Woord vooraf
Na in de afgelopen jaren de beide trilogieën over resp. de Afscheiding van 1834 in Groningerland en die in Friesland te hebben kunnen voltooien, zijn we dankbaar dat nu het tweede (en laatste) deel over de Afscheiding van 1834 in Overijssel klaar gekomen is en gepubliceerd kan worden.
Bij de behandeling van de verschillende gemeenten in dit tweede deel zijn we uitgegaan van de indeling in de classes Holten en Ommen, zoals die bij de provinciale herverkaveling in 1853 - na de vereniging met de Brummelkamp-groep - tot stand gekomen is. Tengevolge van de diverse kerkelijke troebelen heerste daarvóór te veel instabiliteit in de samenstelling van de classes om tot een overzichtelijke indeling te komen. In het Woord vooraf van ons eerste deel over de Afscheiding van 1834 in Overijssel, kan de lezer daarvan de voorbeelden vinden.
Wanneer in een bepaalde plaats een zogenaamde Kruisgemeente is ontstaan, hebben we de geschiedenis daarvan zoveel mogelijk tot 1869 ‘meegenomen’. In genoemd jaar kwam immers op de synode van Middelburg de officiële vereniging van beide kerkengroepen tot stand (enkele gemeenten uitgezonderd).
In dit tweede deel hebben we - wat de classis Holten betreft - eerst beschreven de gemeenten in Hellendoorn-Nijverdal, Deventer, Holten, Rijssen, Enter, Vriezenveen en in één hoofdstuk. ‘Iets over de Twentse Afgescheiden gemeenten Almelo, Borne en Enschede’.
Vervolgens komt de classis Ommen aan de beurt met de gemeenten: Ommen, Heemse, Den Ham, Dalfsen, Nieuwleusen en de eerste jaren van de gemeente te Dedemsvaart met als aanhangsel: ‘Iets over de Kruisgemeente te Avereest’.
Bij het voorbereiden en voltooien van onze studie hebben we veel steun gehad van met name de volgende personen: G. Lievaart te Aduard (Gr.), die niet alleen het register van persoonsnamen heeft samengesteld, maar ons ook weer geholpen heeft bij de bestudering van de primaire archivalische bronnen.
Vervolgens was er H. Breukelman te Ommen, die ons zijn uit de archieven geputte gegevens over de Afscheiding in Overijssel ter inzage heeft verstrekt. Ook Z.O. Broek Roelofs te Almelo, archivaris van de Particuliere synode van Overijssel heeft ons aan menig gegeven geholpen. Verder waren