|
| |
| |
| |
De Hollandsche zinnelykheid,
Bly-spel.
Eerste bedryf.
Eerste toneel.
MEVROUW KEIZERS-THEE, CLARINDE.
Foey Alfonso! Respecteert
De wyze faculteit: Coquette, spreckt, wat deert
Aan Spadulano? wie zag ergens gladder vloeren,
Zoo zuiver als kristal, of Ormus paarlemoeren?
Hy is d'Elixer van de netheid. 't Blinkend gout,
Gestoelte en Cabinet die spieglen zig in 't hout:
't Kraakt alles wat hy heeft: ja die maar eens ziet pronken
Ter loops zyn porcelein, word wis als dol en dronken
| |
| |
Ha! ha! bestaat verdienste dan
In 't boenen van een vloer, of schuuren van een pan?
Wykt dan Alfonso, om dat juist zyn zaal en stoelen
Niet glimpen als vernis: is wassen, plassen, spoelen
Het Minnewerktuig van het zoete Venus-wigt?
Of is een bezemsteel zyn scherpe liefde-schigt?
Dat 's fraay! zwigt dan een pluim en zwierige Equipagie
Voor 't doodlyk magazyn en duffe zalf-stellagie?
('t Geen Spadulaan misdoopt een heilzaame Apotheek)
Of moet hy in zyn hoed de fulpeborstelstreek
En koddige omtrek van een molesteen vertoonen?
Of moet een oude pruik beschaad'we neus en koonen,
Die vyf à zesmaal daags naauwkeurig word gesmeert
Met water, 't geen hy zelfs uit eijeren disteleert,
Op datze in glans niet hoeft voor vloer en zaal te wyken?
Moet me in een plank, als in een glas zig zelfs bekyken?
Zwyg, zwyg Juffrouw Papegaay,
Die d'Uil kiest voor een valk, en 't krassen van een kraay
Voor 't zoete boom-muzyk van lente-nagtegaalen.
Die ligtmis? foey, u aan! ja 'k derf het niet verhaalen
Hoe schelms hy heeft de glans van 't groot Salet vermoord,
Toen hy zyn afscheid nam, gepluimt, geleerst gespoord,
| |
| |
En heel de vloer bedurf met fransche complimenten.
Dat was een scheur (als of m'er pruimen op zou enten)
Die 't beste Kabinet kreeg door zyn helsch rapier,
Op 't laatste nog een sprong na d'alamode zwier:
Daar viel een Gardefeu; gins bey de Gerridonnen,
Chineesche Goodjes... Ha! wie zou het noemen konnen
Wat smaad en schaade ik van Mejonker heb geleen:
Men zette schier geen voet, of 't was ter halver been
In slyk en poeder, daar de vloer mee was betrokken,
Als of een Maartsche buy van sneeuw en wintervlokken
Daar neer gestort was: maar 't en zal niet meer geschien,
't Uur van acces is uit; ook zal me in 't kort u zien
Een wettige Huisvrouw van een deftige Apotheeker.
Hier is het vonnis Nigt. 't Is vast.
Neen 't is onmooglyk zelfs, dat zweer ik u Mevrou:
't Is zeker dat ik eer van hertzeer sterven zou
Als dat te stemmen: Ag! hoe zal ik my begeeven,
Om met dien steene Antyk in 't houte juk te leeven,
Ik, die steeds van de bloem der jongheid word geëert.
Myn Oom heeft dan vergeefs zyn penn'gen gespendeert
Aan Juffrouw Spadulaan: ik zal tot 't uiterst komen
Tut tut, al Meisjes droomen;
Weet dat u Capitaal hier onder my berust.
| |
| |
Myn Heer u Oom, die naar de Spaansche kust
Zig voor twee jaar begaf, is dood naar apparentie;
Hier is zyn laatste wil, die strekt tot een sententie
En toom aan 't hollent paard van Juffrouws zotte drift.
't Is tyd dan zoetert, datje eens 't goed van 't quaade schift.
Kies 't wis voor 't ongewis, nooit zal 't u wel gelukken,
Ten zy je ootmoedig u genegentheen doet bukken
KLARINDE met een flaauwe stem.
Daar is geen zwarigheid, kom Antonette gouw.
Ha, 'k zie door 't masker van geraffineerde traanen
De ligte Alfonso, die de wegen ende baanen
Van Nigjes eerbaarheid onveilig heeft gemaakt.
Ja dat poppezweeren raakt
My niet op 't alderminst: ik ken die sex haar kermen.
Kom vliegens Antonet, of 't schaap stikt in myn ermen.
ô! Juffre traanen, waarje opregt zo wel als fyn,
Gy zoud als beendren van Santinnen by 't dozyn
Miraklen werken. Hey! kom lustig Antonette.
| |
| |
| |
Tweede toneel.
M. KEIZERS-THEE, KLARINDE, ANTONETTE.
Hier ben ik. Heer Mevrouw is dat een brandklok zetten,
Ik schrik, ag Juffrouw, ag! wie heeft dat lam verstoort?
Mevrouw 't is zeker zonde en schande, gy vermoort
O my, dat doet haar stikken,
Dat gy dat brokje naamt, gy zoud u niet verslikken.
Mevrouw uw keel is, naar ik denk, niet half zoo naauw.
Wel onbeschaamde duif, en geile spinhuis-paauw;
Dat kooitje zal nog eens uw stouten bek beteuglen,
't Is regt een plaatsje pop voor ligtgehielde veuglen;
Want 't is u voorbeeld 't geen dien indruk in haar hert
Gemaakt heeft, spinnekop.
'k Worde appelgraauw en zwert
Uw schaamt, zwygt aangebrande panne;
Uw dronke Jan en was nog de eerst, nog laatste, hanne,
| |
| |
Die zig verstrikten in u geile spinneweb.
Saffraan met thee verfrist. Dees flaut' zal haar verdwynen.
Adieu tot wederziens, gehoorzaame Cozyne.
| |
Derde toneel.
KLARINDE, ANTONET.
't Was ruim zo goed dat gy in 't kooitje liep als ik;
Het spinhuis seldrement, 't is wonder zo 'k niet stik.
Neen dat apartement zoud u veel beter passen,
Want veegen, schrobben, het geboen en 't morssen, wassen,
Zyn zaak en daar Mevrouw zig steeds me diverteert.
Tut tut, dat word gekeert
Dat sta ik nimmer toe. Ey, 't zal nog mooijer komen,
In plaats van zoet gezang, zo zouje stadig droomen
Van kopre vyzels, die uitgalmen door den nood
En smert der kranken, 't helsch muzyk van graf en dood,
In stee van u Salet galant te zien behangen
Met leer of schoon tapyt, zo zouje drake en slangen,
Egdissen, padden, krokodillen, naar gespens
| |
| |
Rondom de muuren zien, 't geen sidd'ren doet een mensch;
Die Spadulano (ha! 'k zou uit myn vel schier springen,
Uitschreeuwt voor wond'ren en uitheemsche raare dingen;
Gy zoud een Circe zyn by al dat vuil gebroed.
Neen Juffrouw geen Apteek, dat keur ik nimmer goed.
Maar hoe is deze buy haar dog in 't hoofd gestegen
Van de oude Apteeker, die zig nooit of ooit geneegen
Betoonden voor ons Sex? Vertel my 't Antonet
Indien j'er iets van weet.
Is my 't geheim bewust, ik weet het op myn duimtje,
't Was Zusje Fenix die het bloemtje en het schuimtje
Van properheid zig noemt, die van d'Apteker sprak
Hoe dat geheel zyn huis, ja zelfs het klein gemak,
Blonk als een diamant, hoe duizend fyne kopjes
Verçierden 't Kabinet, hoe veel japanse popjes
Uit amber, zee-koraal, en roosverf, paarlemoer,
Vervulden 't groot Zalet; ja dat de planke vloer
Zo glad geboend was, dat men tafels kon doen glyden
Van 't een tot 't ander end, dit kon Mevrouw niet lyden;
Maar riep heel wat'rig, span de koets in Bastiaan;
Wip met ons drien daar in, en zo naar Spadulaan,
Quansuis om Salvolaat, grau Amber, Kreeftenoogen,
| |
| |
Etretra, op te doen, d'Apteeker kwam gevloogen
Op 't vreeslyk schellen van Matantes ongeduld,
Die straks gebragt wierd in 't zalet, 't geen fraay gevuld
Was met een compagnie van Juffren en twe Heeren;
D'een was Heer Klatergoud, die zesmaal daags zyn kleeren
Veranderd, en altoos blinkt als een goude tor.
Wel een gek, men noemt hem Jonker snor,
Om twee Moustaches, die zyn malle bakkes cieren.
Dien grooten raasbol, die altoos de uitheemsche zwieren
En nieuwe snufjes volgt, verguld langs alle kant,
Gelyk de koets van Staat, van Vrankryks afgezant;
Die hand en vingers met manchetten toe gaat dekken,
Op dat geen mistig weer zyn mooijering zou vlekken
Dezelve: nevens hem zat Juffrouw Suikerriet,
Mevrouw Pistache en Roos... maar zeker 't is my niet
De pyn eens waart elks naam en toenaam uit te leggen,
Ik zal alleenlyk van het thee-banket iets zeggen:
In 't midden van de zaal daar stond een Gueridon,
Op 't zelve een keteltje, zo blank gelyk een zon;
't Trekpotje was bekleed met zuiver zilver laken,
Op dat geen vogt het goud van 't lofwerk zou mismaaken
| |
| |
Waar meed het was beleid; de schoteltjes in 't rond
Van onder net beplakt met zagte stukjes bont,
Uit vrees dat 't porcelein het lakwerk mogte schaaren
Van 't lief Japansche blad, 't geen ruste op drie pylaaren
Van sakerdaan, kaneel, en pikzwart ebbenhout;
Het schenken van de thee wierd Juffrouw Roos vertrouwt,
Die evenwigtig thee en water wist te mengen,
Schoon doodlyk ongerust, uit schrik van iets te plengen,
't Geen dog per ongeluk nog toequam, elk wierd bleek;
De vroome Spadulaan, die vreeslyk sober keek,
Riep: ô! wat ongeluk, wat onbarmhertig storten,
'k Zou graag een derdendeel myns leevens af zien korten
Indien 't niet was geschied, wat ongeluk is dat!
Dat 's zoo zey Jonker Snor, 'k zag al zoo lief een gat
Als zulke vlekken. Daar op liet de Apteker haalen
Een flesjen Aqua vit, met lelytjes van dalen,
Om de arme Roosje, die als aan een slinger hong,
En uit haar boenziek vel, door schrik en schaamte sprong,
Te laaven. Hier op zey Mevrouw de verdre vrinden
Adieu, ook Spadulaan, die naauw kon woorden vinden,
Maar stil en zedig bragt Madame aan haar karos,
Doe was het, ô! wat man, doe wierd de tong eerst los,
Wyl Zusje Fenix mond meer rammelde als de rad're
Of hoeven van 't gespan, zyn netheid hadde de ad'ren
| |
| |
Deurkroopen van Matant, ja zelfs haar ziel bezet,
t'Wyl me u voor 't offer koos, dat aan 't Rubarber bed
Zou werden opgeveild: dit's de oorsprong van haar kennis.
Pareeren. 'k Heb zyn woord, hy komt van avond hier.
Daar is een brief die flus, ja naaulyks een quartier
Geleen, my wierd besteld deur de ordinare bode.
Hy schryft gelyk hy spreekt, nu trouwens à la mode.
Zy leest de Brief.
Zoete Klarinde, ik ben ter post uit Napels vetrokken, alzoo my gecommuniceert wierd dat een miserable Apotheker de laxative portie van zyn geneegentheid op UE. had gezet, ik verhoope in het korte te zien ofte den degen voor de klisteer, of de klisteer voor den degen zal cedeeren, hoedanig dog de uitkomst zal zyn: Weest gepersuadeert, dat ik ben met alle liefde en respect,
UE. altoos getrouwe Dienaar,
alfonso.
Fiat, victoria! maar wylje Alfonso wagt,
Is 't hooglyk noodig datje u een minuit of agt
Gaat zetten voor 't Toilet en kristalyne raden:
Wie tederlyk bemind, moet nimmer konst versmaaden.
| |
| |
Ik ken veel Juffers die door 't krullen van haar pruik
De Minnaars vangen als de visschen in een fuik:
Want kanten, moesjes, lint, schoon neteldoek, fyn linden,
Zyn tans de boeijen die verliefde zotten binden,
Morale snapster d'uur die nadert, 't slaat daar zes,
Ik wagt den Held die 't zwart gespook haast zal verwinnen:
d' Apteek en 't porcelein bezwykt voor trouwe minne.
| |
Vierde toneel.
ALFONSO, JAN, beide gekleed als Reizigers.
Als een ontstelde klok, te langzaam of te ras
Gaat u den bek. Gants bloed hoe komt dit nu te pas.
Wie dat de weelde smaakt, moet de armoede ook verdraagen;
Het geld is op: fiat, al 't kroggen en het klaagen
Doet niets tot onze zaak. Wanneerje in Roomen zat,
En meer in een maal als een Abt of Bisschop vrat,
Meer wyn verslond als een volwasse walvis, water,
Waar bleef toen Katoos les? nog eens, hou toe de snater,
| |
| |
Of anders... neen 't kredyt raakt gantschlyk met u uit.
Zoo is 't al lang geweest, geen Jood die ons een duit
Meer toebetrouwt. Dat ik myn Heer tragt t' onderregten,
Is loutre liefde, want ('t krakkeelen en het vegten
Maar uitgezondert) wat voor yver toonde ik niet
Doe 'k Don Andreas vrouw, die tot zyn huis u liet,
En om een bevaart ging, zelfs in u bed beschikten?
Doen ik gaf de schoon met goud gestikten
En zyden fynen das u Spagnolette pop,
Hoe dikwils dagt ik, ag! verander in een strop.
Doeje 't huis beklom van 't Paduaans Doctoortje,
En 't maagdelyke Fort van 't jonge Leonoortje
Bestormden, was ik niet verloore sentinel?
Doeje laatst kreeg rusie om het spel,
Met Don Bernardo, wierd ik niet half dood geslaagen?
't Is wonder dat myn hals 't nog heeft ondragen,
| |
| |
Wanneer ik de oude Jood een valsche diamant
Doen ons huis langs alle kant
Omringt met hapschaars was, om u te apprehenderen,
Wat grooter helbaart-storm moest toen myn rug niet keeren,
Waar van de meeste helft was u geregte part.
Morbleu! daar liegje schelm, zoo gy myn gramschap tart,
Zal dit een borstel zyn om u den rok te veegen,
Zwyg; eertyds was het huis, geloof ik, hier gelegen
Van myn Klarinde: ja, ô! ja dit is de poort;
Jan, wyk geen voet van hier, al wierdje half vermoord;
'k Zal in myn Logement dit reis-tuig gaan verandren,
In zes minuten Jan, zoo zien wy weer malkandren.
| |
Vyfde toneel.
Dit is helaas het loon van alle dienstbre Geesten,
Het eerste compliment is vagebont of schelm,
En naar een lange reeks, poltronnen, schurke en beesten,
Zo bruid menze op den kop, al droeg me een staalen helm:
| |
| |
Weg papegaais-coleur van fulpe passementen.
Ik lag voortaan met levery,
Want 'k zie Confraters digte by,
Die rollen nu als brave venten,
In koetzen by den akrementen!
En 'k heb zoo veel verstand als zy.
| |
Vyfde toneel.
ANTONETTE, JAN.
Ey! wat een Postiljon, men zou Ronduiten bouwen
Op zulk een lighaam: Heer! hoe çierlyk zyn gevouwen
Die graauwe leersjes, als blaasbalken van een smit,
Het hoedje blinkt als kryt, zyn lobbetjes als git.
Dat pruikje moet gewis een paarde-kam friseeren,
En 't pluimtje dat zoo net past by zyn andre veeren,
Geloof ik dat een haan zyn staart ontstoolen is:
Dat zy-geweer komt van Kastieljes Veldheer wis;
En 't Reis-kapotje met die regenboogsche kleuren,
Schynt wel een uithang-bord, 't geen opgaat met twee deuren;
't Postuurtje ken ik, of ik ben geen Antonet.
Dat stukje lykt wel een bordeeltje van Biset.
Zulk soort van duifjes kan ik met een daalder wenken:
Ik ken dat vinkje; 'k moetme daar eens opbedenken.
Bloed is dat nygen! Wel ik toonme meed beleeft.
| |
| |
't Is Jan; ik moet eens zien, wat kneepen dat hy heeft.
Wel aan, ik zal dit kind eens zwierig courtiseeren.
Juffrouw wat isser nieuws?
Groene erte en suikerpeeren.
Het haakt... wel àpropo, 't is een betrokke logt.
Die word malà propo, misschien by u gezogt.
Het waait hier vreeslyk kout... ik heb nog ryke vrinden.
't Waait gekken hier te Land, en dat met alle winden.
Ik heb een groot verstant, maar tamelyk onbekent.
'k Loof alsje stil zwygt, datje zeer wel-spreekend bent.
Dat steuit... kom, kom, ik moet het blaadje anders keeren:
Uw duistre schoonheid, Lam, braveert de zwarte veeren
Van Rave en Bontekraai, en flikkert in de nagt
Onder dat faveur zoo tragt
Het Heerschap mogelyk zig wat te diverteeren.
| |
| |
Indien ik door 't barrier van 't masker speculeeren
Mogt, uw lieve oogjes... zou dees tong een compliment
Is 't mogelyk, Heer je bent
Een zoete Kortisaan, loop puikje van de gekken,
Klimt op een duivekot, daar kenje trekkebekken.
De olyf kleur-prys die daald: ey! sta wat uit de zon.
Indien ik door 't behulp van twee paar zesjes kon
Langs Venus... Casimat... na waarde nooit gepreezen:
Met u verlof Juffrouw, hoe laat zou 't mooglyk wezen?
Ik word bewogen door uw zesjes en gebeen.
Een sterke beezemsteel, gelegt op arm en been,
Dit vaak gerepeteert, zou dat u minnevlagen
Niet aanstonds helpen? hê, wat heeft de klok geslagen?
Zy neemt haar masker af.
ô! Toveresje lief, bekoorlyke Antonet:
Hy wil haar kussen.
Al die gemeenzaamheen een beetje van ter zyden.
Wel der drommel is dat ryden
In minder als een week van Napels hier ter stee.
| |
| |
Ik zat op d' eene wiek, en 't Heerschap zat op d' ander,
Dat gongje post à post: wy huilden met malkander.
Hy dagt op Spadulaan, en ik op Herbamuf.
Zet gekken aan een zyde, u talmen maakt my suf.
Hoe zal u Heer die buy op 't beste nu ontwyken?
Want Spadulano zal wis met de beuit gaan stryken
Van Juffrouws gulde vlies. Madame Keizers-thee
Is vreeslyk koppig, en haar oude Aptheker mee.
Hy heeft Mevrouw haar woord, dat is wat nieuws 't geen waar is,
En 't wagt maar na 't contract, welks Dubbeld den Notaris,
Die ook een lit is van Matantes Maatschappy,
Geen gevaar, het Regt kiest onze zy.
Ik zal Matant doen zien, in spyt van d'Apotheken,
Dat vaak 't verstand logeert in ongeleerde Leeken.
ô! 't Reizen Antonet, dat maakt een schrandre knegt;
Gy zult in 't kort of lang, nog worden onderregt
Van myn bequamigheen... maar à propo, myn Leeven,
Indien 'er in passant iets over is gebleeven
Van hamelpootjes, fricadel of hoenderbout,
Zoo bid ik neem 't Request, van de arme maag, die kout
| |
| |
En half gerabraakt is deur 't vasten, in genade!
Kiest Jantje watje lust, gezoden of gebraaden,
Kom smulbroer, cellebroer, welkom avonturier,
De keukendeur hangt nog op de eige plaats, het bier
Wat dat belangt, die zal ik nooit vergeeten.
ò! Meisje dat muzyk, dat ramm'len van de speeten
Is 't zoetste klokkespel dat ooit de maag bedagt.
Ik volgje, met verlof, waar toe dus lang gewagt.
Hy loopt binnen.
|
|
Auteursrechtvrij