Nederduitsch taalkundig woordenboek. P-R. S

[Pijp]

PIJP, pijpe, z.n., vr., der, of van de pijp; meerv. pijpen. Verkleinw. pijpje. Eigenlijk een werktuig, waarmede men het geluid van pijp, of, zoo als men het in Vriesland uitspreekt, piep voortbrengen kan; een riethalm, of ander klein buisje, of grootere buis, van soortgelijken aard. In dezen oorspronkelijken zin komt het verkleinw. van pijp voor in het spreekw: hij zit in het riet, en maakt pijpjes, hij bedient zich van de voorkomende goede gelegenheid; in dat van niet langer pijp, niet langer dans, als er niet meer op de pijp wordt gespeeld, houdt het dansen op; in het zeggen van Vond.: mijn jaren danssen traag op zulk een dartle pijp; en in de spraekwijs: naar iemands pijpen dansen, zich naar deszelfs wenk en wil bewegen, en handelen. Zoo ook: de pijpen stellen; en van de kinderen gesproken, wanneer zij stout zijn en veel geraas en getier maken, den baas spelen; als ook in de zamenstell.: orgelpijp, rietpijp, zakpijp. Voorts evenveel welke andere buis van eene gelijke gedaante: die looden pijp is verstopt. Het water wordt door onderaardsche pijpen naar die fontein geleid. Hoe vele pijpen had de gouden kandelaar, en hoe vele eene

[p. 61]

sabbatslamp? De pijpen van zijnen arm zijn gebroken. Ik heb mijne takabspijp verloren. Ja hier te lande bezigt men pijp bijzonderlijk, om eene tabakspijp aan te duiden: mijne pijp is nog niet uit. Van hier, dat pijpaarde, evenveel is, als zeker slag van kalkaarde, waaruit men tabakspijpen vervaardigt, en eene pijp tabak, die hoeveelheid van tabak, welke er in eene gewone pijp gaat: rook nog een pijpje. Overigens beteekent pijp zeker langwerpig vat, waarin men wijn of olie herwaart zendt: er zijn zeven pijpen olie komen aandrijven. Wat kost die kanariesek de pijp? Van pijp komt pijpen, onz. w, ongelijkvl.: peep, gepepen, eigenlijk het geluid van pijp, of piep, voortbrengen, voorts op pijpen spelen. Maer reẽ ten dans te staen op al wat vrijers pijpen. Vond. Of ick peep, of song, we mosten in her huysje. Huijgh. - en pijper, iemand, die op eene pijp speelt, bijzonderlijk, in het krijgswezen: hij is zelfs nog te jong voor pijper, of tamboer. Zamenstell. armpijp, blaaspijp, fonteinpijp, longpijp, luchtpijp, mergpijp, scheenpijp, schoorsteenpijp, traanpijp, veldpijp, wijnpijp, enz. - pijpensteller, pijpkan, pijpkaneel, pijpkoraal, pijpkruid, pijpmaker, pijpmakerij, pijpriet, pijpzak, enz.

Pijp, hoogd. pfeif, neders. en angels. pipe, zoo ook in het eng., in het vriesch pipe, zweed. pipa, in de taal van Wallis pib, ital. piva, chald., en syr. אבוכ en אבובא, zijn allen klanknabootsende.