[Scharlaken]
SCHARLAKEN, z.n., o., des scharlakens, of van het scharlaken. Van meerdere soorten gebruikt men het meerv. Een helder roode, fijne stof, voor de kleederdragt: Een kleed van fraai scharlaken. In 't rood scharlaken. Vond. Zich in 't scharlaken kleeden. Van hier scharlakenrood, rood als scharlaken, scharlakensch, van scharlaken gemaakt.
Veel is er gedacht en geschreven over den aard en de afkomst van dit woord. Sommigen houden scharlaken niet voor zekere lakensche stof, maar alleen voor een heldere fraaije roode kleur; gelijk het als zoodanig ook voorkomt in de Bijbelv.: ende sij bondt eenen scharlaken draet om sijne hant; alwaar in de kantteekening scharlaken verwe gelezen wordt; in welken zin het ook door Vondel, Elzevier en anderen gebezigd is. Ons scharlaken, of scharlack, zegt de geleerde M. Tijdeman, is eigenlijk zoo veel als sarlack, of sarlacca, dat is Tyrisch rood, van sar, sarra, Tyrus, en lack, lacca, eene arabische gom, welke gebruikt wordt om rood te verwen. Kil. heeft schaerlaet, schaerlaeck, coccus, coccinum, en vestis coccina; en hieruit heeft men opgemaakt, dat ons scharlaken misschien eene verbastering van schaerlaet, scharlate is; doch de Heer A. Kluit merkt hier tegen aan, dat deze verbastering dan wel zeer oud moet zijn, dewijl in een handschrift van 1325 reeds het woord scharlaken gelezen wordt. Bij Adelung is het hoogd. scharlach eene plant, overeenkomstig met scharley, bij ons scharlei, zekerkruid, dat scharlakenroode bladen heeft; vervolgens een helderroode fijne stof voor de kleederdragt, van een vurig rood, het welk een weinig naar het gele trekt, en een mengsel van karmozijnrood met een weinig citroengeel schijnt te zijn.
Neders. scharlaken, zweed. skarlakan, ital. scarlato, eng. scarlet, fr. ecarlate, boh. scarlat, ijsl. skarlat. Het is waarschijnlijk, zegt Adel. verder, dat dit woord van oosterschen oorsprong is, en te gelijk met deze kostbare stof, uit het oosten, het vaderland van kunst en pracht, tot ons is overgebragt geworden. In het arab. heet het ijsquerlat, turk. iskerlet. In-
Auteursrechtvrij