Den Laplandschen tovertrommel

[p. 31]

Nommer 6.
Maandag den 6 Augustus 1731.
Den Laplandschen tovertrommel.

Si qui ob emolentum suum tupidius aliquid dicere videntur, iis credere non convenit: Falsum maledictum est malum mendacium.
[Publilius Syrus, Sent. 216]

Op een duystere avondstond, zynde de zon effentjes getreeden in het logement van den Leeuw, staande de wind, zo het my voorstaat, Zuyd Zuydwest, zat ik een pyp tabak te rooken op myn steyger, onder het leezen van Don Gonzales reyze na het bewoonlyk deel van de Maan, benevens Mandevyls wonderbaarlyke togt, en Pinto's en della Vallas karavanés, de vier fabelachtigsten aller Legendenschryvers, en de leugenachtigste Pelgroms, die ooit den aardkloot hebben afgemeeten op een paar Luyksche ossenleere schoenzoolen, toen den Laplandschen geest onvoorziens kwam aanstryken.

Die geest had een speelreys gedaan na een Eyland-stad, de[p. 42]welke een schoone maagd heeft uytgekipt tot haar beschermheylig, zynde die maagd tot over de helft van haaren blanken boezem besluyert, tot een bewys, dat zy eenmaal ter loops by een onderneement Franschman was verkracht geweest; welk kuysch voorbeelt by geen groot getal Stapelrechts maagden is achtervolgt geworden.

Het Laplands spook scheen zo vrolyk gehumeurt als een Brusselsche vuurpylbombardier, die den Stadhuysvogel heeft in brand geschooten, en liet zich fluks hooren met deezen navolgenden vreugdegalm.

Ha, ha, ha! (gilde Demon uyt) ik splyt door een onophoudelyk gelacgh, gelyk als een overrype meloen door de hooimaands hette splyt, als ik gedenk, van nooit onbeschaamder gietleugentje, bespottelyker saletkeffertje, en min aan Alcibiades gelykent konterfytseltje te hebben gezien, als een zeker verlept, en onder het harnas van een overspeelige hoepelrok gefrikasseert kaboutermanneke, welk knaepje gelyk als een raven liegt, en zo plomp liegt, dat geene zyner sprookjes kant of wal raaken.

Maar, (vervolgde den Laplandschen geest) ik zal uw een ordentlyk historiesch verhaal doen van myn avontuur, en van deszelfs gevolgen.

Weet dan, geheymschryver van de kontradeugden, en van de linksche bedryven uwer tydgenooten, dat vlak tegens over die bovengemelde Eylandstad, die zo geurig ruykt na den Hoogheimer en Bacgheracher wynbalsem, gelyk als de scheepskist, van een Oostindiesch parfumeur ruykt na de specerylucht der Moluksche eylanden, een vervallen slot wort gezien, op wiens

[p. 32]

gesloopte Bassecour de nabuurige toveraars en toveressen, eens per week, een byeenkomst houden, om te zien wie dat zy moeten beleedigen, en wie bevorderen.

In 't midden van die Bassecour is den ingang van een onderaardsch hol te zien, by de eylanders berucht voor de vagevuurs Portebrisee, en by my bekent voor den mond van de hel; en wie zulks niet gelooft, behoort niets anders te doen, als het onboetvaardig gedrag van een naby de Lek roestent raventje en gekamuyst duyfje na te volgen, om die groote waarheyt te ondervinden, vroeg [p. 43] ofte spade, zynde er geen eenig mensch op te loopen, die dol genoeg is om te willen gelooven, dat ons bovengemelt ravenaas ooit St. Peter de moeite zal vergen om zyne sleutels te gebruyken ten zynen behoeven.

Zo dra had ik door de hulp van een vervallen wenteltrap geen voet in dien afgront gezet, alwaar de zon, maan en starren zo min zyn bekent, als de witte vossen en de sneeuw in het Moorenland, of ik wiert zo vriendelyk by een troep pikzwarte Janitzaaren verwelkomt, als of ik te dier plaats het ampt van keldermeester had bekleed, geduurende myne leerjaaren als spook. Ik keek eenige tyd in de hoogte en de laagte, gelyk als een versch aan het Y beland Swaabs Baron, wiens eerste oefening in een naauwkeurige beschouwing van uythangborden en winkelwaaren bestaat, toen een zwart gespens, dat 'er zo scherp uytzag als een hongerig Prokureur, die geen gelegendheyt heeft om te ontbyten op het ses stuyvers advies van een pleytzuchtigen Boer, my met een zwarte poot onder de kin tikte, en riep,

Den fiere Pluto, God der ligtgehielde schimmen,

Belooft aan uw een eerekroon,

Zo je een verslenst gedrocht, zyn diergeliefden zoon,

Met leugensprookjes tot de kimmen

Geballast, schetsen wilt met uw gewisse veer:

Te meer,

Dewyl die gryze Raaf ligt anders door zyn krassen,

De poppen in hun zachte rust,

De meysjes door de min gesust,

Met fabelpraatjes mogt verrassen.

Fluks erinnerde my die diabolieke dichtkunde, den tytel van arme duyvels, waar mede de Poeeten worden vereert, want dat dichtent spook was zo naakt, dat hy niets dan zyn zwarte huyd tot een hembd, en noch snooder schoenen had als de sandaalen van Kapucyner hovenier.

Maar een gevleescht poeet is door de bank zo gegoed als een [p. 44] gegeest poeet, gelyk als wy zonneklaar konnen tasten en zien in onze hedens-

[p. 33]

daagsche Merwe- en Lek-poeeten, dewelke 's zomers zonder Bylevelds lynwaat, en 'swinters zonder een Engelsche jas loopen: ja dat meer is, wiens staande lessenaars met onbetaalde wynkoopers rekeningen van drie jaaren herwaards pronken, en, (dit schreeuwt wraak voor den troon van Apol!) welke dichters, geduurende de vier saisoenen, druypende huysjes bewoonen, onvoorzien van de vereyschte huyscieraaden, ja zelfs van een vlaamschen inboel, een kat en een spinnewiel, ontzet.

Ha! wat een rampzalig beroep is de dichtkunde! (gilde het Laplands spook uyt op deeze hoogte van zyn historiesch verhaal) wat een onnut Platonisch ampt! altoos nuchtere te droomen van Lukullus lekkernyen, en eeuwiglyk met een hongerende maag te waaken!

Waarlyk, een ernstig man loopt meer gevaar van zyn verstand te verliezen, door zich in een liefdehandeling in te wikkelen met een dichtkundige minnaares, als een beschonken poppenruyter, die zyn gezondheyd waagt in het gemeene zandpad te plaveyen van een by de maan zwervende kruysmadelief.

Doch halte, (herhaalde den Laplandschen trommelslaager) Pluto zit na my te rekhalsen, en een oud wyfs Praatertie staat na myn relaas te wiewaauwen; en wat roekeloos autheur durft goeds moeds den vader der leugenaars, en zyn gelieft grys wicht, laaten wachten.

Ik wiert dan in Pluto's audientie saal geintroduceert, alwaar ik den Vorst der schimmen zag zitten op zynen koninglyken troon, opgerecht uyt Luyksche smeekoolen, Moskovische teer, en Straat Davids walvisbaarden, verzelt door een Hof-boufon en een Hoogduytsche smous, waar van den eerste hem de Litanien van Ste Anna, en den tweede de Talmudische sprookjes van ons fabelpraatend pisdiefje voorzong; welke laatste vertellingjes my zo aangenaam voorkwaamen, dat ik de eerbied verschuldigt aan den vader der leugens vergat, en 'er luydkeels om ging staan lachen. Daar op trok den rykstieran der duysternis een scheeven bek, en dewyl hy noch wel zo dun van lippen is als de scherpe kant van een Kolchester oesterschulp, zag ik niet veel [p. 45] bevalligs doorstraalen op dat koninglyk gelaat, des ik reeds den linker poot had opgeheft, om zylings te defileeren uyt dat spookpaleys, toen hy my gebood te naaderen, om de volgende ravensvertellingjes te onderscheppen.

Vertel eens de triomfante intrede van Alcibiades op een botkar, (sprak Pluto met een donderent accent tegens den Talmudischen smous) en laat ons vervolgens eenige andere geloofwaardige vertellingjens van dien gryzen Simpliciaan hooren. Zo gezegt, zo gedaan, den smous, wiens paruyk door de verkenstaert van een kurketrekker zo straf in de krol scheen gezet, dat hy 'er makkelyk een paar wateremmers kon aan ophangen, en die noch wel zo welspreekent was, als Blauwe Jans beer, die de sarabande danst in een

[p. 34]

Neurenburger rariteytkas, begon te brommen gelyk als den bas van een ontstelde orgelpyp, en liet zig toen op deze wyze hooren.

Eerste sprookje
Hoe dat Alcibiades triomfantelyk kwam ryden binnen de hoofdstad van een Bisschoppelyk Sticht, schrylings gezeten op een Bunschotensche botkar.

Het gebeurde eenmaal, (volgens Alcibiades beeedigde getuygenis) in het jaar, dat nooit in Magino's almanak was bekent, en op een zekere dag, die nog staat te komen, dat dien held de gang opnam om een ongehoorde avontuur te onderneemen, namelyk, de schaaking van eene behexte Infante, welke Princesse zo zuyker zoet gehumeurt was, dat Jobs gedult, Sampsons kragt, en Methusalems jaartyde, onmachtig waaren, om die Dulcinea te ontooveren.

Den fiere Alcibiades zat op een Spaanschen viervoeter, die met meerder gebreken was behebt, als den hengst die in het smids boek de kranktens der paerden verbeelt; en het verhaaste zo min zyn tred over een spoorslag, of een vermaaning met de karwats, als een gegeesselde Spanjaard zyn stappen verhaast; hebbende daar [p. 46] by ruym zo veele exteroogen als het berucht paerd van^* Julius Caesar. De broek des ruyters, wiens voering al ommers zo zeer innerlyk smarte als de huyd des hengsts was geschaaft van buyten, verburg een holle rug, en deszelfs uytsteekende ribben, toonden opentlyk van weerskanten, de vooren de welke dat krytbloozend riddertje daar in had geploegt; ook veegde dat dier gestaadiglyk met zyn lange staert, die in alles na Mahomets banier geleek s'meesters wangen, wanneer die met een gewapende hiel deszelfs zyden kwam te streelen.

En nu was Alcibiades het slot van die behexte Infante zo na genadert, dat hy reeds de lucht van Spaansche snuyftabak, dat dagelyks vermaak van haar moorsche neus, begon te ruyken, toen een van de helsche geesten, waar mede die schoonheyt was bezeten, in het paerd des ridders voer, het welk aanstonds zo duyvels begon te springen en te baaren, dat het verbleekt manneke voor een poos een inkeer kreeg, om zig in ernst aan Nostra Signora du Mont Cerise, wiens gewyde koussebanden hy meer om den broode, als uyt liefde, ontstrikt, te beveelen.

Een kar bevragt met Bunschotensche bot, kwam gevalliglyk den raadeloozen Alcibiades, die met zyn bezeten beest worstelde, inryden, waar op den hengst, door het ingeeven des boozen geests, fluks een roekeloos besluyt nam,

* Utebatur equo infigni, pedibus prope humanis, & in modum digitorum ungulis fissis. Suet. in Jul. cap. 61.

[p. 35]

en met den 't zidderenden ridder op de kar sprong; ja alhoewel de bot en de garnaalen onder die gewelddaadige verdrukking kruchten en steenden, gelyk als zo veele uytteerende boeren onder het tirannisch jok eens grondgierigen Schouts, echter hield dat garnaals riddertje zyn post, en reed aldus triomfantelyk regt uyt in de hoofdstad van het Sticht, in spyt van alle zweepslaagen en vervloekingen, de welke den koetsier van die verkragte botkar op den betoverden hengst, en op deszelfs ontstelden ruyter, zo mildaadiglyk kwam uyt te meeten.

Is een mannekes gietleugen van dat beslag niet in staat, om de kap van des Satans kopergietery over hoop te waayen, door een eenig diergelyk vertellingje?

[p. 47]

Tweede sprookje.
De roemrugtige avontuur van Alcibiades met den bezwooren Paling, die dien held door het water sleurde van Monte Ceraso, tot aan de burgt der Zoetekoekbakkers.

Op een andere tyd voer Alcibiades, die ruym zo braaf is in een hengelschuyt, als op een volvoetig paard, uyt visschen, voorzien met een hengel gevormt uyt een haazelaare wicghelroe, en gewapent met een wormbakje, dat hy konstiglyk had gemaakt uyt zyn leege goudbeurs, toen zich een geval opdeet, dat zelfs aan een kaal doodshooft de haairen styl overend zou doen ryzen. Een vervloekte paling kreeg fluks de lucht van het^* aas, en van de wicghelroe, hapte greetiglyk den verborgen hoek in zyn hollen bek, en sleurde het leelyk hengelaartje, dat zyn dagelyks brood opzoekt in overspeelige vyvers, en in bevoorrechte huuwelyks slooten, van Monte Ceraso tot voor de Schoone hoven der zoetekoekbakkers. Alhoewel het nu aan de Merwe en de Lek is bekent, dat Alcibiades, zelfs noch tot op dato dezes, zo sterk is, dat hy een bezemstuyver, die hem onder het verkeeren door de besturve vingers glipt, kan van de planke koffihuys vloer optillen, echter moest hy het dien vervloekten visch kamp geeven, welk serpent het gevangen visschertie op nieuws door het schuyment water te rug sleurde naar Monte Ceraso. En nu stond hy op het punt om van de ladder des leevens afgestooten, en een mondvol te werden aan die betooverde waterslang, toen zyn blomerante Amasoone hem de behulpzaame hand toestak, en op de vaste wal trok, waar door zy hem uyt de moord-

* Tot noch toe verblyft het een groot verschil tusschen de taalkundigen, of dat woortje aas, hier ter plaats ziet op het ongelbleek avontuuriertje, of wel op het aas waar mee een hengelaar den hoek bedekt: ons aangaande staat het den leezer vry, van dat woord aas op beyden toe te passen.

[p. 36]

gierige kieuwen des vischs in haare eygen palingfuyk sleurde, by wyze van spreeken.

Den kronyksschryver van Mont Cerise voegt 'er by, dat dien [p. 48] verstrikten paling noch op dien eygen dag wiert gevangen, door de duyvelbezweeringen van het omleggent geboert, en dat 'er in deszelfs rob een half versleeten geel kamisool, benevens een paar buffelsleere handschoenen wierden gevonden, waar uyt Alcibiades volstrektelyk besloot, dat die behexte slang van zyn maag een graf had gemaakt voor een van Walefs dragonders.

Is zulk een legende schryvertje niet bequaam, om de waarheyt in ballingschap te vervoeren, op den bataillehengst van de leugen, door alzulke voorbedachte minnemoers sprookjes in te geeven aan de ligtgeloovige toehoorders?