias Heyns, drucker des landschaps van Over-Yssel, 1607, in-4o.

 

2 Spel van Sinne, voor de inkomst der Vlaemsche kamer te Haerlem de Witte Angieren, op het zelfde feest, en te vinden in bovengemeld werk.

 

3 Pest Spiegel, waer in speelsche wijze, tot beteringe des Levens klaerlijk beweezen wordt, dat de pest niet by geval; maer door Godts geheugenisse, den menschen tot een straffe overkomt, in 5 bedryven. Amst., Zacharias Heyns, 1608, in-8o.

Zie Naamlyst van eene uitmunde fraaye verzameling van tooneelstukken, welke zullen verkogt worden te Rotterdam, op den 22 april 1772, door de boekverkoopers J. Burgvliet en R. Arrenborg, bl. 108.
Men zegt dat deze verzameling in haer geheel uit der hand verkocht werd, en thans tot de koninklyke boekery te Parys behoort.

4 Spel van Sinne, voor de inkomst der kamer van Schiedam, de Roo Roosen, op het rederykers-feest te Vlaerdingen, in 1617, en te vinden in den Vlaerdings Redenrijck-bergh,

met middelen beplant, die noodigh sijn 't Gemeen, en voorderlijck het landt. t'Amsterdam, by Kornelis Fransz, 1617, in-4o.

 

5 Deuchden Schole, ofte Spieghel der jonghe Dochteren, enz. speelwijze gemaekt. Rotterdam, by Pieter Van Waesberghe, 1625, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 26.

6 Spel van Sinne van de dry Hoofddeughden. Rotterdam by Pieter Van Waesberghe, 1625, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 26.

Celosse.

1 Spel van Sinne, voor de inkomst der vlaemsche kamer van Leyden, de Orangie Lelie, op het rederykers feest te Haerlem, in 1607, en te vinden in bovengemeld Const-thoonende Juweel, enz.

 

2 Vreught-eindigh-spel, te vinden in den Nederduytschen Helicon.

 

3 Tafelspel, tusschen Lucht, Aerde en Mensche, te vinden in gemelden Nederduytschen Helicon.

 

4 Tafelspel, tusschen 't Vier, 't Water en Redelijck Verstant, in gemelden Nederduytschen Helicon.

Jan Siewertsz Colm.

1 Battaefsche Vrienden-spiegel: wt levender jonste. Amst., by Gerrit H. Van Breugel, 1615, in-4o.

Een blyeindend treurspel, waervan de handeling te Venetie plaets heeft.

2 J.S. Kolms Nederlants Treur-spel. Inhoudende den oorspronck der Nederlantsche beroerten, 't scheyden der ed'len, 't sterven der graven van Egmont, Hoorn, ende der Batenborgers. Speelwijs vertoont by de Brabantsche Camer uyt Levender Jonst, binnen Amsterdam. - t'Amsterdam, ghedruckt by Paulus Van Ravensteyn, voor Abraham Huybrechtsz, 1616, in-4o.

 

3 Spel ter inkomste van de Brabandsche kamer te Amsterdam, 't Witte Lavendel, op het rederykers-feest te Vlaerdingen,

in 1617. Te vinden in bovengemelden Vlaerdings-Rederijck-Bergh.

In de Naamlyst, bl. 50, staet een Spel van Intrede, van 't Wit Lavendel aengeteekend, als van Abraham De Koningh vervaerdigd, terwyl er Colm's stuk niet vermeld state.

4 Malle Jan Tots, Boerdige Vryery. Amst. voor C. Houthaack, 1633, in-4o. Herdrukt in 1647 voor denzelfden.

Zie Naamlyst, bl. 14.

Abraham de Koningh.

1 Jephthahs ende zijn eenighe dochters treurspel. t'Amsterd. voor Corn. Lodz. Vander Plassen, 1615.

Zie Naamlyst, bl. 30. Ik las eene andere uitgave, by den zelfden, 1626, in-4o.

2 'T Spel van Sinne, vertoont op de tweede lotery van d'arme oude Mannen ende Vrouwen Gast-huys. Tot lof en leere der wijt-beroemder coopstadt Amstelredam. Regel:

 
Laet Meest Elck een door Liefd' tot d'Armen hem beweghen
 
Soo erft hy Godes Rijck, en hier zijn Milde Zeghen.

t'Amsterdam, voor Abraham De Koningh, 1616, in-4o.

 

3 Achabs treurspel. Op de Reghel:

 
Al is de loghen snel,
 
De waerheyt achterhaeltse wel.

t'Amsterdam, voor Abraham De Koningh, 1618, in-4o.

 

4 Simsoms treur-spel. Op de Reghel:

 
Wie zijn leet met leet wil wreken,
 
Simsoms kracht sal hem ghebreken.

Jeremia, cap. 9, vers 22. Een stercke en beroeme hem niet zijner sterckheyt. Micha, cap. 7, vers 5. Bewaert de deure uws monts voor die in uwen arm slaept. t'Amsterdam, voor Corn. Lodovs. Vander Plasse, 1618, in-4o.

Jacob van Zevecote.

1 Jacobii Zevecotii Belegh van Leyden, treurspel. Tot Leyden, in de druckerye van de Elzeviers, 1626, in-4o.

2 Jacobi Zevecotii Ontset van Leyden, bly-eindich spel. Tot Harderwijck, by Nicolaes Van Weeringen, 1630, in-4o.

Deze twee stukken gaf jonkr Ph. Blommaert onlangs op nieuw uit, gezamentlyk met Zevecote's andere Nederlandsche gedichten. Gent en Rotterdam, 1840.
Kort na deszelfs verschynen, maekte de Aelster dichter Willem Caudron, eene vertaling van Zevecote's latynsch treurspel Rosemunda, welke thans te Aelst in HS. moet berustende zyn.

Adreaen Wils,

Schreef rond 1600 eenige battement- en presentspelen, voor de Antwerpsche rederykkamer de Goudbloem. Dezelve zyn ongedrukt gebleven, en berusten in de Bibliotheek van Van Hulthem.

Zie den Catalogus van gemelde Bibliotheek, MS., nr 200, en Belgisch Museum, d. I, bl. 364.

Veelderhande geneuchelijke Dichten, Tafelspelen en Referynen. Antw., Jan Van Ghelen, 1600, in-8o.

Hierin zyn vier en twintig byzondere tafelspelen. Zie Naamlyst, bl. 196.

Pyl der Liefden. Antw., Willem Jansen, 1609, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 162.

Comedia vetus, 2 deelen met platen. Hantwerpen, 1612, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 54.
Waerschynlyk een hekelend stuk. By eene latere Hollandsche uitgave werd Vondels Rommelpot van 't Hanekot er achter gevoegd.

Sebastiaen Vranckx,

Was in 1612 deken van den Antwerpschen Violier, voor welke rederykkamer hy verscheiden tooneelstukken schreef, die niet gedrukt zyn.

Zie Willems Verhandeling, d. 2, bl. 39.

Willem van Nieuwelandt.

1 Livia Tragoedie, door Guil. Van Nievvvelandt schilder van Antwerpen. - t'Hantwerpen, by Guilliam Van Tongeren, 1617. Met Gratie ende Privilegie, in-4o.

 

2 Saul Tragoedie, door Guil. Van Nievvvelandt schilder van

Antwerpen. - t'Antwerpen, by Guilliam Van Tongeren, 1817. Met Gratie ende Privilegie, in-4o.

 

3 Claudius Domitivs Nero Tragoedie, door Guil. Van Nievvvelandt van Antwerpen. - t'Hantwerpen, by Guilliam Van Tongeren, 1618. Met Gratie ende Privilegie, in-4o.

 

4 AEgyptica ofte AEgyptische Tragoedie van M. Anthonius en Cleopatra. Op den regel:

 
Wanhoop, nijdt, en dwaes beminnen,
 
Reden, deught, en eer verwinnen.

Door Guil. Van Nieuwelandt. Ghespeelt op de Redenrijcke Camer van de Violiere den 1 mey 1624. - T'Hantwerpen, by Guilliam Van Tongeren, 1624, in-4o.

 

5 Salomon Tragoedie. Op den reghel:

 
Godt smijt den hooghmoet neer, en cort den dwaes sijn leven,
 
Den mensch die ned'rich is, wordt door den Heer verheven.

door

GVILlaM Van NIeVWeLanDt

Verthoont op de redenrijcke Camer van de Violiere. An. M. DCXXVIII. - t'Hantwerpen, by Hendrick Aertssens, 1628, in-4o.

 

6 Treurspel, van Sophonisba Aphricana. Op den reghel:

 
Wie dat hem self verwint, bethoont veel grooter kracht,
 
Dan die van steden groot, de mueren breeckt met macht.

Door Guil. Van Nieuwelandt. - t'Amsterdam, gedruckt by Broer Jansz, 1639, in-4o.

De eerste uitgave van dit treurspel verscheen te Amsterdam, by Anthony Jacobsz, 1635, die in 't zelfde jaer van Van Nieuwelandt uitgaf

7 Jerusalems verwoesting door Nabucodonosor, treurspel, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 36.

Jan Thieullier.

Porphyre en Cyprine, trevrspel verthoont by de redenrijcke gulde die Peoen binnen Mechelen, op hen-lieder heer-lijcke Blasoenfeest; gehouden den derden Mey anno 1620. Ter eeren van

alle Princen, Hooftmannen, Dekens, Ovders, Factevrs, ende Componisten, van alle omliggende steden, die op dese haerliede feeste de Peoen sijn comen besoeken ende vereeren. - Tot Mechelen, gedruckt by Hendrick Saye, anno M. DC.XXI, in-fol.

Dit stuk, van eene Prologhe voorzien, is gevolgd van

Hendrik Fay-d'Herbe's.

Esbatement van vier personagien. Droncken Claes, felle Griet, Heyn de Duyvel, Meester Steven.

Claude de Clerck.

Leefde te Ypre, tusschen 1587 en 1645. Hy schreef treurspelen en kluchten, waer onder Salomon, Theophilus, 't Geuse ghejank, Chrisaorius, en Belgica, waervan niet éen gedrukt is. Zie myne prysverhandeling Over de Nederduitsche dichtkunst in Belgie, bl. 259.

Joan Ysermans.

Encomivm Matrimonii. In-houdende een Bruyloftspel, Epithalamien ende sommige Liedekens. Door Joan Ysermans. - t'Antwerpen, by de weduwe Jacob Mesens, 1626. Met Gratie ende Privilegie, lang in-24.

Maekt éenen bundel uit met het Triumphus Cupidinis van denzelfden dichter, waerin verscheiden liederen staen uit ongedrukt geblevene tooneelstukken van Ysermans; namelyk uit het spel van Acartus, uit de pastorale Eurestus, uit het treurspel Herculus, uit het spel van Pan en Syringa, uit de pastorale Grisella, uit het spel van Atheneas, uit het spel van Achab, en uit ‘'t spel genoempt Brabantia, over den desolaten staet van Antwerpen.’ Deze spelen werden vertoond op den Antwerpschen Olyftak.

Reinaert de vos, of der dieren oordeel, speelwijs, enz. Antw. Hieronymus Verdussen, 1631, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 64.

Jan de Valckgrave.

Mariamne, treurspel verthoont door de Redenrijcke gulde der Fonteyne binnen de stadt van Corteryck den 18 dach Octo-

bris 1634. Ende op gheoffert aen de Edele wijse ende voorsienighe, Heeren, Bvrgemeester, ende schepenen. der seluer stede door d'Her Mr. Jan De Valckgrave, doctoor inde medicynen. - Te Corteryck, by de Weduwe Jan Van Ghemmert, 1635, in-4o.

Jonkr Frederico Cornelio de Conincq.

1 Comedie. Op den reghel:

 
Bedwonghen liefde baert veel onrust', leet en' pijn:
 
Maer vry verkoren trouw is heyl en' medecijn.

Verthoont den 18 october van den jare 1635, op de camer der Violieren. Door F.C. de C. - t'Antwerpen, by Jan Huyssens, in-4o.

In eene noot, op des heeren Willems exemplaer, lees ik: Mr joncker Francisco De Coninck, beminner der poesy, is ten jare 1629, als Theod. Rombouts deken was, als liefhebber onder de Violieren ontvangen.
Hy heeft de gilde vereert met twee treffelyke spelen, en dezelve op zyne kosten uytgevoert; een dezer spelen was waerschynlyk de comedie op den Regel: Bedwonghen liefde, enz.

2 Tragycomedie. Op den reghel:

 
De Liefde en 't geval speelt somwijl met den mensch:
 
Maer waere trouw en deucht brenght hem noch tot sijn wensch.

Vertoont op de camer der Violieren, den eersten september, deur F.C. de C. - T'Antw., by Jan Huyssens, 1636, in-4o.

 

Herdersche Ongestadigheid, enz. Speelwijs vertoont op de kamer van de gulde St-Lucas die men noemt de Violiere binnen. Antwerpen 18 octob. 1638. Antw., by Jan Huyssens, 1638, in-4o.

In de Naamlyst, bl. 70, en in den Cat. Vander Lip, bl. 117, nr 2009, staet dit spel vermeld als ingebonden met nr 2. Zelfs in de Cat., als ware het mede een werk van D.C.

Pieter Meulewels.

ΤΙΜΩΝ ΜΙΣΑΝΘΡΩΠΟΣ vertaelt, vermeerdert ende in Rijm ghestelt door Peeter Mevlewels. Ende verthoont op de Rethorijcke camer van de gulde diemen noemt de Violiere. Op den jaerlijckxschen Feestdach van Sinte-Lucas den 18 october 1636. - t'Antwerpen, by Jan Huyssens, in-4o.

J. Strijpen.

Treurspel der deughdelijcke Carite en ongeregelden Trasillus. Op den Reghel:

 
Een deughdelijcke vrou,
 
Ontreynicht noyt haer trou.

t'Antwerpen, by Geeraert Van Wolschaten, 1636, in-4o.

In de opdragt aen Robert Tucher, burgemeester van Antwerpen, en hoofdman der Goudbloem, noemt zich de schryver J. Striipen, de jonge.
De Naamlyst, bl. 70, geeft eens uitgave op, te Antwerpen by Jan Huyssens, 1736 (?) in-4o.

Joris Berckmans.

Zie over dezen vruchtbaren Lierschen tooneeldichter, van wien echter niets gedrukt schynt, het Belgisch Museum, 1844, bl. 311 en volg.

 

Liefdens Behendigheyd, bestaende in de listige Gelijkweezentheyt eens anders. Antw., Jan Huyssens, 1638, in-4o.

Zie Naamrol van alle de bekende, zo oude, als hedendaagsche, Nederduitsche, gedrukte, tooneelspelen. Amst., by Hendrik Bosch, 1720, bl. 59.

Willem Ogier.

1 De seven Hooft-sonden, speels-ghewijs, vermakelijck ende leersaem voor-gestelt, door G. Ogier, van Antwerpen. Amsterdam, voor Michiel De Groot, 1682, in-8o, met platen.

Id. men vindse te coop t'Antwerpen by de weduwe Huyssens, 1715, in-8o, met platen.

Zie hier den tyd wanneer Ogier's verschillende spelen op de Antwerpsche kamer, de Violiere, vertoond werden. Gulzigheid, 18 oct. 1639. - Hoovaerdigheid, 18 oct. 1644. - Gramschap, 18 oct. 1645. - Onkuisheid, 18 oct. 1646. - Haet en Nijd, 18 oct. 1647. - Traegheid, 18 oct. 1677. - Gierigheid, 18 febr. 1678.
Volgens den Cat. V.D. Lip, bl. 241, no 2905, verschenen reeds Haet en Nijd, 1671, de Gramschap, in 1672, beide te Amsterdam, welligt zelve naer vroegere uitgaven.

2 Belachelijck Misverstant ofte Boere Geck speel-wijs uyt-ghebeeldt door G. Ogier. Verthoont den 18 october 1680, op de kamer van den Olijf-tack binnen Antwerpen. Achter beide uitgaven gevoegd.

Geeraerd van den Brande.

1 Rosalinde, hertoginne van Savoyen. Treur-spel. Op den regel:

 
Gelijk als voor de zon den dikken mist verdwijnd
 
Zoo vlied de logen ook, als waerheyds strael verschijnd.

Gecomponeert door Gerardum Van den Brande. Door de Konstminnende Liefhebbers van den Olyftak vertoond op 't Antwerpsche schouwburg. Tot Gend, by Jan Gimblet, in-8o.

De eerste uitgave is van 1641. Antw., Jacob Mesens; de tweede, Antw., J.B. Jacobs; de derde, Antw., wed. Thieullier. Zie Naamlyst, 87.

2 Klucht van Gielen Leepoog, enz. Antw., J.B. Jacobs, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 87.

3 La Gitanilla, blyeindig treur-spel van Constantia dochter, enz., genoemt het Spaens Heidinnetje. Antw., Jacob Mesens, 1649, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 87.

Dorothea Maget en Martelaresse, speelwijs vertoont, enz. Antw., Jacob Mesens, 1641, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 71.

Lambrecht de Vos.

Alle de Werken van Lambertus Vossius, bestaende in seer Aerdige, ende Curieuse dichten, te weten: ..... Hemel-spraecken van den Brughschen H. Bloedt-dagh, van de jaeren 1641, 42, 43 en 44. - Tot Brugghe, ghedruckt by de weduwe ende erffghenaemen van Joannes Clouwet, 1697, in-12o.

Beltram Sousius Kempenaer.

Harrebar over den opregten Edeldom tusschen Juno en Pallas, enz. - Brugghe, J.B. en Lucas Vanden Kerchove, 1646, in 4o.

Zie Naamlysl, bl. 29.

Willem van der Borcht.

W. Van der Borchts Rosimvnda treurspel, ghespeelt tot eene afscheydt van de Lief-hebbers der Rijmerkonste binnen Brussel

op het stadt-huys. - Mitsgaders eene Antwoorde op de vrage (wat of beter is Peys of Oorlog?) uyt-ghesonden van weghen den Hooft-man van Onse L. Vrouwe Krans-kamer binnen Brussel, in 't jaer 1650, door den selven autheur. - Tot Brussel by Guilliam Scheybels. M. DC. LI, in-4o.

Johannes de Conde.

Den lydenden en stervenden Christus. Brussel, Guill. Scheybels, 1651, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 93. Het voor my liggend exemplaer is den tweeden druck. By den autheur verbetert. Men vindtse te koop, t'Antwerpen by de weduwe Huyssens, zonder jaertal. Het zal wel hetzelfde spel zyn dat in gemelde Naamlyst op bl. 165 voorkomt onder den titel: Treurspel aller Treurspelen, ofte Jesus Christus lijdende ende stervende voor den Mensch, door J.C. Antw., we Joris Willemsen, 1693. C. Meyer, te Gent, gaf er een herdruk van in 1718.
Uit de lofverzen van Lod. Brooman, W.V.D. Borcht, C. De Grieck en N. Meert, blykt dat de dichter nog zeer jong was en licentiaet in de regten.

C. van Delft.

Virgilius Maro, en Moraliteit. Antw., 1652, in-4o.

Zie Cat. V.D. Lip, bl. 118, nr 2023, onder de tooneelspelen.

Nicolaes Geeraerts.

Deze dichter schreef voor de Liersche kamer der Ongeleerden, die in 1656 van hem een blyeindend treurspel, Philantus, vertoonde. Zie Belgisch Museum, 1844, bl. 312.

Claude de Grieck.

1 Heraklius, treurspel. Te Brussel voor den autheur, 1650, in-8o.

Zie Catalogus of Register der Nederlandsche tooneelspel-dichteren, waarin aangewezen word wat spelen door de makers zijn gemaakt, waar gedrukt, en in wat jaar de zelve uitgekomen zijn, enz. Te Delft, by Pieter Van der Kloot, en te Amsterdam by Barend Das, 1743; waervan ik kennis draeg langs mynen vriend J. Alberdingk Thijm te Amsterdam.

2 Don Japhet van Armenien, blyspel. Te Amsterdam, by Dirk Cornelisz Houthaeck, 1657, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 104.

3 Den grooten Bellizarivs, treurspel. In Nederduitsche vaerzen gerijmt door Clavde de Grieck. Tot Leeuwarden, gedruckt by Gijsbert Sijbes, 1658, in-12o.

Behalve deze uitgave, bezit ik eene andere, voor titel voerende: Den grooten Bellizarius, treurspel, in Nederduitsche rijmen gestelt door C.D.G. Op nieuw overzien, en merkelijk verbetert. Vertoont op d'Amsterdamsche schouwburg. - t'Amsterdam, by Jacob Lescailje, 1671. Eene derde uitgave verscheen in 1697, te Amsterdam by Lescailje.

4 Cenobia, treurspel, met de Dood van kaizer Aureliaen; door Claude De Grieck, gespeelt op d'Amsterdamsche schouwburgh. t'Amsterdam, Jacob Lescailje, 1667, in-12o.

 

5 Ulysses in 't eylandt van Circe, oft geen grooter Toovery als Liefde, hofspel. - Brussel, Jan Mommaert, 1668, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 104.

6 Samson, of Edelmoedigen Nazareen, treurspel. - Brussel, Pieter De Dobbeleer, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 104.

7 Boom des Levens. Brussel, 1670, in-8o.

In bovengemeld Register van V.D. Kloot wordt getwyfeld of dit stuk wel van C. De Grieck zy. De opgave van drukplaets en jaergetal vond ik in den Cat. van V.D. Lip, bl. 235, nr 2824; doch de voorletter C is er, denkelyk by eene drukfout, in eene G. veranderd. Dit nummer bevat ook de twee volgende spelen:

8 Den Betooverden Mensch. Brussel, 1670, in-8.

 

9 Den Godvruchtigen Pellegrim. Brussel, 1670, in-8o.

Joannes Serwouters.

1 Den Grooten Tamerlan met de Dood van Bayazet I, Turks keizer, treurspel. Amst., 1657, in-4o. - Amst., Broer Jansz Bouman, 1661, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 41 en 136. Ik bezit een exemplaer, waeraen het titelblad ontbreekt; doch uit des schryvers opdragt aen Jacob Hinlopen, oud-schepen van Amsterdam, van den 18 juny 1665, blykt dat dit reeds een nieuwe herdruk was.
Er verscheen nog eene uitgave van te Antwerpen by de wed. Thieullier, onder den titel: Het Manhaftig zegeprael van den grooten Tamerlan, 1724 (?) Eene andere te Amst. by Izaak Duim, 1745. Naaml., bl. 205.
De heer Blommaert, in de Nederduitsche Letteroefeningen, bl. 133 (Gent, 1834), geeft Serwouters onder de Zuidnederlandsche dichters op. Vermoedelyk was hy een te Amsterdam gevestigde Bruggeling. Ik weet anders geen zin te hechten aen het volgende vers:
Soo wijkt mijn Brug aen 't Y geen Roomse Treurtooneelen.
Te vinden in een stukje: Na het Spel, gedagteekend 5 september 1657, en dat Serwouters welligt na de eerste vertooning van den Tamerlan, ter neder schreef.

2 Den trotschen Leo en Philippus den Goede, koningen van Sicilie. Amst., by Lescailje. 1658, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 41.

3 Hester, of de Verlossing der Joden Amst., by Lescailje, 1659, in-4o. Ibid., 1667, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 41 en 136.

Frans Godien.

De Krooningh des Keysers uyt-ghebeelt door een bancket toe-ghericht van den Godt Apollo. Waer op ghenoodicht waren verscheyden soorten van Poëten, soo Fransche, Engelsche, Sweetsche, Beyersche, Spaensche en Ungersche. Elck in 't besonder hunne meyninghe daer van verklarende. Ghecomponeert door Fran. Godien. - Tot Brussel by Gielis Stryckwant, in-4o.

Achteraen staen twee jaerschriften, waervan ik hier het eerste overschryf:
Des kIIsers LIefsten soon Draeght VaDers Croon (1658.)
Het is het oudste, my bekend, letterkundig gewrocht, waerin het woord Franskiljon voorkomt. Op bl. 8 zegt een duitsche dichter van zekeren franschen:
Maer siet diên Franskilion, hy is soo licht van hant.
En van Ronsard:
Diên Franskilion steckt oock vol slim en vals bedrog.

Nieuw Treur-spel ende vertoogh, hoe dat Lucifers ghesanten door verscheyde middelen van practijck ende kracht de Verkiesinghe des nieuwen Keysers hebben willen beletten, in 't faveur van hun creaturen, doch te vergheefs. Met een tusschen-klachte van de teghenwoordighe lijdende Kercke, over den onchristelijcken bloedighen Oorloghe der Fransoysen, die de onghe-

loovighe verkeerde Engelen in 't gantsche Christendom soecken te planten. Dienende tot een af-keeringhe des Gheloofs van Joden, Turcken, Heydenen, ende van alle de nieuwe byghelooven. (Op 't einde) Ghedruckt tot Luyck naer de Copye van Ceulen, ende ghemaeckt door eenen lief-hebber der Vrede, 1658, in-4o.

Jan Lambrecht.

1 De Vlaemsche Maecht, bly-eyndigh-spel. Te vinden in den bundel: Vlaemsche Vrede-vreucht naer een pijnelijcke droefheyt door den grouwelijcken Oorlogh, nu verandert in een aengenaeme Peys. Verthoont door Vlaemsche Maeght, Mey-droom, Godde-lijcke Vrede-lof, Vorstelijcke Minne-lusten ende Conincklijcke Bruyloft-dicht. Door J. Lambrecht. In s'Gravenhage Gedruckt by Adriaen Vlack, 1659, in-4o.

Met tusschenspelen.

2 J. Lambrechts, Rachel ofte Thoonneel van oprechte liefde: verthoonende door een Herders-spel, den aerbeyt, ende getrouwe Liefde vanden Aerdts- vader Jacob. Ghetrocken uyt het H. Boeck Genesis, C. 27, etc. Ghespeelt binnen Brugghe, op den derden Mey 1659. Voor zijn Hoogweerdigheyt Carolus Van den Bosch, als bisschop van Brugge, ende nu van Gent. Ten bywesen van veel ander Eerweerdeghe, Hooghe, ende treffelicke persoonen.

 
Die 't hert vol Liefde heeft,
 
In Vreucht en Vrede leeft.

Tot Brugghe, gedruckt by de weduwe van Joannes Clouwet, 1663, in-4o.

Met tusschenspelen.

3 Bethlehem vertoonende den H. Kersnacht, speelwijs beschreven. Brugghe, Joos Vander Meulen, 1685, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 32.

Gelein Scheppers.

1 VLaeMsChe VreDe-feeste, Besonderlick ghehouden ende vertoont door die van Brugge ende 't Collegie 's Landts van den Vrye, in de triomphelicke vieringhe en vreughts-lof op Mars sterfdach, mits de publicatie van den langh-verwachten pays

tusschen beyde de katholijcke kroonen van Spaignen en Vranckrijck, ontstaen door het koninglick houwelick: uyt-ghestemt door den hemelschen Mercurius aen de Hoogh-moghende Opper-leden 's Landts van Vlaenderen, Ghendt, Brugghe, Ipre, en 't Vrye, door verscheyden ghedichten en blyë ghesanghen. Ghecomponeert by Gheleyn Scheppers tot Brugghe. - Te Brugghe, by Lucas Van de Kerchove, 1660, in-4o.

Dit stuk van 11 bladzyden begint met de klagte van Mars ligghende op zijn doodt-bedde.

2 Ghy siet hier de Lanck-verhoopte Kermis-feest van Brugge, herstelt tot blijdschap derselve beroemde Mari'-stede, om te vereeren het alder-hoogh-weerdighste dierbaer vergoten H. Bloedt Jesu Christi, omghedraeghen op den derden meye 1670. Nu verciert met verscheyde t'Samen-spraecken ende Liedekens, naer het leven ghetreft ende afghebeeldt, door Reusen, Fortuyne, Balletten, Pellicaen, Hemel en Helle. In rijm ghestelt door Gheleyn Scheppers. - Te Brugghe, by Lucas Van de Kerchove, 1670, in-4o.

Fr. Guiljelmus Zeebots (Pastor).

1 De Historie van den zuiveren patriarch Joseph, nopende zijne onnoosele Verdrukkinge, wonderlijke Verlossinge ende eerelijke Verheffinge, enz., in 3 bedrijven. - Loven, wed. Bern. Maes, 1661, in-8o.

 

2 Den blyden Kersnacht, ofte de Geboorte Christi onzes Zaligmakers, mitsgaders merkelijkste dingen als dan geschiet, in 3 bedrijven. Loven, wed. Bern. Maes, 1661, in-8o.

 

3 Het Leven en de Martyrie van den H. Adrianus, in 3 bedrijven. - Loven, wed. Bern. Maes, 1661, in-8o.

 

4 Hendrik de VIII, koning van Engelant, enz., in 5 bedrijven. - Loven, wed. Bern. Maes, 1561, in-8o.

 

5 Het droevig Lyden en de bittere Doodt van den Heere Christus onzen Zaligmaeker, enz. - Loven, Guiliam Stryckwant, 1687, in-8o.

Over deze vyf stukken zie Naamlyst, bl. 150.

Adriaen Peys.

1 Hatelijke Liefde van den Gotschen Noran ende Julia, Treurspel door Vertooningen. Antw., Martinus Verhulst, 1661, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 127.

2 Amphitrion, bly-eindend spel, 1661.

Zie Naemrol der Nederduitsche tooneelspelen, by een verzameld en nagelaeten door Mr J. Vander Marck, enz. Leyden, 1774, waervan ik kennis draeg langs den reeds gemelden heer Alberdingk Thijm. Eene tweede uitgaef van den Amphitrion verscheen in 1670.
Dit zal hetzelfde spel zyn als hetgene dat in 1730 te Amst. by David Ruarus uitkwam, onder den titel: Jupiter en Amphitrion, of de twee gelijke Sosiaas. Blyspel; althans is dit laetste eene vertaling van Molière's stuk.

3 De Nachtspookende Juffer, blyspel. Amst., Jacob Lescailje, 1670, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 127. Volgens de zoo even genoemde Naemrol, bestaet er eene uitgave van 1696.

4 De Getrouwen Harder, Harders- en Harderinnenspel. Amst., Jacob Lescailje, 1671, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 127.

5 Scapyn. Blyspel. Amst., erve Lescailje, 1680, in-8o.

Zie Naamlyst. Eene tweede uitgave by dezelfde is van 1696. Ik bezit den derden druk dezer berymde vertaling van Molière's Fourberies de Scapin. Te Amst., by de erfgen. van J. Lescailje en D. Rouk, 1727.

6 Tartuffe. 's Hage, 1733, in-8o.

Zie Cat. V.D. Lip, bl. 242, als mede Naamrol van alle bekende, zo oude, als hedendaagsche, Nederduitsche, gedrukte Tooneelspeelen. Te Amst., by Hendrik Bosch, 1720, bl. 89. In den Cat. van V.D. Kloot wordt er aen getwyfeld of deze vertaling van Peys zy; en de Naemrol van V.D. Marck geeft ze niet op onder Peys, wel eenen Tartuffe van Rendorp.

7 D'Advocaet zonder Studie. Amst., Michiel De Groot, 1680, in 8o.

Zie Naamlyst, bl. 127.

8 Klucht van den Gemaekte Rouw. Amst., Michel De Groot, 1680, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 127. Eene tweede uitgave verscheen in 1685.

9 Kluchtspel van Het Gedwongen Houwelijk. Amst., Michiel De Groot, 1680.

Zie Naamlyst. Een herdruk verscheen in 1682, by denzelfden en wed. Gysbert De Groot.

10 Wenseslaus.

Zie Naamrol van Hendrik Bosch. In den Cat. V.D. Kloot wordt er aen getwyfeld of dit stuk wel van Peys zy. Ik heb het origineel HS. (toe-behoorende aen den heer Willems) voor my liggen. Het is voorafgegaen van een door A. Peys berymde Opdracht aen den seer Edelen en Constlievenden Heere Mijn Heer Don Fancisco Suasso, Baron d'Avernes. Op de laetste bladzyde staet, doch van eene andere hand, het jaertal 1687.

11 De Tooveryen van Armida, of het Belegerde Jerusalem, Treurspel. Amst., wed. Gysbrecht De Groot, 1695, in-8o. Herdrukt in 1697, by de erve Jacob Lescailje.

Zie Naamlyst, bl. 127. Ik bezit een derden druk, onder den titel: De Tooveryen van Armida, treurspel door A. Peys. Met konst- en vliegwerken. t'Amsterdam, by David Ruarus, 1732. Jonckr Van den Brant, in de voorrede van zyn Verweirde Sothuys van Antwerpen, zegt spottenderwyze dat Peys ‘al de frayicheden van den Reinout en Armida niet in een deel heeft kunnen begrypen,’ waeruit men zou moeten opmaken dat hy een vervolg op dit treurspel schreef. Doch in de Naamlyst, bl. 128, staet de Reinout in het betooverde Hof, zynde het gevolg van Armida, aengeteekend voor het werk van Pluimer. Dit laetste stuk, waervan de bewerking toch aen die van het vorige gelykt, werd op het laetst der XVIIIe eeuw te Gent, by Kimpe, nagedrukt.

12 De Liefde van Jupiter en Semele, Treurspel. Amst., erve O.B. Smient, 1699, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 127.

13 De Maeltijd van don Pedros Geest, of de Gestrafte Vrijgeest. Treurspel. Amst., erve O.B. Smient, 1699, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 127.

14 Burgerlijken Edelman, Kluchtspel. 's Gravenhage, Levyn Van Dyk.

Zie Naamlyst, bl. 127.

15 De Vrouw rechter en party vaw haar Man; Blyspel. Te Amsterdam, by Izaak Duim, 1746.

Zie Naamrol V.D. Marck.

16 Minnelijke Haat.

Zie Naamrol van Hendrik Bosch, bl. 65.

17 Standvastige Minnares met de Dood van Tancredo, Treurspel. Amst., erfg. O.B. Smient, 1690.

Zie Cat. van V.D. Kloot. Volgens de Naemrol van V.D. Marck behoort dit spel aen Frans Groen. Ook volgens de Naamlyst; maer deze schryft tevens De Toveryen van Armida aen laetstgemelden dichter toe.

18 Stilicon.

Ik weet niet of dit stuk ergens nog bestaet. In de vorige eeuw verscheen wel in Holland eene vertaling van Corneille's treurspel, in blyeindend-spel veranderd; doch de verandering er aen toegebragt, komt niet overeen met degene door Peys gemaekt.
Even min weet ik wat er geworden is van de twee volgende stukken.

19 Arteminia.

 

20 Palamedes er Lismene.

Zie de voorrede van Het verweirde Sothuys van Antwerpen, door jonkr H.F. Van den Brant.

Roeland van Engelen.

1 Den Konink van Napels, ofte in Wanhoop, Hoop; speelwys vertoont op de Kamer van de gilde van Sinte Lucas. Te Antwerpen, by de wed. Thieullier.

Zie Naamlyst, bl. 211.

2 Pastor Fido, verduyts, in-4o.

De door my gebezigde exemplaren dezer twee spelen van R.V.E., missen elk zyn titelblad. Beide stukken zyn voorafgegaen van hetzelfde voorberigt ‘Aan den onverdeelden leser over de redenen di my bewegen te-letten op mynder Mouder-taal de spellingh of Orthografie; als mede met hooch verlof van niit naar gedruckt te worden, ofte de gedruckte in andere landen, niit te mogen verkopen onder 't gebiit des Koninkx van Spanien.

Antonio Francisco Wouthers.

1 De Heilige Genoveva, ofte Herkende Onnooselheit, blyeinde-treurspel. Antwerpen, Godgaf Verhulst, 1664, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 51. Dit spel werd nagedrukt te Amster., by J. Lescailje, 1666, in-8o.; onder den titel: De Standvastige Genoveva, of her-
stelde Onnooselheid; te Amst., by J.J. Bouman, 1672, nogmaels by Lescailje, in 1708. Ongetwyfeld is dit hetzelfde spel, als hetgene dat in 1716 te Gent by C. Meyer uitkwam, onder den titel: De heylige Genoveva ofte herstelde Onnooselheyt. Bly-eyndig treurspel. In desen laesten Druck vermeerdert. Met de uytlegginge van ider vertoog, verciert met musieck. Gelijck het selve voor de eerste mael vertoond is geweest op het Gentsche Speel Tonneel in den jaere 1716, in-12.
In bovengemelde Naamlyst, bl. 149, staet van Wouters aengeteekend een Korte inhoud van de standvastige Genoveva, of herstelde Onnoselheid, treurspel, voor den autheur.

2 De twee gelijke Schippers, klucht. Antw., J.B. Van de Cruys, 1675, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 149.

3 Strijd van de Min en het Geluk.

Zie Naamrol van H. Bosch, bl. 88.

Triumphe van den konst-winnenden Apollo. Op-ghedraghen aen de seer Edele ende Eer'-weerdighe Me-vrouwe, Me Adriana Heylinck, abdisse van het vermaert klooster der Vrbanisten, binnen de stadt van Gent, vierende solemnelyck hare blyde Feeste van Jubilé van 50 jaren haerder Professie in de H. Ordre, den xxi september M. DC. LXIV. Tot Brussel, by Guilliam Scheybels, in-12o.

Achter de opdragt teekent de schryver met de voorletters F.F.B.M.B.

De Verliefde Stiefmoeder, of de Gestrafte Bloedschande. Treurspel. Antw., Marcelis Parys, 1665, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 166.

Devotie van Eusebius tot het H. Kruys. Treurspel. Brussel, Pieter Dobbeleer, 1665, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 155.

Den Moscoitschen Knets, dat is, den grooten hertog van Moscoviën, blyeindig treurspel. Brussel, Pieter Dobbeleer, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 160.

Volmaekten Ridder, Treurend Hofspel. Brussel, Pieter Dobbeleer, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 168.

Cornelis de Bie.

Daer het Belgisch Museum (1840, bl. 283 en volg.; 1841, bl. 460 en volg.) de volledige titels heeft opgegeven der meeste van De Bie's treuren kluchtspelen, zal ik my thans vergenoegen dezelve kronologisch, met enkele teregtwyzingen, aen te duiden.

1 Cluchte van een mislukt Overspel, enz. Verthoont binnen Lier den 22 en 23 july 1669. Antw., by J. Mesens.

 

2 Gewillige Verduldigheit. Antw., 1670, in-4o.

Zie Cat. V.D. Lip, bl. 116.

3 Den heyligen ridder Gommarus, patroon der stadt Lier. Antw., by G. Van Wolschaten, 1670.

 

4 Armoede van der grave Florellus, of 't Lyden zonder Wraak. Antw., G. Van Wolschaten, 1671. Met het portret van De Bie, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 7.

5 De klucht van der Subtielen Smidt, passende op de vindinge van het maatgesang. Antw., J. Fr. Crabbens, 1671, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 9.

6 Alphonsus en Thebasile, ofte herstelde Onnooselheyt. Tragie-comedie. Antw., J. Mesens, 1673, in-4o.

 

7 De cluchte van den verdraeyden Advocaet. Antw., J. Mesens, 1673, in-4o.

Deze klucht heet in de Naamlyst: Kluchtige behendigheit van twee Beurse-snijders, die wy noemen Hans Tromp, en Neel Albedrijf, enz. Antv., J. Mesens, 1673, in-4o.

8 Klucht van Roelandt den Klapper (uit het spaensch van Lopes de Vega). Antw., G. Van Wolschaten, 1673, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 8. Willems geeft een anderen druk op van 1702.

9 Treurspel van de heilighe Cecilia, 1673.

Volgens den Cat. V.D. Lip, bl. 116: is dit spel gedrukt te Antw. in 1671.

10 Cluchte van Jan Goethals. Antw., wed. Thieullier, in-8o.

11 Cluchte van den jaloursen Dief. Antw., G. Van Wolschaten, 1674, in-4o.

Volgens den Cat. V.D. Lip, is er van deze klucht eene uitgave van 1653. Op het bezichtigd exemplaer waren de vyf eerste bladen geschreven. Zie aldaer bl. 115.

12 Den grooten hertoghe van Moscovien, bly-eyndigh Treurspel. Antw., J. Mesens, in-4o.

 

13 Geweldige Heerschappye van den Onrechveerdigen Boris, gedempt en gestraft door Demetrius, enz. Antw., J. Mesens, 1675. Met pl. en tusschenspelen, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 8.

14 Het Goddelijck Rantsoen (Lijden des Heeren) 3 deelen, zynde ieder deel een byzonder spel, in 5 bedryven. Te Lier, voor den autheur, 1687, in-4o.

Zal zeker wel hetzelfde werk zyn als het Treurspel van het Bitter lijden Christi. Zie Naamlyst, bl. 8.

15 Den verloren sone Osias. Te Lier verthont, 1678. Antw., J. Mesens, 1689, in-4o.

 

16 Clucht van Lauw Scheurbier en Houtharnas zyn wyf, enz. Antw., J. Mesens, 1689, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 8.

17 Clucht van de Bedroghen gierigheyt in Judas, en de Bedroghen Vrientschap in Pilatus. Antw., J. Mesens, 1694, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 8.

18 De Verlichte Waerheyt van Godts vleesch-gheworden woordt in de geboorte Christi. Antw., J. Mesens, 1700, in-4o.

In de Naamlyst staet te Lier 1700.

19 Het Vlaemsch Masker van Colonel Spindeler, archlistelijck ontdekt aen de lichtveerdige Françoisen door Oniati, borgemeester van Brugge, anno 1658.

Te vinden in Cornelii De Bie Nederlants schouburgh oft Speel-tooneel, waervan slechts den vierden boeck (Antw., J. Mesens, 1700, in-4o) bekend schynt.

20 De heylighe Eugenia, blyeyndigh treurspel. Antw., by C. Pannes, 701, in-4o.

Tusschen elk uytkomen eenige zedelyke aenmerkingen of zinnebeeldige versjes, zegt Willems, Belg. Mus., 1840, bl. 285. De Naamlyst geeft dit spel op, als gedrukt in 1702 by Pannes, en verdeeld in twee deelen of spelen. Zie dezelve, bl. 5.

21 De Beschermde suyverheyt in de twee heylige Theodora en Didymus. Treurspel. Antwerpen, by H. Thieullier, 1702, in-4o.

 

22 Kluchte van Hans Holleblock, willende zyn geuzen predikant, zonder verstand. Brussel, by George De Backer, 1702, in 4o.

 

23 Het ligtveerdige Pleuntjen en Gijs Snuffelaer, of de Occasie maekt den dief. Kluchtsp. Antw., wed. Thieullier, in-8o.

Zie Naammlyst, bl. 84.

24 Clucht-wijse comedie van de Mahometaensche slavinne Sultana Bacherach. Vertoond te Lier den 15 oct. 1698. Gedrukt 1702, in-4o.

Volgens den Cat. V.D. Lip was deze klucht reeds gedrukt in 1701, te Antwerpen. Zie aldaer bl. 115.

25 Leer-gierich ondersoeck der verlichte duysterheyt en weet-lievende kennisse der waerheyt, bewesen in 't Rooms Christen gheloof door den heylighen Epictetus en den seer edelen en overschoonen Acteon. Bly-eyndich treurspel, in-4o.

Volgens den Cat. V.D. Lip is dit stuk gedrukt te Antwerpen in 1706.

26 Wraak van verkrachte Kuysheyt, bewesen in 't ramp-salig leven vande princerse Theocrina onteert vanden ontuchtigen en bloetgierigen Amurath en van haer wraak-lustigh vermoort. Treur-spel op den sin:

 
Wie quaet met quaet beloont syn eygen straf ontmoet,
 
En valt in erger quaet als hy een ander doet.

door Cornelio De Bie. Gedrukt in 1706, in den bundel Echos Weder-klanck.

De eerste bladzyde van het voor my liggend exemplaer van dit spel draegt het getal 41, en behoort zeker tot bovengemelden bundel, even als de volgende klucht, die met bl. 259 begint.

27 Klucht van den Nieuw-gesinden doctoor, meester Quinten-Quack, en Cortisaan sijnen bly-geestigen knecht, in-4o.

 

28 Kluchtwyze comedie van den Rampzaligen Minnaer. Antw., wed. Coenraed Pannes, 1707, in-4o en in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 8 en 84.

29 Kluchtwijze commedie van de Ontmaskerde Liefde in schijn en weerschijn van Bedrog. Antw., by C. Pannes. 1708, in-4o.

 

30 Klucht van het Bedriegelijk Mal. Lier, 1710, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 8.
Van de volgende stukken van De Bie is het my niet gelukt het tydstip van vervaerdiging of uitgave te ontdekken.

31 De comedie der Liersche Furie, of de kettersche verradery op den 14 october 1595.

 

32 De klucht van den Bedrogen Soldaet.

 

33 De klucht van den Stouten Boer of gheveynsten Auditeur.

 

34 De comedie van Mas Aniello in de beroerte van Napels, genoemt: Op en Nedergangh van 's Menschen leven.

 

35 Blyeyndich treurspel van de gravinne Nympha en Carel, hertogh van Calabrien, of Wraak-lustige Liefde.

 

36 De klucht van de Ramp-salighe Liefde in den Ongetrouwen Minnaer.

Misschien hetzelfde stuk dat onder nr 28 voorkomt.

37 Het droef-eyndich toch geluck-saligh Treurspel van de twee heylighe martelaren Crispinus en Crispianus, of Standvastighe Lijdtsaemheyt.

 

38 De klucht van den Bedroghen Duyvel der Onkuysheyt en den deep (dupes?) makenden Geusen predicant in 't spelen met de kaert.

 

39 De comedie van Apollonius en Hildebertus, twee verliefde minnaren van edel geslacht, of de Verloren Gelegentheyt.

 

40 Het spel van de Helsche Furie.

 

41 Het spel van Thebasile en Felicia.

42 Het spel van de H. Theodora.

 

43 Het spel van den H. propheet Job.

 

44 De klucht van madam Sacatrap.

Zie Belg. Mus., 1840, bl. 286 en volg.; 1841, bl. 461.

45 Ransoen.

Zie Cat. V.D. Lip, bl. 115, nr 1976.

Barbara Ogier.

Ik twyfel of de twee volgende treurspelen van haer gedrukt zyn.

 

1 De Dood van Clytus.

 

2 Panthera.

Lamorlet in zyn Ontwaeckte Poesie, laet Apollo van deze dichteres zeggen:
 
Een maget die uut jonst
 
Apollo heeft vereert met Pronck-stuck van haer konst:
 
't Geen g'hebt gesien vertoont in de getrouw Panthea,
 
Op het Genaed' Tonneel in veersen sonder weerga.

Dit treurspel was dus vóor den 18 october 1677 op den Antwerpschen Olyftak vertoond.

 

3 Verwellecominghe op de Saele van Pictura aen den Keurvorst Maximiliaen, hertog van Beyeren. t'Antwerpen, Godgaf Verhulst, 1693, in-4o.

Zie Willems Verhandeling, II, bl. 148, en Naaml., bl. 37.

4 Don Ferdinand oft Spaenschen Sterrekyker. Blyspel: verthoont op de saele der vereende Consten geseyt S. Lucas gulde. Ende uyt-gewerckt door de Lief-hebbers van den Olyftack binnen Antwerpen den 21 october 1714, in-8o. Men vintse te coop, t'Antwerpen, by Joannes Paulus Robyns.

De heer Willems, in zyne Verhandeling over de Nederduitsche Tael-en Letterkunde, opzigtelyk de zuidelyke provintien der Nederlanden. D. II, bl. 130, geeft dit blyspel op voor een gewrocht van Willem Ogier, Barbara's vader: anderen beweren dat het uit de pen onzer dichteres gevloeid is. Voor beide gevoelens bestaen tot nog toe geene vaste bewyzen. Willem stierf den 20 february 1689, vyf en twintig jaren voor dat Don Ferdinand op de Antwerpsche schouwburg vertoond wer. In
den twyfel, plaets ik het stuk onder de werken van haer, wier vermoedelyke leeftyd het naest aen den tyd der vertooning grenst.

Willem Baseler.

Zegenprael der Onwinbare Kercke, gegrondtvest op den onbrekelycken pilaer der diep-verholentheyt van het Waerachtigh Lichaem en het Waerachtigh Bloedt van Godt mensch geworden: Berustende in schyn van Broodt en Wyn. Op de dry-hondert-jarige feeste van het H. Sacrament van Miraeckel, by de Eerw. PP. Augustynen binnen de stadt Loven. Door Guilliam Baseler. Tot Loven, by Adriaen De Witte, 1674, in-4o.

Lamorlet.

Ontwaeckte Poesie, uyt-ghebeeldt in den triumpherenden Olyf-tack: als voor-reden speel-wys verthoont tot Antwerpen, op de Redenrycke Camer van S. Lucas gulde, vervoeght met denselven Olyf-tack. Eerstmael op den 18 octobris 1677. - In s'Gravenhage, by Cornelis De Groot, boekverkooper, in den Grooten Bybel, 1677, in 12o, van 16 bl.

De dichter stelt achter aen het stuk enkel zyne kenpreuk: Elck heeft zyn deel; maer een lofversje van W. Ogier, vooraen gesteld, eindigt als volgt:
 
Soo voegt oock by elckaer
 
De lauwer en d'olyf, op 't hooft van Lamorlet.

Dit voorspel was hetgene van Ogier's Traegheid, die wy reeds zagen dat op den 18 oct. 1677 vertoond werd.

Jonkr Hermannus Franciscus van den Brant.

1 Bela, Prins van Hongaryen, Treur-spel, gherymt door jonr Hermannus Franciscus Vanden Brant. t'Amsterdam. Gedruckt by Broer Jansz Bouman, 1678, in-12.

Dit stuk werd op den 18 january 1678 te Antwerpen vertoond.

Het verweirde Sothuys van Antwerpen, gherymt door jonr Hermannus Franciscus Van den Brant. t'Amsterdam, gedruckt by Broer Jansz Bouman, 1678, in-12.

 

3 De Hellevaert van den grooten Vizier, Klucht. Amst., Albert Magnus, 1684, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 88.

4 Eertijds, Maer en Tegenwoordig. Kluchte, gerymt door jonkhr Hermannus Franciscus Van den Brant, eenen van het konstgenootschap Acta viros probant, in het jaer 1689 binnen Antwerpen (vertoond) ende op nieuw oversien in het jaer 1689 op den 7 juny.

Thans door my uitgegeven, naer het HS. aen den heer Van Duyse toebehoorende.

5 Barrabas de ryke Joode van Malta.

Zie Naamrol van H. Bosch, bl. 9, alwaer de schryver staet opgegeven J.H.V. de Brande, wat ik verklaer door jonkr Herman V.D.B.

Blyeindige Belgica, tot Verheffinge van 't Heilig Sacrament des Autaers, ende tot vernietiging der Ketteren, enz. Antw., Gillis Verhulst, 1679, in 4o.

Zie Naamlyst, bl. 72.

Balthasar Wils.

1 De Manmoedige Olimpia, ofte verlost Romen, vertoont op 't schouwburg de Camer des H. Geest [Olyftak] te Antwerpen. Amst., Michiel De Groot, 1680, in-4o en in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 51 en 148.

2 Geluk door Ongeluk, ofte bedrogen Dienstknaepen, vertoont op den Olyftak te Antwerpen, enz. Amst., Michiel De Groot, 1682, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 148.

3 Den Verliefden Periander, ofte de veranderlyke Liefde, vertoont op den Olyftak te Antwerpen. Antw., wed. Thieullier, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 148. - Een herdruk verscheen te Brugge by Pieter Van Pee, 1688. Zie den Cat. V.D. Kloot.

Cornelis Wils.

1 Den Grooten en Onverwinnelijken don Quichot, of den ingebeelden Ridder met zijn schiltknaep Sanche Panche. Amst., Michiel De Groot, 1682, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 148.

2 Bonjan en Sanderijn, klugtspel, of tweede deel van den Verliefden Periander. Antw., wed. Thieullier, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 148. De Cat. V.D. Kloot geeft als drukker van dit stuk op J.B. Vander Kruys, te Antwerpen.

Jacobus Duartes.

Weerdigen Gunsteling verthoont op de Antwerpsche schouwburg. Amst., Gerrit Ewouts, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 18.

Fr(ater) P. Cornelis Jongh.

Een devoot spel van de negen Chooren der Engelen, omhelsende te samen den val van Lucifer, enz. Vertoont tot Antwerpen, 1680, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 70.

Philippus Claudius Bazuil.

1 Blyeindend treurspel, van het Leven en Wondere Daden van den H. Rombout, Aertsbisschop van Dublin, Bekeerder, Maertelaer en Voorspreker der Stad en Provincie van Mechelen; in zyn negenste Guldejaer, vertoond op 't schouwburg in july 1680. Mechelen, Jan Jaye, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 6.

2 Droevige tragedie, enz. Antwerpen, in-4o.

Zie Cat. V.D. Lip, alwaer des dichters naem geschreven staet P.C. Basuel, wat welligt de regte spelling zyn zal.

Het Verloste Nieuwpoort van de Belegering geschied 1489, speelwijs vertoont binnen dezelve stadt, op den 24 en 30 juny 1681, enz. Brugge, Max. Clauwer, 1681, in 4o.

Zie Naamlyst, bl. 69.

Brusselsche Heerlykheyd, ofte honderdjarige jubilè van het Allerheyligste Sacrament van Mirakel, enz. Brussel, Eug. Henr. Fricx, 1685, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 188.

Petrus Franciscus de Smidt.

Hondertjaerige Jubilévreugt bewezen in Antwerpen, ter oorzaken van de Herstellinge des Geloofs in 't jaer 1585, enz. met alles wat daer toe behoort, zoo vertooningen als meenigte platen. Antw., Hier. Verdussen, 1685, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 42.

Johannes Elinx.

Tooneel der ongebreydelde Liefde vertoonende met zegeprael van een blyd'eynde Spel, naer druck geluck, in jaertellende vaersen gesteld door Joannes Elincx en verthoont door de tuchtige Constliefhebbers der Redenlycke Gulde van St-Jan, geseyt de Peoene, 22 february 1688. Te Mechelen, by Jan Jaye.

Zie Willems Verhandeling, II, bl. 147, en Naamlyst, bl. 70, die eene uitgave opgeeft in-4o, van 1685 by denzelfden drukker verschenen.

Van der Plancke.

Nieuwe Jubilé van de stadt Brugge, speelwyze gecomponeert, enz. Brugge, 1686, in-4o.

Zie Naamlyst, bl. 38.

Frans de Meulenaere.

Nieuwe voldichte Reusenspraecke der stede van Brugghe, enz. Brugge, 1687, in 4o.

Zie Naamlyst, bl. 38.

Geest van Mr Broer Cornelis van Brugge verrezen, enz. Brugge, 1688, in-8o.

Zie Naamlyst, hl. 156.

Geklakten advocaet, of Beschimpten Plukvogel, Klugtspel in 't muzyk. Antw., wed. Marcelis Van Parys, 1695, in-8o.

Zie Naamlyst, bl. 156.

J. Droomers.

1 Idonea, dochter van Lotharius konink van Vrankryk. En Liederyk De Bvk eersten Forestier van Vlaenderen Bly-eyn-dende trevrspel. door J. Droomers Voor de eerste mael op de Brughsche Schauw-Burgh verthoont, door de Lief-hebbers

van de Nederduytsche Poësie, den 14 februarij 1696. Tot Brugghe, by Franciscus Van Heurck, in-8o.

Herdrukt, met veranderingen, by C. Meyer te Gent; te Ypre by J.F. Walewein, ook met veranderingen, doch niet dezelfde. De uitgave by Van Paemel, te Gent, is het getrouwst aen het origineel gebleven.

2 De Langh-ge WenChte VernIeV WYnge Der VreDe-Vre Vght. Vertoont en uytgesproken op de Brugsche Kermis door Reusen, Reusinnen, Ballet-waeghen, Vier Aimins-Kinderen, Koningh Carel, Fortuyne, Pellicaen, Parnassus-Bergh, Hemel en Helle-waghens, Ter ghedachtenisse van het Alderheyligste Bloedt Jesu Christi. OnDer het WYsLYCk en VoorsIenIgh bestIer Van MYn heer pleter neYts, thesaVrier Van BrVgghe. Tot Brugghe, ghedruckt by Ignatius Van Pee, in-4o, bl. 24, met muzyk.

In de Opdragt ‘aen Burgemeesters, Schepenen en Raden’ van Brugge, teekent de schryver: J. Droomers 3 mey 1698.

P. Smidts.

1 Sapiens supra Fortunam. Vertoont in den Fortuyn trotserenden Eustachius altyt seghen-praelenden veldt-heeer der Romeynen. Treur-spel. Ten tonneel ghevoert binnen Brugge ten jaere 1697 en 1727. Opgesteld door Hr. P. Smidts Licentiaet in de Medecynen. Tot Gent, by Cornelis Meyer, in 8o.

Volgens de Naamlyst; bl. 137, is de oorspronkelyke uitgave van 1697, te Brugge, by Fr. Van Heurck.

2 De dood van Boetius of den Verdrukten Raedsheer. Treur-spel. Gemaekt door Myn Heer Smidts, beroemt Genees-Heer binnen Brugghe. Tot Ipre, by Th. Frans Walwein, 1770, in-8o.

De Naamlyst geeft een anderen herdruk op van 1743, te Brugge, by Gillis Annoy, in-8o.

De Martelie der seven Machabe'en, van hunne moeder Salamone ende Eleazar, Treur-spel. Op-ghedraghen aen d'Alderheylighste Maghet ende Moeder Godts Maria, koninghinne der Martelaren, aen-gheroepen onder den titel van Onse L. Vrouwe van Bystandt, door de Lief-hebbers van het H. Cruys-vindinghe, met by-schrift: Fulget Crucis Myste-

rium. Verthoont binnen Brussel den 13 october 1697. Tot Brussel, by Zacharias Bettens, in-4o.

Jan de Grieck.

Het Brussels klucht-tooneel. Bestaande in verscheyde eerlycke blyspelen: vermaeckelycke historien: natuers verborgentheden: ende meer andere Dinghen, weerdigh om lesen. Tot Amsterdam, 1700. Ende oock te koop tot Brussel, by Joan De Grieck, in-12.

De bly- of kluchtspelen, aen J. De Grieck toegeschreven, in dezen bundel vervat, en elk met een afzonderlyken titel prykende, zyn:

1 De Ghedempte Hoogh-moedt, ofte hoovaerdige bedroghe Maeght. Droef-eyndende Bly-spel. Met een

 

2 Voorspel over het bekomen van een langhgewenschten Peys: ghesloten in den jaere 1697. Dienende tot Intrede, ofte Gordyn-openinghe, van ons eerste Opera, met naemen de Ghedempte Hoogh-moedt.

 

3 Klucht van de Ghedwonghe Griet. Af-ghe-maelt ende vertoont nae de spreucke:

 
Al-waer da Spin-rock dwinght het Sweerd,
 
Daer staet het quaelyck met den Weerd.

4 Den Uyt-ghetapten Koop-man ofte mis-luckten Dragonder. Klucht wys vertoont op de Brusselsche Tooneel-burg.

 

5 Klucht-spel van Meester Coenraedt Bier-borst, Heer van Kannen en Pinten:

 
Een Koop-man die 't hem niet verstaet:
 
Een Bier-sack die staegh drincken gaet:
 
Een Gheck die wilt, dat niet kan wesen:
 
Dat die syn ryck, is noyt ghelesen.

6 Den dolenden Pelgrim. Ons ver-toonende door synen val ende op-staen: des Menschen leven niet anders te wesen als een gheduerighen strydt. Tooneel-wys af-ghemaelt, tot spieghel van alle blinde ende wulpsche jonghelinghen.

7 Het belacchelyck Klucht-spel van Lemmen met syn Neus.

 
Nieuwt hervormt tot vreught
 
Der Brusselsche jeugdt.
Hetzelfde stuk, hier en daer gemoderniseerd, met een paer veranderde namen, als C.V.B. Klucht van Lammert met syn Neus, gedrukt tot Rotterdam, by Isaack Van Waesberghe, 1641.

Van den hierboven gemelden bundel, getiteld: Veelderhande geneuchelijke Dichten, Tafelspelen en Refereynen. Antw., J.V. Ghelen, 1600, geeft de Naamrol van H. Bosch, bl. 95, eene latere uitgave op, van 1647 by Paulus Hendrikz te Antwerpen. De vier en twintig tafelspelen, er by vermeld, heeten: Van een Dronke Man en sijn Wyf; - Van de bonte Kapkens; - Moorkens vel van de quaede Wijven; - Der Boeren Vastenavondspel; - Der Boeren Pater Noster; - Hoe een Gesel een Dienstmaegd vrijt; - Van den Ouden on Langen Aernout; - De Reegel van Aernouts arme broederen; - 't Leven van Sinte Reynuyt; - 't Leven van Vrouw Laudate; - De Pelgrimagie van Sinte Heb Niet; - De regte Weg naer 't Gasthuys; - Van dat Luylekkerland; - Van Sinte Niemant en sijn wonderlijk Leeven; - Van de lange Wagen met sijn ligte Vraght; - Van drie Gesellen met eener Koecke; - Van de Mey ende van de schoone Vrouwen; - Van den Abt van Amfra, Heer van Kannenburg; - Van Bacchus alder Dronckaerts God; - Der Dronckaerts Lied, Benedictie ende Gratie; - Van 't arme Bier dat Kranck ende Waterzuchtig is; - Den Strijt tusschen den Haring en Kabeljaeu; - Een zotte Vraege ende een wijse Antwoorde; - Jan Splinters Testament.

 

Ik heb in deze lyst geene stukken opgenomen dan degene, waervan de schryvers wel zeker tot de XVIIe eeuw behooren. Ik heb dus een groot getal spelen tot de volgende eeuw moeten verschuiven, by gebrek aen genoegzame inlichtingen; ofschoon de heeren Blommaert, Serrure en Willems met de grootste gulhartigheid hunne ryke verzamelingen ter myner beschikking gesteld hebben: waer over ik hier myn drie vrienden den opregtsten dank betuig. De volgende lyst van tooneelstukken, in 1716, by Cornelis Meyer, te Gent verkrygbaer, moet gewis verre voor het grootste gedeelte uit spelen bestaen, tot de XVIIe eeuw behoorende.

 

Tragedien. Den Lydenden Christus, of spel van de Passie. - De Geboorte Christi. - Joseph den Droomer. - Judith en Holofernes. - Lazarus en den ryken Vreck. - Martelie van de H. Agatha. - Iphigenie ofte Orestes en Pilades. - Zegen-prael van keyser Carel den VI, ofte Nederlaeg van

Achmet den III Turkschen sultan. - Nederlaeg van Hannibal. - Scevola. - Edelmoedige Liefde van dom Louis de Vargas. - Carel Stuart of rampsalige Majesteyt. - Thomas Morus. - Biron Maerschalck van Vranckrijck. - Carel erfprins van Spagnien. - Onderganck van Tersides, coninck van Persen. - Martelie van de H. Godelieve. - Genoveva. - Hesther Verlossinge der Joden. - Dom Jeronimo Maerschalck van Spagnien. - Titus en Aran. - 't Veranderlyck geval van Carel en Margareta. - De gedwongen Vrient. Don Rodrigue de Cid. Sigismundus koninck van Polen. - Tooveryen van Armida. - Mithridatus coninck van Pontus. - Tirannige Liefde. - Voorsichtige Dolheyt. - De seven Machabëen. - Bertulphus en Ansberta. - Den grooten Kurieen ofte den Spaenschen Bergsman.

 

Kluchten - Keyser Karel, of de gekroonde Leerse. - Den hoorendragenden Meulenaer. - De Quade Grieten. - Moets-willigen Bootsgezel. - Duyfje en Snaphan. - De Gedempte Hoogmoet. - Belachelycke Misverstant of Boere-geck. - Conraet Bierborst. - Den dolenden Pelgrim. - De Bedroge Maegt. - De gedwonge Griet. - Lemmen met synen neus. - Uytghetapten Coopman. - Procureur Coopman. - Ogiers spelen op de seven Hooft-sonden. - Den boeren Edelman. - Broershert. - De Verloren Schiltwacht. - Scholen der Hoorendragers. - Item nog verscheyde tragedien, kluchten en comedien.

Ook de volgende verzameling, te vinden in de Naamlyst, bl. 66, nr 416, moet belangryk zyn voor de geschiedenis van ons tooneel in de XVIIe eeuw.

Den Nederlandschen Byëkorf enz. met een geschreven register der 78 byzondere stukken, waeronder eene menigte Samenspraken, Discourssen, enz. tot de Tooneelpoëzy betrekkelyk, en een Factiespel, openbaerlyk van den Violieren binnen Antwerpen gespeelt enz., door Pieter Herpener. Antw., Gillis Van Diest, 1708, in-4o.


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs