Belgisch museum voor de Nederduitsche tael- en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands. Deel 9

[p. 213]

Proeven van Belgisch-Nederduitsche dialecten.
Dialect van Yperen.

Der was ê keer ê man, die twee zeuns hadde¹, en de jounksten van hulderen tween zé tege ze vader: vadere, gimme 't park van 't goed dâ me toekomt; en hê deeld'hem 't goed. Wâ dagen der na oshen 't ollemale bii een ha vergaerd, gounk hen deure mê pak en zak, nar ê verre land, waer hen ol ze goed verzêerde² me sligt vrovolk. En oshen nu nibedolle³ meer en hadde, der kam ê dieren tiid in da land, en he begoste armoe liiden. Hê gounk hem toen verheuren bii en inwunder van die stréke, died'en zond na zen hofsté om de zwiins te wagten. Hen ha da wel gêeren ze buuk⁴ êvuld met zwiinen eten; ma niemand en gaf'hen der van.

Hê begoste toun te zien dat hen kwalik êdaen hadde, en hê zé bii ze zelven: ho veel werkvolk en iser nie in me vaders huus, die brood ênoeg hen, en 'k vergaen hier schier van hounher; - 'k gan regt uut upstaen, na me vader gaen en hem zeggen: Vadere, 'k hen kwaed êdaen tegen den Hemel en tegen joen; - 'k verdiene nie

1 De h wordt nergens uitgesproken.

2 Verzeerden, verkwistte.

3 Nibedolle, niet met al.

4 De uu, klinkt gelyk de enkele u, by de Franschen in duc.

[p. 214]

vâ je zeune ênamd te ziin; doe mitteme lik mit eene vâ je werkvolk.

Hê stoug up, en he gounk na ze vader, en oshen nog ol verre van zen huus was, ze vader zag'hen, en he kreeg kompassie med'hem; hê liep nar hem toe, en sprounk'hen na zen hols, en hê kusted'hem, en de zeune zé: Vadere, khen kwaed êdaen tegen den hemel en tegen joen; 'k verdiene nie vâ je zeune ênamd te ziin; ma de vader zé an ze knegten: haesje, haelt ze beste kleed, en doet' hen 't an, stikt' hen ê rink a ze vinher en doet hen schoenen a ze voeten; hael'et vet kolf; doed'et dood; gow éten en kerremis houden, wa me zeune was dood en hen is verrezen, hê wos verloren en hen is uut êkommen, en ze begosten êzoo geestig t'eten.

Binst die middelerentiid kam den oudsten zeune van 't land na zen huus were; maer os'hen 't huus naesde en dat hen hoorde 'tgezank en 't gedansel, hê riep nar eene van de knechten, om te weten wuk dat 'er omgounk, en de dienen zé an hem: je broere is wêer êkommen, en je vader hé 'tvet kolf êslegen, om dat hen in vulle gezondhéed weer êkeerd is. Zoo d'hen dat hoorde, hê stelded'hem in zuk ê kwaedhêed dat hen nie en wilde binnen gaen. Dar up gounk de vader na buuten, en begost' hen schoone te spreken om' hen te stillen; maer hê zé tegen ze vader: nê¹, 'k hei-je nu ol zoo veel jaren êdiend; en 'k hen olsan êdaen ol da je m'êzéed héet, en jen hé me portan nog noit entwot² êgeen om me kennissen te traktéeren; maer nu da me broere t'huus êkommen is, die ol ze goed med d'hoeren verzeerd héet, hei-je voor hem 't vet kolf êslegen. De vader ze daer up:

1 Nê, voor zie, uitspraek weinig verschillende van het fransch woord nain.

2 Entwot, iets.

[p. 215]

me zeune je ziit olsan bii me êwist, en ol da 'k hen 't is 't joene; ma moeme geen leute maken¹ voor je broere, wa deure hê was dood, en hen is verrezen; hê was verloren en hen is uut êkommen.

C.

1 Leute maken, vreugd maken, vrolyk zyn. Leute, leutje, beduidt ook klucht, boert. By de kinderen is het woord leutje nog soms gebruikt tot afvragen van klein suikergoed; doch zal voorheen slechts gebruikelyk zyn geweest, ter aenwyzing van kinder-speeldingen en vreugd verwekkende voorwerpen. De latynsche woorden laetitia, vreugd; laetus, a, um, vrolyk, ludus, spel, schynen uit dezelfde bron voort te komen.