Limburgsche legenden, sagen, sprookjes, en volksverhalen. Deel 2

De nachtwandelares
of het spook van Wijnandsrade.

Ziehier eene ware spookgeschiedenis, welke ons eensdaags de baron de B. te Wijnandsrade, verhaalde: Ik was, zeide de goede man, - mij dunkt dat ik hem nog zie zitten bij het smeulend lampje van mijn studeervertrek, - ik was burgemeester te Wijnandsrade. Ons kasteel lag naast de kerk en was enkel door de diepe slotgracht van het kerkhof gescheiden. In de koude Novemberdagen van 18... liep eensklaps bij de inwoners van ons dorpje de ijselijke mare rond, dat bijna alle nachten over 't kerkhof en langs mijn kasteel een afschuwelijk spooksel trok. Peer, de smid, die het tweemaal zag, bevestigde bij ziel en zaligheid, dat het een uit de eeuwigheid teruggekeerde geest was, wit als een lijk en gezwind als polver; Jan, de verver, hield vol dat het niets anders kon zijn dan eene ziel uit liet vagevuur, welke in deze wereld nog eene onrechtvaardigheid moest herstellen. ‘Ik heb zijne oogen gezien’, zeide hij, ‘als liet spook aan de grendels der kerkdeur rammelde, zij gloeiden als kolen en een bedwelmende pestreuk dampte in dichte wolken om de gedaante henen.’ - De grootste autoriteit was die van Caspar den nachtwacht, welke insgelijks het spook had gezien en met zijn lange piek niet meer zijne gewoonlijke ronde over het kerkhof en langs het kasteel durfde doen. Drie personen echter hechtten geen geloof aan de dorpshistorie: de schoolmeester, die aan allen en iedereen natuurlijk bewees, dat de zooveel beprate verschijning niets anders was dan de gewoonlijke phosphordampen, die uit de graven des kerkhofs stijgen en in brand slaan; de pastoor, die tot geene vaste overtuiging kon komen en uw dienaar, de baron. Ik voor mij, ik argumenteerde aldus: zijn er spoken, dan moeten zij of wel lichamelijk, of wel lichaamloos wezen. Heeft het onze een lichaam, dan zal het ook voor mijnen degen en snaphaan niet gevoelloos blijven; is het van lichaam beroofd, dan is het van zijnen kant ook kracht- en wapenloos

[p. 45]

en zal mij niet deren. Ik besloot dus de zaak aan een scheikundig onderzoek te onderwerpen. Mijne gewone zitkamer lag naast het kerkhof, van uit mijn venster kon ik de verschijning bespieden..... Reeds menigen avond had ik geloerd, maar te vergeefs, tot dat ik eensdaags langer dan naar gewoonte opbleef. Mijne vrouw en kinderen waren reeds lang ingesluimerd, het gansche huis lag in de diepste rust; de flikkerende kaars doofde ik opzettelijk uit, om des te beter in den nacht te kunnen turen. Mijn hangklokje sloeg elf. Den voorouderlijken degen, dien mijn vader tegen den ouden Frits, en ik tegen den ouden Napoleon gebruikt had, gordde ik om de lenden en stak twee met kogels geladen zadelpistolen tusschen den degenkoppel: ik moest het spook zien en beproeven, al kostte 't mij het leven...

Het was een ijskoude winternacht, de maan scheen treurend en helder door de bevrozen vensterruiten van mijn vertrek. In mijnen mantel gedoken, stond ik voor het venster en bezag de blauwe grafkruisen van het kerkhof, die zich daar als geesten vertoonden, welke met uitgestrekte armen op de grafterpen zaten te bidden. Eindelijk sloeg de torenklok plechtig en statig hare twaalf uren en ik zag onwillekeurig naar boven. Een nachtuil ontvlood huilend den toren en vloog driemaal klapwiekend om de kerk; het licht der godslamp scheen door de koorvensters!.. Middernacht, dacht ik bij mij zelven, is het uur der ondeugd en van het verraad! Middernacht, - terwijl deugd en onschuld, na het onophoudelijk zwoegen van den dag, eene zoete rust genieten, beukt de dief zijn brekend kouter tegen de voorraadkist van den zorgzamen huisvader; - middernacht is het uur waarop satan de gemaskerde bals bezoekt; - het uur, waarop de rampzalige jeugd van onze dagen de zedelessen van den vuilen Eugène Sue en de wulpsche George Sand in practijk brengt; middernacht!..., en eensklaps zag ik op het kerkhof, in de richting van den grooten lindeboom, de witte verschijning.

Ik verschrikte bij het eerste gezicht, eene koude huivering doorliep mijne ledematen en mijne hand tastte werktuigelijk naar de pistolen. Tot mij zelven gekomen, leide ik mijn hoofd dicht aan het venster om des te beter te kunnen zien. Het spook was wit als sneeuw en had de grootte van eenen man zonder hoofd. Na eene wijl verdween het spook achter den kerkmuur, bij het missie-kruis. In één, twee, drie was ik op het kerkhof, kroop zachtjes achter den muur om en zag voor het missie-kruis, - herejé!

[p. 46]

-... ‘Zeg op, mijnheer baron!’ - Nu, dan zal ik het maar zeggen, in den naam der historie en der wetenschap, in den naam der dicht- en schilderkunst, in den naam der wet en der philosophie, wat ik hier moest zien, terwijl de pistool mijne hand ontviel en ik het gewaande spook herkende. Het was eene brave jonge dochter van een naburigen pachthof, die het ongeluk had somnambule of slaapwandelaarster te zijn, haar bed had verlaten en in haar nachtgewaad bij het missie-kruis kwam bidden. Ik riep haar ‘Katrien! zijt gij dat?’ - ‘Och God! o wee! o wee! Waar ben ik? - och mijnheer de baron, zijt gij het? - Lig ik niet te bed? Hoe kom ik toch hier, hoe ben ik hier gekomen?’

Ik troostte het arme kind en beloofde haar niets van het voorgevallene bekend te maken, terwijl ik haar naar huis bracht en aldaar hare ouders verzocht stipte waakzaamheid en doelmatige geneesmiddelen aan te wenden, opdat hunne dochter nimmermeer haren nachtelijken spook-uitstap zou beproeven.

J.H.