Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Juk]

JUK, (jok) z.n., o., des juks, of van het juk; meerv. jukken. In het algemeen, beduidt dit woord zamengebondene deelen, die bestemd zijn, om iets te dragen. In het bijzonder, een gebind van planken en balken onder eene brug: de brug heeft, door den ijsgang, twee jukken verloren. In Groningerland noemt men kleine bruggen, over weteringen, jukken. Een houten werktuig, dienstig voor ossen, om te trekken: den ossen het juk opleggen. Fig., is het een staat van drukkende dienstbaarheid: het juk der slavernije. Hooft. Een volk onder het juk brengen. Het juk verbreken. Het juk afwerpen. Het juk van moeite en zorg. L. Bake. Een houten werktuig, op de schouders gelegd, om iets te dragen: het groenwijf sloeg hem met het juk. Een melkjuk. - Een juk ossen, twee, door het juk verbondene, ossen, en voords een paar: vijf hondert jock ossen. Bijbelv. Een juk heet ook, in de overzetting van den

[p. 418]

Bijbel, zoo veel land, als twee ossen, in eenen dag ploegen. Van hier het bedr. w. jukken, het juk opleggen: gejukt (beladen) met glinstrend kroonegout. Vond. Zamenst.: jukbeen, (jokbeen) jukgespan, jukgordel, jukriem.

Juk (jok), Ker. johhe, johche, Notker joh, neders jok, jiik, hoogd. Joch, Ulphil. juk, gajuk, angels. juc, jeoc, geoc, eng. yoke, yoak, lat. jugum, ital. giogo, sp. jugo, fr. joug, boh. gho, pers. juk, wallis. jwk, finl. juco. Andere talen laten het keelgeluid weg, als deen. aag, zw. ok. Men denkt, voor het naaste, dat alles afstamt van een woord, dat eene verbinding beteekende, zoo als jungo bij de Lat., waarmede het gr. ζυγος of ζευγος, van ζευγειυ, overeenstemt.