Nederduitsch taalkundig woordenboek. A. B, C, D

[Broeijen]

BROEIJEN, bedr. en onz. w., gelijkvl. Ik broeide, heb gebroeid. Hetzelfde als broeden, verwarmen, opkweeken. Eigenlijk, van alle eijeren leggende dieren, inzonderheid van de vogelen, die de eijeren met hun lijf bedekken en verwarmen. Bedrijv.: de vogel broeit, het hoen zit te broeijen. Oul., werd dit woord ook ten aanzien van de paarden gebezigd: paarden broeijen, thands fokken. Van hier broeigans, broeihen, broeitijd enz. - Figuurlijk, wordt broeijen ook gebezigd voor: iets in heet water zetten, om te laten uittrekken: linnen broeijen, waarvan uitbroeijen. Wijders voor iets kwaads ver-

[p. 481]

oorzaken: uit die zaak kunnen nog vele onheilen gebroeid worden. Onzijd., heet worden: de lucht broeit - het hooi heeft reeds lang gebroeid. Vondel gebruikt dit woord, ten aanzien van eenen gierigaard, die zijne schatten bewaakt: een vreck begraaft den schat, zit en broeit op zijn begraven gelt. Van hier broeijing.