|
| |
| |
| |
Hier nae volcht, hoe dat wy van Japha gereyst syn weder nae Venegien ende ygelicken soe voort thuys waert ende ich wederom na Tzertogenbossche, God danck!
Op den XX dag van Augusto, syn wy smorgens begonnen te reysen, nae dat coninckryck van Cypers, hebbende goeden wynt ende is van Jappha III C mylen. Wy waren VIII daghen opt water, eer wy costen gehavenen ende quamen in een haven, genoemt Famagusta; ende is die principael stat ende stercste van alle Cypers, welck die Venetianen seer sterck deden maken ende die graften uut deden hauwen mit groten hovelen. Oeck siet men daer een stercke poort, om te schieten lancs die graften, op datmen die stadt terstont niet en soude mogen beclimmen. Die Venetianen hadden daer in liggen XVIII C knechten.
Van deser stadt te gaen omtrent II Duitsche mylen, alsmen ons daer seyt, is die stede, daer geboren waert Sunte Katheryn, op welcke staet een capelle mit twe altaren, mer bycant ghedestrueert vanden ongelovighen. Hier heeft over veel jaren gestaen een stadt, nu gehelick verdestrueert van den ongelovigen; oeck heeft een coninck van Engelant gedestrueert heel dat coninckryck van Cypers. Men siet hier noch staen veel schoonder woninghen onder die aerde als van eens conincks pallaes, inden welcken ick geweest hebbe ende meer andere kelders. Een cleyn halve myle voort te gaen van die stede haerder geboorte na Famagusten weder, staet een capelleken, op welke plaets leert men ons daer dat
| |
| |
sy daer gekerccert waert ende mit enen rinck van onsen Salichmaker Jhus getrout ende waert genomen in een bruyt Ons Heren Jhus ende is oock een devote plaets; oock verdorven.
Van daer te gaen na Famagusten, op een halve myle weechs nader stadt, staet een ander cleyn capelleken, daer die heilige maget Tecla haer devotie ende penitentie dede. In welcke plaetse staet enen put claer waters, die God haer verleenden ende wie daer afdrinct tegen die corts oft scuddenghe, die wort verlost. Welck claer ende suet water is, want ick heb daer selver aff gedroncken. Na drie dagen huerden wy ezelen ende reysden na Salinis mit der nacht ende is van deser stadt voer genoemt VIII Duitscher mylen. Dat om peryckel vander heyte vander sonnen ende periculen van wynde, dewelc seer periculoos ende scadich syn alle vreemde menschen, die daer niet den aert vanden lande en hebben, want die wynden syn fenynt den menschen, die se ontfengt.
Item die sonne is seer scerp ende steect seer; is veel periculoser ende heter, dan sy int Heylige Lant is. Waer om ons geraden waert ende gewaerschout enen ygelicken, dat wy ons hoofden decken souden. Veel waerter daer sieck ende sunderlinge, die geweest hadden te Nicosien.
Scapen ende geyten vlees en sullen gheen vreemde pelgroms eten, wanter te heet is ende contrarie is onser naturen. Maar hoenderen, tortelduven, velthoenderen, vincken ende dies gelycken mach men daar eten ende syn nyet scadelick. Oock is daer groven wyn, waerom men dien seer moet wateren.
Dat saut wort daer wonderlicken gewonnen ende is also schonen saut als baey saeyt mach wesen. Daer coemt somwylen die zee overvloyen over die seedycken in een schoon pleijn ende daer blivet dat zee water
| |
| |
staen sterven ende dan coemt daer door cracht der sonnen een vlies opt water, recht oft vroer ende dict also lange, dat men dat saut uut moet steken en settent tegen malcanderen te droegen als men den peeltorf doet in Pelant, welck saut die Venetianen een groot goet wert is, corveel ballasten mit dien saut ende dat leveren gehelick die heren van Venegien ende niet vercopen op een peen van syn een hant te verliesen.
Dit eylant van Cypers is oock Piphon genoemt, na een stad die also geheiten was ende hier voormaels tot Venus eer heven geweest is. Ende is overvloedich van metael ende men seyt dat smeden yrst daer gevonden is. Hier west veel corens ende wyns; is ooc veel bosschen ende een genuechlich lant. Het syn al Griecken, nyet te min daer wonen oock Latynsche ende hebben Latynsche kercken ende doen haer missen ende dienst Godts nae die Roomsche kerck. Dit eylant moet geven jaerlicx den Turck XIIII dusent ducaten. Ende daer en boven hem ende syn coopluden ontfangen of hy selver heer waer van Cyperen. Dit eylant heeft VI steden IIII M VI C ende LXXXVI dorpen ende is een eylant, als sy seggen. Eer wy aen dat eylant soe voeren wij voorby dat pelgroms casteel genoemt, oock voorby Baffa, welck plaeh te syn een vermeerde stadt in Cypers. Voort een casteel genoemt Rosy ende voort beneven sunt Joris Kerck geleghen op die see.
Men en siet daer anders niet tan steenrotsen ende so tot Famagusten ende Salmis is, daer Sunte Barnabas prekende was, ende daer hy verlost waert ende gemartalizeert. In dit eylant liet ons patroen liggen XXI dagen tot onse grote verdriet; hadden den schoonsten wynt op Venegien, welck wy verlagen ende cregent in den wynt. Op ten XIII dach van September te weten op theilich Cruisdach voeren wy mit vollen seylen na Rodis ende bleven opt water tot Sunte Michielsdach toe tot
| |
| |
savons; want wy alhenen contrarien wynt hadden ende bleven daer XVI dagen opt water; voortvarende quamen wy aen t gebercht, genoemt Cassidonia; welck een vruchtbaer lant ende heit dat andere paradys, want aldat men begeren mach, heeft men daer; als ons die Griecken seyden.
In welck leet een stadt, genoemt Satalia. Daer wort gemaect alerhande zyenwerck ende tapissery; toe behorende den Turck wesende onder dat keyserdom van Constantinopolen. Een XV dach quamen wy aen een vast lant genoemt Nathalia, hebbende hooch gebercht ende een stadt geheiten Cathoeer, toebehorende den Torck; aen dese bergen bleven wy hangen, want ons den wynt contrarie was.
Op sunte Michiels dack tsavonts doen quamen wy voor Rodis ende tsanderdaechs in Rodis ende bleven daer tot II dach October des avonts; ende den selver avont begonsten wy te seylen tegent wynt, na Parencen ende voeren omtrent een eylant of steenruts, genoemt Werby opten V dach van October. Den VI dach van October voren dat vast lant van Natalia ende quamen aen eylanden ende steenrutsen vanden welcken een hiet Crancren. Tegen welcken wy tegen oever versinckten enen van onsen doden, welck storf smorgens omtrert V uren ende songen vigilie van negen lessen.
Want onser waren XXIIII priesteren in onsen schepe ende soncken hum tsavonts omtrent V uren, in enen sack, geneit van camphas; want wy waren in Turcken lant; anders souden wyen geset in een kist op zee, want dat niet mogelick en was, dat hy had mogen aen comen aen korstenen lant, so waert hy gesoncken; anderso hadden hem die vogelen ende honden mogen eten, wanneer hy vander zee geworpen hadde geweest opt lant.
Vanden selven avont omtrent IX uren, so begonst te donderen ende te blixemen, dat wy meynden te ver- | |
| |
drincken. Daer songen wy ter middernacht Veni Creator Spiritus ende andere devote sangen. Die niet singen en costen hiel, een ygelick syn devotie na syn vermogen. Dese storme duerden wies smorgens te IX uren oft daer omtrent; mit tyden was hy meerder, mit tyden minder; mer bovenal van VI uren wes IX uren, soe was hy also wreet dat wy meynden van ogenblick tot ogenblick te verdrincken, waer om wy ons al te samen hadden gebiecht. Dat meer was, daer wasser veel die beloeft hadden, die een tot Onser Vrouwen endedie ander tot Sunt Jacobs ende Sunt Ariaens ende meer ander plecken te versuecken, Want ic geestelich was en mocht niet geloven, so naem ick voor, my niet inden Bosch in enige huis oft convent te gaen, also verre alst mogelick waer, ick en soude yrst Onse nieuwe Lieve Vrouw versuecken mit alsulcke offerhande als my God int herte seynden; dwelc ic haer by der gratien Gods hoep, dat ict volbracht heb.
Ende dit geschiede op die zee, genoemt eerste Pelagio ende leet gehelic onder clippen ende steenrutsen. God gaeft ten laetsten, dat hem dat weer stilden ende suinichden ende cregen wynt ende voeren boven Palata mer ander eylanden ende steenrutsen. Dit gescieden tusschen twe eylanden. Dat een hiet Scapalia ende dat ander hiet Schoeyen. Tusschen dese twe eylanden by fortsen van wynden, worden die scepen gedwonghen te gaen in Pathmos, daer sunt Jan Evangelist geseynt waert vanden keyser Domitiano.
Palata leget tegen Niessoro over ende is een grote steenrotse. Dese tempeeste duerden wes opten IX dach october tot tsavons of middach toe. Niet te min, sommels was hy wat sueter ende saefter hy was alsoe sterck ende verveerlich, dat die blixen bornde onse fock gehelick by der nach. Dat dat water sloech in die scheep, dat een grouwelen mocht, datment sach. Patroon, pyloet
| |
| |
ende alle die vanden scepe waren, gavent verloren. Maer God ende Maria ende sunte Dominicus, die wy aanriepen, vertroosten ons; daer God ende Maria ende alle Gods heiligen af gedanct ende gelooft moeten syn. Ten laatsten quamen wy te Lango ende was ons dorde haven. Irst in Cypers. Ten anderen in Rodes ende ten dorden in Lango; ende hoort toe den heren van Rodis. Dit eylant is lanck onser duytscher mylen ende is een schoon ende genueglick vruchtbaer eylant, mer niet breet. Dit eylant heeft IIII castelen principael. Van desen heit Orenia ofte Lorengie ende is een casteel oft een cleyn proper steyken, maer beslutende in hem veel huysen ende voersteden. Wanneer dat sy vernemen Turcken oft vyanden, die huysluden daer omtrent wonende, so jagen sy haer beesten daer inne; want een sunderlinge sterck slot is. Dit plach te wesen hier voormaels een stercke stat, als noch die fundamenten tugen ende is hondert mylen van Rodes. In dese plach Yprocras te domineren ende syn schoel te hauden. Daer staet noch een stede oft plaetse, welc heyt Ypocras schoel. Een stuck buten der stat staet enen langen kelder overwulft, daar men in gaet mit een hoge dore, in welcken kelder seggen die Grieken, die daer wonen, datter eenen draeck inne is besloten en willen dat Ypocras dochter is ende soude verwandelt syn in enen draeck ende heeft by hoer alle die boecken haers vaders Ypocras. Dit seyden my Duitschen, die daer wonachtigh waren ende gehilict, uit Hollant geboren; oock vraechden syt die Griecke mannen ende vrouwen, die seyen, dat syt ooc gehoort hadden van horen auders, datsoe t was inder waerachticheit. Ic vermoy dit een Griecxe fabel is, ende dat daer enen oevel wonachtig is, want hi heeft noch binnen VIII jaren tegen sommige menschen gesproken, als daer die Griecken in myn tegenwoerdigheit tuichden, want icks niet geloven en wold ende die Duytsce my dat swoeren ten heiligen,
| |
| |
dat vast al so waere. Wat is, ic beveelt God. Ic schryft gelyct my geseyt is. Want hier en comen gheen pelgroms ten sy by fortsse van groten wynde ende storme, als wy deden. Wy hadden fock verloren. In dit voerz eylant liggen III castelen noch Pilley genoemt ende Lanthamoetthi ende Zuffelen. Veel eylanden ende steenrutsen syn wy voorby gereist ende dat wy dit eylant consten gewinnen: te weten Colomon; daer west dit hout van aloe. Noch een eylant, genoemt Leerme ende is XIV Ytaliaensche mylen van Pathinos, Duitsche mylen omtrent XII. Wy waren a ... re geseylt buyten alle kennenschap van der steenrutsen ende eylanden. Dat patroen noch piloet noch sufflet noch yemont van die bootgesellen en hadden kennis van die see, hebbende den enen storm op den anderen ende meynden alle te verdrincken God gaeft dat wy ankerden aen Lange. Hier tegen over leget een casteel genoemt Perion oft sunte Peters casteel ende die see is XVIII milen tusschen bey breet, in welck casteel sunt Joris inder capellen vanden casteel doet grote miraculen. Ende in dit casteel syn grote honden, die snachs die waecke hauden; mer niet, als dese cassenaers liegen in hoor sermonen ende preken, hoe dat die honden kennen enen korsten mensche buten den ongelovigen, dats altesamen gelogen ....... gelyc weleer over veel gelogen. Dit casteel hoort hoock toe den heren van Rodis. In welck onse pelgroms te gast waren ende worden costelicken onthaelt. Dit leget aen een dorp, welck toebehoort den Turck. Also dat die vanden casteel moeten hem wachten van die vanden dorp ende die vande dorp wederom vanden casteel, behalven enen dach in die weke, dan vercopen die vanden dorp, dat gheen dat zij behoeven op dat casteel. Hier niet verre af leget een casteel noch geheiten der Joden casteel ende was dat alderleste casteel, dat die Joden timmerden, eer sy vermaledyt waren van God
| |
| |
endat Joetsche lant berooft. Dit casteel van sunte Peters is getimmert int lant van Tarsen. In welcke plaetse XLII dusent meechden ende vrouwen hadden eenen slach tegen den coninck van Tharsen, maer wierden altemael verslagen van den coninck van Tharsen; soe men leest in die historien. Die sommige seggen, dat hier geboren is sunte Pauwels apostel. Den X dach van October ghongen wy in onse schip ende smorgens op den XI dach begonsten wy weder op die zee te staen, hebbende contrarie wynt verstaken wederom in die see dat wy geen kennis en hauwen om snevels wil. God veuchden, dat wy hadden eenen cruisheer van Rodis in ons schip ende die waert kennende die havenen von Scarpanto ende is een camer daer alle zeerovers ende ongelovigen vuysten dat syn schepen inhalden, om enige scepen neder te werpen oft te roven. In dese camer van Scarpanto is seer quaet in te comen vander zee in enen vollen wynt of mit groten scepen, wanneert storm is, want .......... staet een grote clippe daer wi ........ neven voeren in een storme quamen die camer in grote peryckel ons lyfs. Als wy daer in quamen, terstont waren daer twe andren anckers, deen naden anderen uit geworpen; wy meynden dat schip hem te borsten gesprongen soude hebben, want die anckers en vatten niet Als wy ten dorpen worpen, die vatten ende doen waren wy gebercht ende gewonnen. Het scip noch IIII oft V royen voort gegaen, het hey moeten borsten. In dese camer lagen wy III dagen ende III nachten, wachtende na stillicheyt vander zee ende vanden wynde, oeck goeden wynt om weder om uit te comen. God sloech syn oogen der bermhertichheid op ons inde verleenden goeden geluckigen wynt, alsodat wy door dat selve gat uit voeren, daer wy in quamen, waer van den Heer seer bedanckten ende loofden. Hier uit dit gebercht van ......... vallen die pimpstenen v............... mede
| |
| |
bereyt. Hier voeren wy den XV dach van October ende gaven ons in die bloote see mit enen stercken wynt; opten XV dach der selve maent voeren wy alden dach beneven dat gebercht van dat coninc ryc van Candien ende lietent liggen opdie slinckerhant; oeck toe behorende die Venetianen. Den XVI dach sagen wy eylanden; dat een heyt Cytarigo en woent neymant op ende is III hondert mylen van Janctis. Noch sagen wy een steenruts genoemt Ovum in la ynen, in griecx Binago in ytalians Lova en in de duitschen Eeneye. Hier uit mach een ygelick mercken, dat ic sommels niet en overcome mit anderen, die oock dese reyse bescriven in niemen of nyet .............. steenrutsen of eylanden ....... worden genoemt ........ spraken sommich scrift is Ytalians, onderwylen Griecx, ende hier uit coemtet, dat wy int scriven niet en accorderen ende over een comen oeckdat die scepen niet al eenen wech en varen ende niet alleens en havenen; men moet varen na dat goed ende wynt gebiet. Den XVIII dach quamen wy in een haven, genoemt Jance ende bleven daer tot XXI dach. Jacnke was die IIII haven daer wy op traden in Scarpanto ende gingen wy niet uut dan diet beliefden te climmen ende stellen hem in perickel syns lyfs. Den selven XXI dach tegen den avont ginck dat seyl op ende voeren na Zara. Yrst quamen wy voor by een eylant genoemt Cassa ende so voren wy door middelt bicans van Sclavonia ende genaecten die eynde van Dalmatia en Ungerien. Tot desen volk ist van Croatien ....... Pauwels scryft tot .............. proper stadt liggende op ........ Slavonien ende was van ons V havenen. In dese stadt is dat heilige lichaem van des rechtverdigen Symeon, die ons heer nam in synen armen als hi gepresenteert waert in den tempel, seggende: Nunc dimitte etc. Boven syn lichaem staet een silveren kaste, die welcke een conincynne
| |
| |
hadde doen maken van Ungarien, inden welcken hy niet liggen en wil; maer altyt alsmen daer in leet, soe vyntmen hem wederom in syn yrste plaetse. Daer is dat lichaem van den heiligen martelaer sunte Grysogonus ende dat lichaem vander heiliger maget Anestasia uit convent vanden heiligen Confesoor sunte Solato besloten inden hogen ..... van sunte Andries ... Dominicus Item een beenken van den vinger van Thomas van Aquinen ende een beenken van Helena Keyserinne ende veel ander juwelen van mis gewaet. Hier quamen wy den XXVII dach October ende den XXIX dach voren wy na Panrencen, hebbende halven wynt ende quamen op alre sielen dach den XII van november in die leste haven voer die stadt, Parens geheiten. Ende is geleghen in die landen van Histria genoemt, welck Koninckryck hoort toe die Venetianen ende is een ertsch bisdom. In die grote kercke syn dese heylige lichamen. Sunte Demetrius ende Julianus martelaren, noch twe andere lichamen van meechden genoemt Bertha ende Acolita. Hier en toefden wy niet, maer van stonden aen huerden clyn schepen ende verlieten ons grote scepen ende voeren naer .................. honderd mylen na P ....... II honderd mylen van Zara. Int ..... den wynt contrarie ende mosten ...... dat wy yrst quamen opten dorde dach tsavons omtrent XI uren tot Venegien ende was op sunte Huberts dach, waer af wy God die Here dancten ende loefden mit vrolicheiden ende bliscappe van harten, dat hy ons gesont overgebracht hadde over dat meer ende behoet had ende van allen periculen verlost had. Waer van God gebenedyt moet syn nu ende inder ewicheit ende tot allen tyden Amen.
| |
| |
Als wy tot Venegien waren, bleven wy ons daer IIII dagen rustende ende een ygelic hem toerustende ende schicten hem toe om weder thuis te comen ende cochten peerden, want seerquaet af was comen, so syn wy ten VII dach uit Venegien gevaren tot Mesters ....... ten op onse perden ......... den selveren wech ... wy op quamen behalven ....... dat wy een myle dwaelden mit ryden ende quamen in een steken genoemt Weertzen, in welke wy benachten. Mer tsander daechs quamen wy opten rechten wech weder van Trenten, welcken wech seer quaet was om te ryden want seer diep gesneut was. Voort van Trenten na Meranen ende soe weder om door dat Duytsche gebercht, quamen wy tot Kempen ende so voor tot Menninghe ende van hier reden wy voort VI mylen tot Ullems. In dese voerscreven plaetse dragen die vrouwen ende meechden veel budelen, hebbende lange snoren, also dat sy die budelen stoten mit horen voeten. Ende boven opdezen budel staen veel cleyn budelkens, oeck dragen sy veele swarte bonetten op haer hoefden ende dat haer daer om ....... die werdinen .................... selingh ende so na Kepping ende is een hartstad in zw .... Van Eesslingh, quamen wy int hertogdom van Wertzenborch ende quamen voorby een slot genoemt Asperborch ende also voort tot Kanstadt. Hier gaen die vrouwen oock veel in bonetten ende dragen op haer syden aessacken, als die mannen doen in onsen landen. Van Kanstadt voort III mylen quamen wy tot Seengen ende van hier een grote myle quamen wy tot een cloester genoemt Molbroen, ront sterc bemuert ende is van sunte Benedictus oorden. Van daer reden wy voert int Palsgreven lant tot Brenen ende soe voert een myle tot Haddeltschen, toe behorende den selven ende soe voort een halve myle tot Brusel in Swavenlant; vandaer twee grote mylen ....... tot huysen ... saepten
| |
| |
wy over Spier. Vandaer tot Worms van ...... tot Franckentael ende so tot Oppenen ende waren VI mylen. Ende voort II mylen quamen wy tot Mens, welck periculoos was om te ryden door d bisdom van Trier na Colen, so huerden wy een rynschip onser XXII ende setten ons peerden daer in; ende wy ons selven mede ende voeren tsamen na Colen ende is XXVI mylen van Colen, passerende benevens die tollen te weten Bachrach ende Coept, toe behorende den platsgreve; voert Covelens Poppaerden, Lyns ende Bonne, toebehorende den biscop van Colen. Ende soe quamen in enen vuylen nevel tot Colen. Colen is een schoon stad van huysen off al tsamen borchten waren ende is een suverlicke stadt. Daer syn die reliquien van sunte Ursula ende der XI dusent meegden, van sunte Gereon ende syn gesellen, sunte Severins, Albertus magnus, als die gulden chronycke tuicht; van Colen V mylen voeren wy tot Nuys. Daer rust die heilige marscalk sunte Quiryn. Van daer V mylen quamen wy tot Berck, voort van daer II mylen tot Santen int lant van Cleve ende quamen daer niet inne ende om redent om bedroch van den hertoch van Gelder.
Ende so quamen wy voort tot Cleve; twe mylen van daer; voort reden wy van daer op Gennep mit geleye voor die Gelders ende sceepten over die Mase ende quamen tot Gennip. Van hier reden wy na Brabant ende lieten die stadt vanden Grave ligge op de slinckerhant ende reden nae die vryheyt van Os, gelegen in Brabant op die uterste palen ende reden voerts II mylen tot Zertogenbosche; twelck is een hooftstadt van de Meyery ende gelegen op ten palen van Hollant, d'bisdomme van ..... ende is een proper stadt van timmeringhe ende strate ende hebbende een proper kerck. Inden welcken sunt Jan evangelist patroon is ende daer is een beelt van sunt Jan van fynen silver, dat ick dies gelyck noyt
| |
| |
gesien en heb van grootheit. In dese selve stadt is onse Lieve Vrou van myrakel, daer te lange af waer te scriven, voor welck beelde ick myn bevert geloefden te doen als wy op zee waren in grote periculen van verdrincken, by also dat wy gesont daer mochten comen ende voldeden also onse bevert daer God af gebenedyt moet wesen. Danckende God ende die Moeder Gods ende alle syne heiligen, die ons beheut ende bewaert hebben van alle tribulatien der wateren ende sunderlicken der Saracinen ende ongelovigen. Waervoer God nu ende tallen tyde sy gedanct ende gelooft. Amen.
Het opschrift der laatste bladzijde luidt:
Catherijn int Susterhuys.
|
|
Auteursrecht onbekend