Nederduitsch taalkundig woordenboek. E-H. I-L

[Gedachte]

GEDACHTE, z.n., vr., der, of van de gedachte; meerv. gedachten. De daad van denken: de gedachte is eene wezenlijke eigenschap eens redelijken wezens. Dat gedacht wordt, als, het overleg, een beraamd plan: al

[p. 89]

mijne gedachten zijn verijdeld. Voornemen: ik ben van gedachten, om uit te gaan. Gevoelen: ik wil u, over dat stuk, mijne gedachten wel mededeelen. De voorstelling van iets aan het verstand: duld de gedachten van den dood! - Eene zaak, die nadenking waardig is: wij zullen eens heerlijk verrijzen! vertroostende gedachte! - Beraad: ik zal het eens in mijne gedachten nemen. Gevoelige aandenking: die daad zinkt mij diep in de gedachten. Begrip: wat gedachten zal ik daarvan maken? Geloof, schatting des oordeels: ik ben van gedachten, dat de vrede haast bevestigd zal zijn. Vermoeden: ik stond vast op die gedachte, dat hij zoude gekomen zijn. - Verbeelding: ik vormde mij van dat schoone land geheel andere gedachten. Peinzing: hij zit in gedachten. - Afgetrokkenheid der aandacht: ik deed dat in gedachten. Van hier gedachtenis, gedachtig. Zamenst.: gedachtenbeeld.

Beschaafde schrijvers gebruikten dit woord onzijdig, met weglating van den uitgang e, het gedacht: in 't gedacht. Hooft. Speelt mij in 't gedacht. Dekker. In sulc ghedachte - in sijn ghedachte, schreef reeds M. Stoke. Doch het gebruik, de dwingeland der talen, heeft dit woord, door verloop, vrouwlijk gemaakt. Men dulde dit dan; of men beschouwe den aard van dit woord, als van denzelfden vorm zijnde met gedaante, gelofte, geboorte.