Carla

[p. 5]

I.

Maria baarde het kind, opeens afgrijselijk schreeuwend dat ze stierf. Het moest Carla, heeten. Ze had dien naam ooit op een gouwdag gehoord en meende dat het iets moderns was voor het oud vlaamsche Kerlinne. Was het de dochter niet van een vlaamschen kerel? Maar ‘gij met uw flaminganterij, zei Caluwaers, ik heet Petrus.’ Hij stond vierkant op zijn petersrechten tot de onderpastoor had uitgemaakt, dat er de noodige christelijkheid bij was. Carla was simpellijk een verkorting van Carola. Carolus, Carola.

Het was ook aan Petrus te danken dat Carla opgevoed werd in zijn huis vol menschen. Misschien was dat haar geluk. Terwijl Maria nog te bed lag, verhuurde hij haar leegstaand huis aan zijn leverantier voor tabak en likeuren, Stevens. Die ging zijn handel overlaten aan zijn zoon en wou nu hier komen rentenieren. Ze moesten het hem maar goedkoop verhuren, want er zijn niet veel liefhebbers, zegt hij, voor een huis waarin het met den ouden notaris en Ernest

[p. 6]

zoo triestig afgeloopen is. Er wordt verteld dat het er spookt en dat er een kwade hand op ligt, maar hem doet dat niets, want hij kan zelf tooveren, zie maar eens. De roomer van Caluwaers begint te wankelen en meteen zegt Stevens: ‘Geef mij nu ook maar mijn gouden horloge terug dat in uw vestzakje zit, of dacht ge dat ik het niet gezien had?’

Ook die Stevens was misschien een geluk voor Carla. Hij had meer dan vijftig jaar alle pastorijen en burgemeestershuizen afgereisd en daar met grappen vertellen en goochelen altijd veel wijn en sigaren verkocht. Hij haalde zijn sigarenpijpke van tusschen den singel der pastoors, stak een kunstvinger door den bolhoed der burgemeesters en als hij het op een pastoorsmeid gemunt had, liet hij in den droesem van zijn roomer vóór het opstaan een half tientje van een versleten, vettigen paternoster vallen, om haar te doen denken dat dàt er van in het begin in gelegen had en hij uit beleefdheid toch maar gedronken had zonder iets te zeggen.

Carla was aan dien kindervriend goed vertrouwd; ze lieten haar heele namiddagen bij hem.

[p. 7]

Maria vond dat ook goed. Jonge weduwen richten hun passie meestal op hun kind en bederven het. Haar verlangen echter bleef op Eric gericht, alsof die maar voor een langen tijd afwezig was en daarna zou terugkeeren. Hij keerde niet terug en alle verdriet van jonge gezonde menschen slijt, maar heur verlangen behield zijn richting: den man. Terwijl haar leege weduwhanden zich 's avonds over een schoon en nutteloos lichaam vouwden, droomde ze den droom voort waarover zij gefluisterd had in den arm van Ernest. Een groote koffietafel gedekt voor tien, maar niet met een toile cirée zooals thuis. Met een ammelaken. De kinderen hebben hun dagelijksch bad gehad, de familie gaat ontbijten. Een van de twee meiden brengt de koffie binnen. De zon schijnt op die rijkemenschentafel.

Geen slechtheid, maar die droom en de angst dat hij zou verijdeld worden door den vliegenden tijd, deed haar eens Eric vergeten, toen Stevens ziek viel, na acht jaar geprofiteerd te hebben van het huis. Om hem niet over te laten aan de zorgen van een bejaarde mankende meid, ging Maria hem oppassen. Hij stierf en zij had

[p. 8]

juist kaarsen boven gebracht, toen beneden zijn zoon Gustaaf zoo maar zonder meer zijn verdriet uitschreide op haren schouder. Zijn kus scheen zonder bedoeling of drift, zij vroeg zich af of hij haar wel gekust had. Hij had aan haar wang ook om zijn vrouw geschreid en wie begint het bij een andere aan te leggen door over zijn vrouw te spreken?

In het dorp heette die vrouw de Walin. ‘Comprends pas,’ zeide men haar. Maar ze verstonden toch dat ze smalend over veel kinderen sprak en die vaders bourreaux de leur femme noemde. De eerste vier jaren wou zij er geen. Als die om waren had ze er een gewild, maar wat ze kreeg was een misval en een ziekte. Misschien beendertering, misschien tering, sommigen zeiden kanker. Het zekerste was dat ze nooit meer opstond. Daar de dood van zijn vader bij, Gustaaf had reden om zich van verdriet te laten hangen, bij toeval, zullen we maar zeggen, op Maria. Had de manke leelijke meid daar gestaan, dan was het ook zoo geweest. Zoo verontschuldigde ze zich inwendig. En hem.

Het volk verontschuldigde hem uit antipathie tegen de Walin. Die was er de schuld

[p. 9]

van dat hij wat aan den drank was geraakt. Het schijnt dat ze niets van het huishouden kent. Als er een gat in zijn kousen was, kocht zij er eenvoudig nieuwe en kwam hij wat laat thuis van de reis, dan vond hij wat boterham met koude koffie en madam lag te bed. De oude Stevens zelf had het immers bij haar ook niet kunnen uithouden.

Als Gustaaf zich tien maanden later een tweeden keer op Maria liet hangen, kon zij wel niet meer denken dat het toevallig was, want hij had er van drie kwart uurs ver moeten voor komen, maar zij liet hem toch maar uitschreien. Zijn vrouw was de laatste veertien dagen zoo slecht, dat ze zich in het bed zelfs niet meer kon verroeren, schreide hij, maar het was nog op verre na niet in hem opgekomen dat het al het einde was. Nu kwam hij gisteren avond op de kamer en vond haar noch beter noch slechter, enfin gewoon. Ze sprak al sinds dagen bijna onhoorbaar, dus dat verontrustte hem ook niet. Ze vroeg haar wat te verleggen. Hij schoof heel voorzichtig zijn armen onder haar. Mager is ze altijd geweest maar nu woog ze zeker geen vijf en twintig kilo meer. Hij tilt haar voorzichtig op, haar hoofd valt

[p. 10]

achterover, een zuchtje en weenend drukt Gustaaf een langen slurpenden zoen op Maria's wang.

Heel gewoon is het niet den dood van uw vrouw te melden door een andere te kussen, maar Maria denkt: hoe ontredderd was ik zelf niet. Hij kan gekomen zijn uit dankbaarheid voor hetgeen zij voor zijn vader gedaan heeft. En naar wie anders zou hij gaan? Hij heeft geen ouders meer en broer noch zuster. Met dat al wist zij toch goed, wat die kus van een eendagsweduwnaar beteekende: ze was inwendig blij nog geen huuraanvraag gekregen te hebben voor het huis. En Vader moet nu eens ophouden met zijn propaganda voor dat huis, het is toch precies of we de menschen er voor naloopen. Gelukkig was het op straat dat de nieuwe schoolmeester er haar voor aansprak. Hij ging trouwen en zocht nu alleen nog maar een huis. Hier kan niemand van de haren hooren, dat zij het huis niet wil verhuren omdat een van haar broers kennis heeft en nu zou zij wel, omwille van de huur, het huis eenvoudig kunnen toezeggen om dan den niets vermoedenden huurder na een jaar weer op last en kosten van verhuizing te

[p. 11]

jagen, maar dat wil zij niet doen. Neen, zoo leelijk wil zij niet handelen.

Een wissel trekken op twee kussen zou gewaagd geweest zijn, indien de vrouw van Gustaaf hem belet had Maria te zien, maar Caluwaers heeft wijn, likeuren en tabak noodig, Gustaaf moet hem dat alles komen verkoopen en hoe eenvoudig is de taal der liefde: een blik over toog en tafel, een glimlach, een steelsche handdruk. Toen het op trouwen aankwam zou hij liever in het oudershuis gebleven zijn, maar zij had niet voor niets den onderwijzer belogen.

Carla stuurden ze dan maar naar het pensionaat. Het paste toch dat ze niet meer bij Caluwaers bleef maar moeder volgde. En daar paste het weer niet dat ze getuige was van een nieuwe jonge liefde. En vader leerde zeggen tegen een vreemden man, als haar vader altijd een portret geweest is en ligt waar zij met moeder dikwijls ging bidden en bloemen leggen. Het zou Maria natuurlijk verdriet doen, maar zoo gauw het kind wat ouder zou zijn...

Het deed Carla nog meer verdriet. Door de glazen deur had ze moeder dien man zien kussen en tot dan toe had moeder alleen

[p. 12]

haar gekust. Moeder had haar weggestuurd om den suikerpot te halen, achter de deur had ze zich omgedraaid en alles goed gezien. Ook een tweede liefde kan wreed zijn. Eerst stuurt ze een kind om suiker, dan nog verder, naar het pensionaat. Carla dacht jaloersch aan den man die nu altijd bij moeder was. In den refter kon ze niet eten.