Nederduitsch taalkundig woordenboek. T-U. V

[Vorm]

VORM, z.n., m., des vorms, of van den vorm; meerv. vormen. Verkleinw. vormpje. Dit is een der menigvuldige woorden, waaromtrent Hooft van anderen verschilt door ze vrouwelijk te maken. Dus schreef hij: 't voornaamst der vorme te boeken; en: de Hartogin ortworp eene nieuwe form van eedt Eigenlijk, de uiterlijke gedaante, welke iets stoffelijks bij eene min of meer kunstige vervaardiging verkrijgt: het heeft aanzien noch vorm. De vorm van een aarden vat. Hij kent den vorm, 't gestel der sterfelingen. L.D.S.P. De uiterlijke gedaante, waarin evenveel welk ding vervaardigd is: kunstregters, die meer op den vorm, dan op den inhoud [l]etten De vorm van eene sluitrede. Een werktuig, om aan een of ander ding zijnen vorm te geven: het wordt in houten vormen gebakken. De kaas stond nog in den vorm. De vorm is uit den knoop gebersten. In eenen vorm gegoten. Vond Overdragtelijk: iets in eenen anderen vorm gieten, daaraan een ander uiterlijk voorkomen geven. Bij de boekdrukkers is vo[r]m eenvierkant raam, waarin men de drukletters voor de eene zijde

[p. 484]

van een blad zamenperst: de eerste vorm is al afgedrukt. Bij de katoendrukkers eene houten plaat met figuren, die op het katoen gedrukt worden. Bij de geschutgieters het houten model van een stuk geschut, dat in klei afgedrukt wordt. Bij de loodgieters soortgelijk een model van dingen, die men gieten wil. Bij de papiermakers een raam, dat met pinsbekken traliewerk aangevuld is, en waarin men de stof voor een vel papier schept, en tot een vel vormt. Van hier vormen. Zamenstell. vormdraaijer, vormsnijder, enz. Geschutvorm kaasvorm, knoopvorm, kogelvorm, menschenvorrem. Vond.

Vorm, hoogd., eng. form, fr. forme, sp., ital forma, komt van het lat forma.