Het tresoor der Duytsscher talen

E X.

Expedieren, losmaken, ontwarren, wthalen, oft wtsegghen.

Expeditie, een losmakinghe, ontwarringhe, ende ghereetschap, oft eenen tocht, oft crijchsreyse als die crijchsluyden trecken.

Examineren, ondervragen oft ondersoucken, oft beweeren met vraghen.

Examinatie, een ondervraghinge, ondersouckinge.

Exalteren, verheffen oft verhooghen.

Exaltatie, een verheffinge.

Existimeren, schatten, oordeelen oft achten

[p. 67]

Existimatie, een achtinge oft houdinghe, oft waen diemen van yemandt heeft.

Extirperen, wt de geslachte doen oft wtroeyen.

Extolleren, verheffen inde hoochte. Metaph. maken groot, prijsen ende louen.

Experieren, ondersoucken oft proeuen.

Experientie, ondersochtheyt, proeuinghe oft versoekinge. Experiment, Idem.

Excorieren, villen, oft onthuyden.

Excoriatie, een villinghe.

Exemple, een daet die wy waer nemen souden oft yet dat ons yet leert.

Exemplair, een voorbeelt daermen een ander naemaect, als schilderie boecken ende dierghelijcke.

Exhaleren, wtaessemen, oft blasen.

Exhalatie, een wtblasinghe oft rieckinghe.

Expisqueren, een wtvisschen, soecken die visschen neerstelijck. Metap. ondersoecken, ondervragen oft wthalen met listicheyt.

Expecteren, verbeyden oft verwachten.

Expectatie, een verbeydinghe oft wachtinghe.

Expectatijf, verbeydelijc.

Expectant, een verbeydere oft wachtere.

Extreem, dat alder buytenste, wterste, verste, ende laetste. Item Extreem, a, um, dat quaetste oft grouwelijcxste.

Extremiteyt, dat buytenste dinck.

Exterieur, wtwendich.

Excelleren, te bouen gaen oft ouerwinnen.

Excellentie, wtnemelicheyt, grootheyt oft hoocheyt.

Excellent, wtnemende oft bouengaende.

Extingueren, wtblusschen, dooden oft wtdoen.

Extinctie, een blussinghe oft wtdoeninghe.

Extinct, wtgedaen, Metap. te niete.

[p. 68]

Eximeren, nemen wt oft wech oft verlossen.

Exempt, wtghenomen.

Extereren, wrijuen oft slijten.

Extergeren, wtwissen oft suyuer maken.

Extersie, een wtwissinge oft suyuermakinghe.

Exunderen, ouervloyen van watere.

Exclameren, roepen luyde.

Exclamatie, een wtroepinghe.

Exanimeren, ontsielen, dooden oft bedroeuen.

Existeren, voor handen wesen.

Existentie, een voor handen wesinghe.

Excuseren, ontschuldigen.

Excusatie, een ontschuldinghe.

Excusateur, een ontschuldigere.

Excusatrice, een ontschuldigersse.

Excusatoir, dat totter ontschuldinghe behoort.

Excusable, dat onschuldicht mach worden.

Exhiberen, bewijsen, bethoonen claerlijck oft wtgheuen.

Exhibitie, een bewijsinge bethoninghe oft wtgheuinghe.

Exacerberen, scherp maken.

Exporteren, wtdraghen.

Expliceren, trecken oft doen vanden anderen oft wtlegghen.

Exscriberen, wtschriuen.

Exscriptie, een wtschriuinghe.

Exigeren, eysschen, begheren oft ouerbrenghen.

Exigentie, eenen heysch.

Exactie, een schattinghe, eysschinge oft begeringe.

Exacteur, een eysschere, begheerdere oft driuere.

Exagitatie, een oeffeninghe.

Expelleren, wtdriuen.

Expulsie, een wtdriuinge.

Exerceren, oeffenen, driuen, moede maken, oft handelen.

[p. 69]

Exercitie, een oeffeninge oft handel.

Exerciteren, frequent. alleneen oeffenen.

Exercitatie, een neerstige ghebruyckinghe oft oeffeninghe.

Excurreren, wtloopen.

Excursie, een wtloopinghe.

Externeren, ontsinnich maken.

Exciteren, beweghen oft verwecken.

Excipieren, wtnemen.

Exceptie, een wtneminghe. Item een vattinghe oft opneminghe oft scriuinghe der woorden van dien die daer spreect oft voorleest.

Excepteur, een wtnemere.

Exceptrice, een wtnemersse

Excideren, à Caedo, wthouwen.

Excidie, een versnijdinge oft verderffenisse.

Excerneren, wtscheyden, doen die vuylicheyt wt, oft cacken.

Excrement, dreck oft vuylicheyt.

Excaueren, wtholen.

Excederen, wt den wege gaen oft ouerdaet doen.

Excess. ouerdaet.

Excluderen, wtsluyten oft daer buyten.

Excluys, Exclusijf, een wtsluytinghe oft wtghesloten. Metaph. onbegrepen.

Excideren, à Cado, om oft wtuallen.

Exteren, voor houden oft ouerwesen.

Expileren, beroouen oft wttrecken.

Excoqueren, coecken oft verdouwen wel ende vol comelijcken.

Excreeren, wtscheppen.

Excreatie, een wtscheppinghe.

Excrucieren, pijnen oft becommeren.

Excogiteren, ouerlegghen wel, vinden oft versieren.

[p. 70]

Excogitatie, een bedenckinghe.

Expungeren, wtsteken oft wtdoen.

Expugneren, stormen oft winnen met strijde.

Expugnatie, een strijdinghe, storminghe, oft winninghe met strijden.

Exilieren, wtspringhen.

Exulteren, springhen dick oft zeer op, oft verthoonen vruecht oft verheffen.

Exultatie, groote blijscap oft vruecht met wtwendich ghelaet.

Excerperen, wtnemen.

Extruderen, wtstoten.

Exhorteren, vermanen oft moet gheuen.

Exhortatie, een vermaninghe.

Exhilareren, verblijden.

Exhilaratie, een verblijdinge.

Exherederen, onterfuen, oft beroouen vanden erfuen.

Exheredatie, een onterffenisse.

Extraordinaer, dat buyten der settinge oft gemeynen regel oft recht gheschiet.

Exordie, dat beginsel der reden oft der spraken.

Exorneren, verchieren, bereyden wel oft wtstrijcken.

Exoreren, verbidden, vercrijghen metten gebede.

Exorable, verbiddelijck, oft dat te verbidden oft te vermorwen is.

Exornereren, ontladen, afladen, oft wt oft verlossen.

Exopteren, seer beheeren.

Exoptable, le, dat begeerlijck is.

Exoculeren, ontoogen oft steken die ooghen wt.

Expurgeren, reynighen, oft suyueren, neerstelijck wt oft wel ontschuldigen.

Expostuleren, verwijten met kijuen oft beclaghen van onrecht.

Expostulatie, een verwijtinghe met kijuen oft beclaghinghe van onrecht.

Expulluleren, wtspruyten.

Expenderen, ouerwegen, ouerlegghen wel, oft betalen gansselijck.

[p. 71]

Expense, cost.

Exploreren, schreyen met clagen ende weenen. Metap. ondersoecken neerstelijck, bewaren, oft verspieden.

Explorateur, een ondersoecker oft verspieder.

Exploratie, een ondersoeckinghe oft verspiedinge.

Excuteren, slaen oft wtschudden oft trecht te wercke legghen.

Excussoir, dat totten wtschuddinghe ghehoort.

Excussie, een wtschuddinghe oft slaeninghe.

Expeteren, seer begheeren oft eysschen.

Exponeren, wtlegghen, verclaren oft wechworpen.

Expositie, een wtlegghinghe, oft verclaringhe.

Exprimeren, wtdrucken, wtperssen, wtspreken oft wtsegghen.

Expressie, een wtdruckinghe, oft wtsprekinghe.

Express, aduerb. wtdruckelijck, luyde oft merckelijck.

Expingeren, wtschilderen oft malen.

Expromeren, gheheel wtdoen, ontdecken, oft wthalen.

Exquireren, ondersoecken oft soecken neerstich.

Exquisijt, a, um, wtghelesen oft wtghesocht.

Exporrigeren, voor wtstrecken.

Execreren, vervloecken, schouwen oft mijden.

Execratie, een vervloeckinghe oft versmadinge.

Exercrable, vervloeckelijck, schouwelijck, nydelijck, oft versmadelijck.

Exsigneren, teckenen, wtdruckelijck oft wtteekenen.

Expacieren, wandelen.

Expatieren, versadighen.

Expatureren, versaden gansch.

Expireren, wtblasen, oft steruen. Metaph. den tijt laten ouergaen.

Expiratie, een wtblasinge, steruinge. Metap. ouerganinge des tijts oft eynde.

[p. 71]

Exequeren, wtrechten oft volbrenghen.

Exequien, wtvaert, oft beganckenisse ouer die dooden.

Exolueren, ontbinden oft ontslaen.

Extimuleren, zeer nopen oft driuen.

Extraheren, wttrecken.

Extract, een wtrecsele oft wt ghetrocken.

Extorqueren, wtwinden, wtdrucken, oft douwen.

Extenderen, wttrecken, oft wtspannen.

Extensie, een wtstreckinghe oft spanninghe.

Extunderen, wtstoten.

Extergeren, wtwisschen oft suyuer maken.

Extermineren, wt driuen.

Exulcereren, breken den sweer op. Metaph. verbitteren, maken scherp oft vergrammen.

Exulceratie, een opbrekinghe des sweers.

Excommuniceren, wt de gemeynschap stellen oft verwaten. Metaph. inden ban doen.

Excommunicatie, een stellinge wt de gemeynscap. Metaph. den ban.

Exhaurieren, wtputten, leeren wt oft voleynden.

Exilie, een banninghe oft berouinghe des vaders landts.

Exuleren, wesen ghebannen oft wt tsvaders landt doen.

Exprobreren, verwijten, heffen op oft verworpen.

Exprobatie, een verwijtinghe.

Exorbiteren, buyten weghe gaen.

Exorbitant, buyten den weghe gaende.

Exorcist, een besweerder.

Exupereren, gaen te bouen.