De Afscheiding van 1834 in Zeeland. Deel 2 Walcheren, Schouwen-Duiveland, Tholen en Sint Philipsland

[p. 2]

[p. 7]

Ten geleide

Leven en werk van Jan Wesseling

De auteur van dit boek, doctor Jan Wesseling, heeft de verschijning niet mogen beleven. De familie verzocht mij een enkel woord over zijn leven en werk te schrijven. Aan welk verzoek door mij zeer gaarne wordt voldaan, ook om daarmee mijn overleden vriend, wiens leven ik ruim dertig jaar mocht volgen, te eren. Hij was niet alleen mijn vriend, maar ook mijn collega, eerst als leraar, daarna als publicist over de kerkhistorie van de negentiende eeuw, nader van de Afscheiding van 1834. Hoewel de lezer in de elf boeken die door Wesseling en in de acht delen door mijzelf geschreven over de Afscheiding, verschillen in vorm zal ontdekken, is toch dit het overeenkomstige: dat wij beiden de Afscheiding mochten zien als een reformatie van de kerk. Deze overtuiging verbond ons diep en gaf ons nagenoeg wekelijks stof tot gesprek.

Als leraar heeft Wesseling aan een brede schare kennis van en liefde voor de Nederlandse taal bijgebracht; mild was zijn oordeel over zijn leerlingen en hun prestaties.

Na het schrijven van De geschiedenis van Axel ontving hij, in 1966, de erepenning der gemeente Axel in goud.

Wesseling was een bescheiden mens, tevreden met de mogelijkheid stil en onopgemerkt te kunnen werken.

Zijn plotselinge overlijden - hij is midden in zijn arbeid weggenomen - heeft grote indruk gemaakt. De vraag kan gesteld: waardoor die grote indruk? Mijns inziens moet deze worden verklaard uit zijn gelijkmoedigheid, beter gezegd zijn standvastige blijdschap in zijn God, aan Wie hij van dag tot dag zijn werk opdroeg, en in Wiens hand hij ook zijn zorgen legde. Zijn diepe eerbied voor Gods Woord, zijn sterk geloof in onze Heere Jezus Christus de enige Verlosser en zijn trouw aan de belijdenis der Reformatie, deden hem handelen en schrijven zoals hij heeft gedaan.

We geven hieronder een korte schets van zijn leven en een overzicht van zijn publikaties.

Jan Wesseling werd 10 maart 1912 te Gouda geboren als zoon van Pieter Wesseling en Berber Snijder; hij overleed 23 mei 1989 te Groningen. Met zijn ouders verhuisde hij van Gouda naar Wildervank en vandaar naar Rotterdam. In Gouda en Wildervank was vader Wesseling onderwijzer, in Rotterdam leraar aan de Bijzondere Kweekschool, destijds gevestigd aan

[p. 8]

het Haringvliet. In 1926 behaalde Wesseling het diploma MULO. In 1930 dat aan de kweekschool waaraan zijn vader was verbonden; negen weken later slaagde hij voor het examen l.o. Duits. Van 1 juli 1930 tot 31 augustus 1932 stond hij als onderwijzer voor een klas van de Groen van Prinstererschool te Rotterdam. In augustus 1931 behaalde hij de acte l.o. Engels. Wesseling verliet in 1932 het lager onderwijs, teneinde zich geheel te kunnen wijden aan de voorbereiding op het staatsexamen dat hem de toelating tot een alpha-faculteit aan de universiteit zou verschaffen. Hij slaagde voor genoemd examen in augustus 1934 en werd korte tijd daarna ingeschreven in de faculteit der letteren en wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit te Leiden. Op 6 juli 1939 legde hij met goed gevolg het doctoraal-examen af - met als hoofdvak Nederlandse taal- en letterkunde, bijvakken waren kunstgeschiedenis en nieuwe geschiedenis. Van september 1939 tot juli 1940 was hij als leraar verbonden aan het Christelijk Lyceum te Arnhem en van september 1940 tot augustus 1958 aan het ‘Petrus Hondius Lyceum’ te Terneuzen. Op 11 december 1940 trad hij te Rotterdam in het huwelijk met Annie van der Kooij, geboren in 1913 te Rotterdam. Uit dit huwelijk werden te Terneuzen vijf kinderen geboren.

Toen ook in Terneuzen binnen de Gereformeerde Kerk de strijd ontbrandde - in 1945 - kozen hij en zijn vrouw uit volle overtuiging voor de ‘Vrijmaking’. Wesseling diende zijn gemeente te Terneuzen, en ook daarna die te Groningen jarenlang als ouderling.

Aangezien kort na de oorlog de verbindingen van Zeeuws-Vlaanderen en de Nederlandse universiteiten uiterst moeilijk waren, zette Wesseling zijn studie voort aan de Staatsuniversiteit te Gent en promoveerde daar in 1949 op een proefschrift Bilderdijk en Engeland.

Toen in februari 1958 de roep tot hem kwam: kom naar de Gereformeerde Hogere Burgerschool te Groningen - zij was in 1957 opgericht - aarzelde hij, hierin door zijn echtgenote gesteund, niet lang en verbond zich per 1 september 1958 aan deze nog ongesubsidieerde instelling. Tot aan zijn pensionering, in 1977, bleef hij genoemde school - later Gereformeerd Lyceum - dienen als leraar Nederlands en geschiedenis.

De door hem geschreven boeken en (voornaamste) artikelen zijn de volgende.

Bilderdijk en Engeland, academisch proefschrift, Gent 1949

Kerkelijk leven in Hoek (Zld.) 1590-1840, Terneuzen 1952

De geschiedenis van Terneuzen, Terneuzen 1958 (tweede druk 1962)

Afscheiding en Doleantie in de stad Groningen, Groningen 1961

De geschiedenis van Axel, Groningen 1966

De Afscheiding van 1834 in Groningerland, - deel I (De classis Middelstum), Groningen 1972 - deel II (De classis Appingedam en Pekela van de Afgescheiden kerken), Groningen 1974 - deel III (De classis Groningen van de Afgescheiden kerken), Groningen 1978

De Afscheiding van 1834 in Friesland,

[p. 9]

- deel I (De classis Wanswerd (Dokkum) van de Afgescheiden kerken), Groningen 1980 - deel II (De classes Drogeham (Drachten) en Leeuwarden van de Afgescheiden kerken), Groningen 1981 - deel III (De classes Sexbierum (Franeker), Sneek en Tjalleberd (Heerenveen) van de Afgescheiden kerken), Groningen 1983

‘De oefenaars Jelle Corvinus en Jan de Jong in Leeuwarden’, in M.J. Arntzen e.a., Bezield verband, Kampen 1984

‘De oefenaar in de kerken van de Afscheiding in de eerste jaren na 1834’, in D. Deddens, J. Kamphuis e.a., Afscheiding - Wederkeer, Haarlem 1984

De Afscheiding van 1834 in Overijssel, - deel I (De classis Zwolle), Groningen 1984 - deel II (De classes Holten/Ommen), Barneveld 1986

‘Ds. J.J.A. Ploos van Amstel, voorman van de Doleantie in Friesland’, in D. Deddens, J. Kamphuis e.a., Doleantie - Wederkeer, Haarlem 1986

De Afscheiding van 1834 in Zeeland, - deel I (De Bevelanden en Zeeuws-Vlaanderen), Barneveld 1988 - deel II (Walcheren, Schouwen-Duiveland, Tholen en St. Philipsland), Barneveld 1989

Haren (Gr.), augustus 1989

C. Smits

[p. 10]

Dr. J. Wesseling, 10 maart 1912-23 mei 1989