Slauerhoff

[p. 117]

De nalatenschap

[p. 119]

VOLGENS de bij zijn leven geuite wensch werd Slauerhoff's stoffelijk overschot te Westerveld verascht, op 8 October, in het bijzijn van familie, vrienden en belangstellenden.

Eenigen tijd daarna kwamen, op initiatief van A. Roland Holst, dien Slauerhoff's familie had aangezocht, als testamentair executeur van zijn literaire nalatenschap, eenige van zijn literaire vrienden bijeen om de verzorging van deze nalatenschap, die moeilijk door één persoon gedaan kon worden, op zich te nemen. Er vormde zich een commissie, waarin zitting hadden D.A.M. Binnendijk, Dr. Menno ter Braak, Prof. Dr. N.A. Donkersloot, J. Greshoff, K. Lekkerkerker, Mr. H. Marsman (deze trok zich later terug, omdat hij, wegens verblijf in het buitenland, weinig practisch werk kon doen), A. Roland Holst en ik. Het secretariaat en de verzorging van den tekst nam K. Lekkerkerker op zich; vooral dit laatste was een geduldwerk, bij Slauerhoff's slordig en vaak onleesbaar handschrift en de vele varianten, die hij zelfs nog in reeds gedrukte gedichten aanbracht, waarvoor wie er uit wijs werd niet genoeg geprezen kan worden. De firma Nijgh en van Ditmar te Rotterdam verklaarde zich, na overleg en in samenwerking met den uitgever A.A.M. Stols, bereid de uitgave der Verzamelde Werken te bezorgen. Jaren gingen echter voorbij, om de moeilijkheden te overwinnen, die aan dat werk verbonden waren en eerst in het najaar van 1939 was de samenstelling van de drie deelen poëzie, waarvoor H. Marsman de inleiding had geschreven, in zooverre gevorderd, dat een spoedige verschijning aanstaande geacht kon worden. Toen kwam de

[p. 120]

oorlog en de daarop volgende ongunst der tijden, die de verschijning weer vertraagden¹. Het noodlot bleef ook na zijn dood Slauerhoff niet gunstig gezind -.

In zijn nalatenschap zijn tallooze ongepubliceerde gedichten gevonden, met andere, ongepubliceerde jeugdverzen uit de periode 1918-'21, die in mijn bezit waren, op een 150-tal geschat. Daaronder bevonden zich o.a. de oer-‘Vliegende Hollander’ (van 1921) en de ‘wanhoopsverzen’, verder de achtergehouden erotische gedichten ‘Woorden in de nacht’, en de gedichten voor ‘Generzijds’, waarvan hij de uitgave reeds vroeger had overwogen. Aan proza bleken zijn nagelaten geschriften alleen eenige onsamenhangende fragmenten te bevatten, o.a. het grootere fragment voor een biographie van J. Pz. Coen (van 1931) en het jeugdverhaal over Rudolf de Mepsche (van 1922), in twee lezingen. (Andere jeugdverhalen, van wier bestaan ik wist, heeft hij blijkbaar vernietigd).

De uitgave van een nieuwen bundel, uit gepubliceerde en ongepubliceerde gedichten bestaande, had Slauerhoff reeds in zooverre voorbereid, dat er een inhoudsopgave van is gevonden, onder den titel ‘Al dwalend’. De onderverdeeling luidde: I. Maannachten, waarvoor: Maneschijn te Tsing Tao, Creta, Suani (niet gevonden); II. Poolreizen, waarvoor: Franklin expeditie (niet gevonden), Poolnacht, Poolreis; III. Holland op zijn...., waarvoor: De burgers, Vroegdienst, Dorp aan zee, Bruiloftslied (1922), In Nederland. Ik kan niet zeggen hoe ik Holland haat (onvoltooid), In Leeuwarden (niet gevonden), Heil.... (het in de nalatenschap achtergebleven hekelvers op Du Perron?); IV. Dichterlijke vrij-

1 Twee deelen Poëzie verschijnen in 1940.

[p. 121]

heden, waarvoor: Billet doux, Cafard op een scherm (niet gevonden), O, had ik nooit een boezem bloot gezien (niet gevonden), Liefdesbrieven, De zon straalt soms zoo fel uit de eeuwigheid, Hokkai's, De dwangarbeiders, Volkswijze; VI. In Memoriam, waarvoor: Patris, (Hendrik) de Vries (niet gevonden), Mijzelf, Filii (niet gevonden), Gogol, Novalis, Hölderlin, Camoës; VI. Herdenken, waarvoor: Herdenken, Sonnet, Profundis, Oud, Aan zee, Terugkeer, Herfsttij der kolonialen; VII. Generzijds, waarvoor: Samenval, Nog, De inca (niet gevonden), De mensch, Wilgenbloesems hangen boven 't vloeien (niet gevonden), Ik leefde al in 't ontoegankelijke, Menuet (niet gevonden); VIII. St. Helena, waarvoor: Nachtelijke wapenschouw, Memoriaal, Terwijl hij langzaam stierf, Epitaaph, en nog vier onvoltooid gebleven Napoleon-verzen; IX. Oerwoud, waarvoor: Oerwoud I-VI, De zon gaat onder (niet gevonden); X. Voorwereld I en II (reeds in Archipel 2de druk, uitgave Du Perron); XI. Marokko, waarvoor: De muilezels, Allah Akbar, Xauen (deze drie alle niet gevonden).

Het is te hopen, dat de uitgave der Verzamelde Werken spoedig voortgang zal vinden. Vooral een bundeling van de verspreide verhalen is zeer gewenscht; deze, in de verschillende tijdschriften en bladen gepubliceerd, zijn voor den lezer vrijwel ontoegankelijk geworden, wanneer hij zich niet de moeite kan getroosten zelf er oude jaargangen op na te gaan speuren.