De Afscheiding van 1834 in Overijssel. Deel 1. De classis Zwolle

[p. 288]

XIII Iets over de Kruisgemeente te Blokzijl

Het vroegere Zuiderzeestadje Blokzijl, 5 km ten noorden van Vollenhove gelegen, was ± 1850 helemaal door de burgerlijke gemeente Ambt-Vollenhove ingesloten. Het telde toen 1700 inwoners, van wie 1100 hervormd, 460 doopsgezind en 70 israëliet waren. Hierbij valt het betrekkelijk grote aantal doopsgezinden op.

Op de vergadering van de classis Overijssel van de Kruisgezinden, op 21 en 22 januari 1852 in Zwolle gehouden, verscheen Pieter Poorter, lid-

[p. 289]

maat van de gemeente in Zwartsluis en wonende in Blokzijl. Hij wilde graag als wettig oefenaar in Blokzijl worden aangesteld en daarvoor moest hij nu examen doen. De classis gaf hem op een ‘preekvoorstel’ over Joh. 3:16 te leveren (‘Want alzoo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij zijn eeniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een iegelijk, die in hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe’.) Vervolgens werd een onderzoek ingesteld naar zijn ‘bekwaamheid’.

De uitslag van het onderzoek was, dat de classis zijn preekvoorstel ‘naar omstandigheden redelijk goed’ vond, maar dat toch zijn ‘bekwaamheid’ niet voldeed aan de eisen, die voor ‘een akte van toelating’ mochten gesteld worden. Hij moest zich verplichten, als hij door wilde gaan, ‘om behoorlijk onderricht te ontvangen’. Vijf jaar later verscheen hij weer, nu op de classisvergadering van 15 en 16 april 1857, in Zwolle gehouden. Maar opnieuw was de vergadering van oordeel, dat hij niet aan de eisen voldeed. Om hem tegemoet te komen, mocht hij toch onder toezicht van ds J. Plug van Zwartsluis, en ds D. Klinkert van Zwolle doorgaan om met ‘mondeling onderwijs’ de gemeente te stichten, als een soort catechiseermeester dus. Het volgend jaar (1858) had hij meer succes. Op de classisvergadering van 19 mei in Zwolle gehouden, werd hem tegelijk met F. Drok te Ambt Vollenhove, en K. Smit te Hasselt na onderzoek een akte van toelating tot ‘stichting der gemeente’ verleend. En op 25 maart 1859 werd te Blokzijl door ds J. Plug van Zwartsluis een officiële Kruisgemeente ‘gesticht’.

Vanaf dit jaar is ouderling Pieter Poorter vrij geregeld als afgevaardigde van Blokzijl op de classisvergaderingen aanwezig. Een enkele keer komen we ook de naam W. Kombrink tegen. Wie waren deze personen eigenlijk?

Pieter Poorter Lzn., was op 2 oktober 1821 in Blokzijl geboren en was tijdens zijn oefenaarschap in Blokzijl winkelier in kruidenierswaren, wonende Bierkade, toen no. 107. In april 1871 is hij vertrokken naar Beverwijk.

In zijn huwelijksacte van 3 maart 1843 lezen we, dat de 21-jarige Pieter Poorter van beroep schippersknecht was, geboren en wonende te Blokzijl, zoon van Lourens Poorter (schipper) en Geertje Vos. Zijn bruid was de 21-jarige naaister Klaasje Nekeman, geboren en wonende te Blokzijl, en dochter van de mattenmaker Jan Nekeman en de naaister Lampje Zootjes te Blokzijl.

Willem Kombrink was 4 september 1813 geboren te Smilde, en schipper van beroep. Op 20 april 1887 is hij in Meppel overleden.

Nog enkele details. Op de classisvergadering van 26 april 1864 in Blokzijl gehouden, bracht Pieter Poorter, de ‘voorganger’ van de gemeente Blokzijl, het verzoek over van enige personen te Meppel, behoord hebbende tot de zg. gemeente van ds Van den Oever, om ‘vereniging’ te zoeken met de Kruisgemeenten uit de classis. Maar met algemene stemmen werd ‘om gegronde bezwaren’ besloten daarop niet in te gaan.

[p. 290]

De laatste keer, dat we P. Poorter op de classis tegenkomen, is in de vergadering van 21 maart 1867. En in 1869 vond de vereniging tussen Chr. Afgescheidenen en Kruisgezinden plaats. Als Poorter in 1871 naar Beverwijk vertrekt, verliezen we hem en eveneens zijn groep te Blokzijl - als die tenminste nog bestond - uit het oog. Ondanks onze nasporingen in Blokzijl hebben we helaas geen spoor van de kerkeraadsnotulen van de Kruisgemeente in Blokzijl kunnen ontdekken.^1.

1. Bij onze nasporingen zijn we in Blokzijl vriendelijk geholpen door A. Noback te Blokzijl.