Uren met musici

[p. 203]

Aanhangsel: over muziek
Eenige curieuse oude uitspraken

De vier elementen in de muziek

DE overeenstemming der muziek met het uit vier elementen bestaande lichaam moet de ware oorzaak van haar wonderlijke uitwerking genoemd worden. Ons leven is niet anders dan een kunstige muziek, die in ons verspreid aanwezig is. Een deel daarvan is subtiel als de levensgeesten: de bovenstem en het vuur; een ander middengedeelte is wat grover, als het bloed: de hooge stem en de lucht. Verder gelijkt het vleesch de gewone stem en het water; ten slotte de beenderen de bas-stem en de aarde. Deze overeenkomst veroorzaakt de algemeene neiging voor de muziek, welke eveneens een voorproef is van het eeuwige leven, waarvan de vromen door God's woord verzekerd zijn.

(Uit een oud Duitsch boekje over muziek).

Een gezang-voorschrift uit de IV^e eeuw

Wanneer wij in tegenwoordigheid van God zijn

[p. 204]

behooren wij boetvaardig te wezen en niet luidruchtig. De monniken trokken zich niet in de eenzaamheid terug om met luide stem te zingen, hymnen te moduleeren, rythmen aan te brengen, met handen en voeten te bewegen al heen en weer loopend; het is met vrees en beven, met tranen en zuchten, met eerbied, berouw en nederigheid in de stem, dat wij onze gebeden tot God behooren op te zenden.

Het contrapuntisch kerkgezang

Het is zeer verwonderlijk wanneer iemand een eenvoudige wijs (melodie) of tenor (zooals de musici het noemen) zingt en daarnaast drie, vier of vijf andere stemmen worden gezongen, die om zulk een eenvoudige wijs of tenor als het ware al juichend heen gaan en springen en op menigerlei manier met klanken de zelfde wijs wonderlijk versieren en tooien en als het ware een hemelschen reidans uitvoeren, elkaar vriendelijk tegemoet gaan en kussen en liefelijk omvatten.

Luther in zijn ‘Lofrede op de muziek’ (1538).

[p. 205]

Het nut der muziek

De muziek is het best op haar plaats na den maaltijd, om de natuur bij haar eersten verteringsarbeid bij te staan en te helpen en om den geest weer tevreden tot den arbeid te geleiden.

(Volgens Milton in diens ‘Tractate on Education’).

‘Vorstelijke’ betaling van muziek

‘Zij, die muziek maken, behoeven geen geld te ontvangen. Zulke lieden zijn met toejuichingen reeds genoeg beloond’.

Lodewijk XIV.

De goddelijke oorsprong der muziek

Dat de Musica of Harmonia haar oorsprong van God heeft en aan de menschen als een heerlijk geschenk door den Schepper is gegeven, dat weten en verstaan niet alleen vele door God begenadigden en geleerde theologen, maar dat hebben ook de verstandige heidenen uit het licht der natuur kunnen vernemen.

Andrea Werckmeister (1645-1706).

[p. 206]

Wagner's ‘Gesammtkunstwerk’ in vroeger tijd

De rijmkunst is een schilderij; de schilderij een overeenkomende muziek. De muziek is als het ware een bezielde rijmkunst.

(17e eeuw).

Opera-Muziek

‘Ik ben geen musicus, maar ik heb veelvuldig de declamatie bestudeerd. Ik ben gaan denken dat de eenige muziek, die geschikt is voor de dramatische poëzie, vooral voor den dialoog diegene was, die zich het meest bij de natuurlijke zegging aansloot op een bezielende, energieke wijze; dat de declamatie zelf slechts een onvolmaakte muziek was. Ik stelde mij voor dat het geheele geheim van een uitstekende muziek voor een drama zou zijn een geleerder, meer bestudeerde en door de harmonie der begeleidingen verrijkte declamatie’.

Calzabigi, 18e eeuwsch libretto-schrijver.

Duitsche galanterie in muziek

In een door Georg Winter in 1762 te Berlijn uitge-

[p. 207]

geven bundel clavecin-muziek lezen wij, als imitatie der opschriften bij stukken van Fransche clavecinisten de volgende dialoog-vormige inhoudbeschrijving van het klavierstuk getiteld ‘Een compliment’:

‘- Het is mij aangenaam te vernemen of gij u wel bevindt.

- Juist ik verheug mij u wel te zien (deze beide regels worden herhaald).

- Ik heb gehoord, dat ge onpasselijk zijt geweest, dat doet mij leed.

- Den hemel zij dank ben ik thans weer hersteld.

- Maar neemt u mij niet kwalijk, ik zal plaats nemen als ge het toestaat.

- Zeker, zeker, vermoei u toch niet, men brengt u reeds een stoel.

- Hier zal ik gaan zitten.

- Gaarne, en ik beveel mij in uw vriendschap aan’.