Eén jaar maximumstraf

[p. 5]

Proloog.

‘Je doet er immers niks tegen, kaffer!’

‘Kaffer?!’

‘Ja. Kaffer!’

‘Mag ik misschien even je boerengeheugen opfrisschen? Je spreekt tegen een vertegenwoordiger der Nederlandsche politiemacht. Wil je daar rekening mee houden?’

‘Je meent 't. 'n Inspecteurtje uit het dorp, waar ze Deventer koek kunnen maken en anders niks.’

‘Afgezien van het feit, dat je een te onbeduidend effectenkereltje bent, om ooit een echt Deventer tapijt te kunnen koopen, moet ik je er op attent maken. dat je met hoofdinspecteur Hart uit de stad Deventer spreekt.’

‘Inderdaad is de vloer in mijn vrijgezellenwoning uitsluitend met Perzische tapijten bedekt, zoodat het surrogaat, waar jij het over hebt, mij slechts matig imponeert.’

Dit vriendschappelijke gesprek wordt in den tuin van een hotel gevoerd, dat aan den weg tusschen Lochem en Deventer ligt. Het is een stralende zomerdag, die vele menschen naar buiten heeft gelokt

[p. 6]

en het verkeer op den weg is dan ook buitengewoon druk. Deze drukte is trouwens het uitgangspunt van het gesprek der twee mannen geweest, die aan een tafeltje vlak bij den verkeersweg een glas bier zitten te drinken.

Zij verschillen in uiterlijk wel heel veel van elkaar.

De man, die zich reeds als hoofdinspecteur Hart uit Deventer heeft voorgesteld, is een groot, breedgeschouderd man van veertig jaar. Zijn oogen, die lichtblauw zijn en een Friesche afkomst verraden, staan in het algemeen zeer vriendelijk, maar kunnen zoo nu en dan een uitdrukking aannemen, die al menig misdadiger het kippenvel op 't lijf heeft gejaagd. Zijn blonde haren staan kaarsrecht overeind en ofschoon hij buitengewoon op zijn uiterlijk is gesteld, heeft hij nog nooit een kam hoeven te koopen. Deze zou overigens, tenzij hij van staal was, bij de eerste ontmoeting met dit keiharde haar geheel tandeloos zijn geworden.

De man, die tegenover den hoofdinspecteur zit, ziet er heel anders uit. Hij is niet ouder dan dertig jaar en is heel slank, bijna mager. Maar hij maakt den indruk van iemand, die buitengewoon lenig en sterk is, en dat is ook werkelijk het geval, want hij is een der beste amateur boksers van Holland en hoopt, het volgende jaar naar de Olympische Spelen te worden afgevaardigd. Hij is commissionnair in effecten en de naam F.A. Bonnema heeft in Amsterdam aan de beurs een goede klank.

De twee vrienden kennen elkaar al heel wat jaren en toen Hart 'n jaar of zes geleden trouwde, werd

[p. 7]

reeds op den trouwdag de afspraak gemaakt, dat Bonnema elken zomer een weekje bij de familie Hart zou komen logeeren. Tot nu toe heeft hij dat nog geen jaar overgeslagen en ook Loekie, het nu driejarige dochtertje van den hoofdinspecteur, heeft den leuken oom uit Amsterdam in genade aangenomen.

‘Perzische tapijten heb je op den vloer, hé? vervolgt Hart in antwoord op het laatste gezegde van zijn vriend en een droomerige blik komt in zijn oogen. ‘Jonge, jonge! Wat zal dàt een heerlijke dag voor me worden.’

Welke dag?’ vraagt de ander achterdochtig.

‘Als het me eindelijk gelukt is, jou wegens je zwendelpractijken een paar jaar achter de tralies te stoppen.’

‘Jij mag niet eens in Amsterdam komen,’ grinnikt Bonnema. ‘Daar hebben ze èchte hoofdinspecteurs. Hier heb je een grooten mond, maar daar zou je zelfs niet durven te praten. - Ober, nog twee pils.’

‘Ha hij probeert me al om te koopen,’ constateert de ander tevreden en vervolgt dan plotseling: ‘Kijk, daar gaat weer zoo'n dioot. Als ik geen vacantie had, ging ik hem achterna.’

Hoofdschuddend kijkt hij een motorrijder na, die in 'n halsbrekend tempo in de verte verdwijnt.

‘Maar het ergste is, als die ellendelingen drank ophebben, zooals ik zooeven al zei. En dan hebben ze twee of drie menschen doodgereden en krijgen een jaar gevangenisstraf. De wet zit soms raar in elkaar. En je hebt gelijk, ik kan er niets tegen doen.’

Bonnema knikt peinzend en zegt:

‘Wanneer nu zoo'n dronken bestuurder een

[p. 8]

kindje doodrijdt en de vader van het slachtoffer gaat in zijn woede den man te lijf en slaat hem dood; wat gebeurt er dan?’

‘Dat is het juist,’ antwoordt de hoofdinspecteur. ‘Dan heet het “moord”, terwijl iedereen een dergelijke handelwijze zou begrijpen en verontschuldigen. Stel je voor, m'n kleine Loekie......’

Een staalharde glans is in zijn oogen verschenen en Bonnema, die deze gelaatsuitdrukking van zijn vriend nog nooit heeft gezien, begint te begrijpen, dat de hoofdsinspecteur ondanks zijn betrekkelijk jeugdigen leeftijd een der beste politiemannen van het geheele land is.

Ze rooken eenigen tijd zwijgend.

Dan kijkt Hart op zijn polshorloge en zegt:

‘Willen we maar 's naar huis gaan?’

‘Ik vind het uitstekend,’ antwoordt Bonnema en wenkt den kellner.

Even later stappen ze in de auto, die ze voor dezen middag gehuurd hebben en de hoofdinspecteur zegt waarschuwend tegen den chauffeur:

‘Doe het maar kalmpjes aan, hoor. Er zijn al veel te veel snelheidsduivels op den weg.’

‘In orde, mijnheer,’ antwoordt de chauffeur glimlachend. Hij heeft den hoofdinspecteur al dikwijls gereden en weet, dat deze op het oogenblik met vacantie is en dan liefst niet aan zijn functie herinnerd wordt. Daarom zegt hij ook ‘mijnheer’ in plaats van ‘inspecteur.’

Het wordt echter geen prettige rit.

Ze zijn nog ongeveer vijf kilometer van Deventer

[p. 9]

verwijderd, als de chauffeur plotseling vaart mindert en over zijn schouder zegt:

‘Er schijnt een ongeluk gebeurd te zijn. Wilt u, dat ik even......’

Maar hij hoeft niets meer te zeggen.

‘Stoppen!’ roept de hoofdinspecteur en is al uit den wagen gesprongen, voordat deze stilstaat.

‘Op zij!’ zegt Hart autoritair en onwillekeurig wijken de menschen, die nieuwsgierig van alle kanten zijn komen toeloopen, achteruit.

Een droevig tooneel vertoont zich aan het oog van den hoofdinspecteur.

Aan de rechterzijde van den weg ligt een roerlooze gestalte.

Naast het lichaam knielt een man en de veronderstelling van Hart, dat het een dokter is, die toevallig passeerde, blijkt juist te zijn.

‘Ik ben hoofdinspecteur Hart uit Deventer,’ stelt Hart zich voor. ‘Wat is hier gebeurd?’

Hoofdschuddend kijkt de dokter op.

‘Hier kan geen hulp meer baten. De man moet op slag dood zijn geweest. Daar heeft u de oorzaak.’

Hij wijst naar een auto, die een paar meter verder tegen een boom staat.

De wagen moet met een harden slag tegen den boom zijn opgereden, want de voorkant is ingedeukt en de voorruit totaal versplinterd. De man, die dit ongeluk veroorzaakt heeft, zit - of beter gezegd: hangt nog achter het stuur.

‘Hoe is het met hem?’ vraagt de hoofdinspecteur en de dokter zegt op minachtenden toon:

[p. 10]

‘Die? Die is alleen maar stomdronken!’

‘Allemachtig,’ zegt Bonnema, die nu eveneens naderbij is gekomen. ‘Een half uur geleden hebben wij er nog over gesproken.’

Hart is inmiddels naar de auto gegaan en na eenige moeite lukt het hem, de deur open te krijgen.

De man achter het stuur moet wel heel erg dronken zijn, want ofschoon hij niet, zooals de hoofdinspecteur eerst veronderstelde, vastgeklemd zit, is hij niet in staat, uit te stappen. Hart pakt hem onzacht beet en trekt hem uit den wagen. De man zakt onmiddellijk in elkaar en Bonnema vreest een oogenblik, dat zijn vriend zich niet zal kunnen beheerschen. Het lijkt er inderdaad veel op, dat de inspecteur zich op den half bewusteloozen man zal storten, maar zijn gezonde verstand krijgt de overhand en hij zegt tegen den dokter:

‘Is hij alleen maar dronken?’

Terwijl de dokter zich met den man bezighoudt, arriveert een auto van den geneeskundigen dienst uit Deventer, dien men telefonisch gewaarschuwd heeft en weldra is ook een politie-auto ter plaatse.

Een inspecteur en eenige beambten stappen uit, en beginnen er mee, het terrein van de ramp af te zetten en het verkeer te regelen.

De inspecteur heeft inmiddels zijn superieur Hart ontdekt, die den vernielden wagen aan een nauwkeurig onderzoek onderwerpt.

‘Hallo, van Santen,’ zegt Hart in antwoord op de begroeting van den inspecteur. ‘Ik ben blij, dat je er bent. Je kunt de zaak hier overnemen, want ik heb vacantie, zooals je weet. Je moet echter voor één

[p. 11]

ding zorgen. Wanneer de fotografen hun werk hebben gedaan, moet je de vernielde auto op een vrachtwagen laten zetten en naar mijn eigen garage laten brengen. Je weet mijn adres. Maar let er vooral op, dat alles in de wagen precies zoo blijft liggen als nu. De stukken, die er afgebroken zijn, leg je maar achterin. - Hoe is het met...... dat daar, dokter?’ vervolgt hij en wijst op den bestuurder, die nog steeds ineengedoken tegen een boom aan den kant van den weg zit.

‘Met den man is niets te beginnen,’ antwoordt de dokter en schudt het hoofd. ‘Het is mij een raadsel, hoe de man “überhaupt” nog heeft kunnen rijden.’

De hoofdinspecteur kijkt peinzend voor zich uit en zegt ten slotte:

‘Ik dank u voor de moeite, dokter. U wilt zeker wel zoo vriendelijk zijn, uw naam en adres hier aan inspecteur van Santen op te geven. - Wat ik zeggen wilde, van Santen, kom vanavond even bij me aan, om verslag uit te brengen.’

‘Uitstekend, hoofdinspecteur.’

Hart neemt afscheid van de heeren en zit weldra weer met Bonnema in de auto.

‘Naar huis, chauffeur,’ zegt hij kort en spreekt onderweg geen woord meer.

Twee maanden later doet de rechtbank uitspraak in de strafzaak tegen P. Hermans uit Zutphen, die dronken achter het stuur van zijn auto had gezeten en hierbij den dood van den vijfenveertigjarigen C. Veldmans uit Deventer had veroorzaakt.

[p. 12]

Nadat de officier van justitie veertien dagen geleden een uiterst fel requisitoir heeft gehouden, veroordeelt de rechtbank den verdachte conform den eisch tot twaalf maanden gevangenisstraf en twee jaar intrekking van het rijbewijs.

‘Het is de maximumstraf, die voor het delict ‘dood door schuld’ kan worden opgelegd.

Inspecteur Hart, die de zitting heeft bijgewoond, is echter heelemaal niet onder den indruk. Ofschoon hij wel wist, dat het zoo zou afloopen, is hij woedend, dat de rechtbank tegenover dergelijke gevallen zoo goed als machteloos staat.

Bovendien is een geheel nieuw denkbeeld bij hem opgekomen, een denkbeeld, waaraan nog niemand ooit heeft gedacht en dat toch eigenlijk voor de hand ligt.

Terwijl hij langzaam het gerechtsgebouw verlaat, neemt hij een besluit.

Hij kan zich natuurlijk vergissen, maar dat risico moet hij aanvaarden.

En hij zàl het aanvaarden.

Als hij in den namiddag het politiebureau te Deventer binnenstapt, mompelt de dienstdoende agent, die Hart al sedert vele jaren kent:

‘De hoofdinspecteur is iets van plan. Wat ik je brom!’