Nederduitsch taalkundig woordenboek. T-U. V

[Vooruit]

VOORUIT, bijw. en voorzetsel. Van voor en uit. Als bijw., op eenigen afstand voor iemand, of iets, uit, hetzelve al verder en verder achter zich latende: zij scharrelde vooruit. De ander Discipel liep vooruit, snelder, dan Petrus. Bijbelv. Vooruit rijden, dat intusschen ook voorwaarts henen gerigt aanduidt, in tegenoverstelling van achteruit rijden: waarom liet gij haar niet vooruit rijden? Voorwaarts henen: vooruit loopen, schieten, zien, enz. Op eenigen afstand voor iets henen: hij ging vooruit. Zoo liep ik vast vooruit, de wredaert achteraen. Vond. Uit het voorste gedeelte van eenig ding: het viel vooruit. Hij kwam eens vooruit kijken. Als daarentegen het ding uitgedrukt wordt, is, uit een voorzetsel, en moet het van voor afgescheiden blijven:

[p. 475]

hij keek voor uit het huis. Ja, zoo is het ook gelegen met er voor uit, enz. Voorts beteekent vooruit genoegzaam evenveel, als vooraf, wanneer het tot tijd betrokken wordt: ik zag het reeds vooruit. Wij vooruit na het schip gegaen zijnde. Bijbelv. Vooruit betalen, is, voor den eigenlijken tijd der betaling. Vooruit geven, maken, krijgen, hebben, enz., is, als voordeel; zie voordeel. Vooruit gaan, is, vorderen: die zaak gaat niet vooruit. Het gaat met hem niet vooruit, niet voordeelig. Vooruit loopen, is, voorbarig te werk gaan. Iemand vooruit loopen, is, eigenlijk, voor hem uit loopen. Overdragtelijk, zonder afwachting, of in achtneming, van hem, te werk gaan: gij loopt den regter vooruit. Zamenstell.: vooruitmaking, vooruitzigt.