Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1799

[December]

(30 november en 1 december 1799)

- fol. 144 - Op den 30 november en 1 december zijn andermael met contant gelt in Fransche livres in de parochiale kercke van O.-L.-V. verkogt alle het overblijvende van de effecten welke in die tevooren overschoone kercke nog te bevinden waeren tot zelfs den grond en alle de marbele steenen in dezelve liggende die er te bevinden waeren, zoodat die kerk die nu niet anders als met betraende oogen aensien word, anders niet meer vergelijkt als eene verlaeten en woeste schuere die van alles ontbloot is en aen de koopers der zelve niet anders overgelaeten word als het ijdele vat, welkers binnewerken nu door boosaerdige en baetsoekende opkoopers gekogt, met geene million guldens herstelbaer zijn. Nogtans zegt men in 't algemeen dat de koopers van die kercke eerstdaegs dezelve voor het publick zullen mogen openen, dat het agterwerk der kercke zal worden afgesloten en den choor en dat er in 't midden der kerk eenen autaer zal opgeregt worden, hetwelk van eenider, hoe zeer die kerk ook verwoest wesen mag, gewenscht wordt om de verre afgelegentheijd der kercken van de drij die nog geopent worden, welkers naeste voor de bewoonders van die gewesten van de stadt is, de parochiale kercke van St.-Jacobs, waer zij moeten komen om hunne gebeden zonder godtsdienst te konnen doen en op welk kerkhof nu meest alle de lijken der stadt mits de toesluijting van d'ander parochiale kercken begraeven worden.

(3 december 1799)

Op den 3 december was er 's morgens bij orders van de centraele administratie aen d'ordinaire plaetsen deser stadt geaffixeert eene zeer wijtloopige proclamatie behelsende eene opheldering van de gebuertenissen in Parijs van den 18 en 19 brumaire lest en hoe dezelve als een voorteeken van den algemeenen vreede mogen worden aensien en eenider aengewakkert wordende om de bijnaer onbetaelbaere contributien te betaelen, opdat hierdoor dit groot werk zoude konnen voortgeset worden⁽²⁶⁾. 596 gaset van duodi den 12 frimaire 8ste jaer.

(26) Zie Stadsarchief, Brugge, Oud Archief, reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 48, nr. 81.

(4 december 1799)

- fol. 145 - Op den 4 december is op de centraele administratie in het voorig bischdom op de voorsittinge van eenen Franschen commissaris, alhier aengekomen, door generaelijk alle de bediende deser stadt den nieuwen eedt afgeleijt geworden van getrouwigheijd aen het nieuw opgeregt Fransch gouvernement, welkers oppermagt nu bestaet uijt drij consuls ofte borgmeesters van welke den generael Bounaparte president is. Uijt desen nieuwen eedt blijkt klaerelijk dat de constitutie van het jaer 3 teenemael gesupprimeert is en dat er eerstdaegs eene nieuwe, zoo voor heel Vrankrijk als voor de Nederlanden, zal bekent gemakt worden. Het supprimeeren van die constitutie welke zoo door het heele ongeluckig Vrankrijk als door alle de zoo ongeluckige overwonnen landen door de Fransche zoo menige ellenden rampen en droefheden veroorsakt heeft, begint nu aen elk de grootste hoop te geven van allengskens het voorgaende goede order te zien herstelt worden en dat eenen generaelen vrede over dit begonnen geluckig vooruijtzigt zal bekroonen, waerdoor elk de hope begint te hervatten dat hierdoor d'overgroote rampen die wij beleven zullen eijndigen en dat haest d'overgroote contributien, waermede wij gedeurig overlast zijn, zullen gestaekt of vermindert worden.

(6 december 1799)

Op den 6 december feestdag van den Heijligen Nicolaus die men voor d'ongeluckige suppressie van den geestelijcken staet en kercken met zoo grooten luijster en pragt in de capelle van den zelven naem in St.-Nicolaesstraete door de neeringe van de merceniers heeft zien vieren, is nu niet alleen teenemael opgeschort, maer dat elk nog het meeste bedroeft, is dat niet alleen in dese capelle, maer ook in alle andere capellen van de godtshuijsen deser stadt alle de autaeren, schilderijen, zitselen en alle andere versieringen zijn weggenomen geworden en in dezelve niet als de bloote mueren zonder iet dat de kercke aengaet is gelaeten geworden. 597 gaset van quintidi 15 frimaire 8ste jaer.

(8 december 1799)

- fol. 146 - Op den 8 december zijnde sondag en den pligtigen feestdag van O.-L.-V. onbevlekte ontfangengenisse welke men in de geluckige tijden zoo pligtig in de kercke der eerw. paters Recoletten saeg vieren, zoo wegens eene pligtige octave die aldaer gehouden wiert als het doen van schoone diensten zoo in dese als andere kercken, welke nu alle zoodaenig onderblijven zijn alsof er noijt geene goddelijcke diensten gepleegt waeren, heeft men heden integendeel het tribunael crimineel geopent gesien en in 't zelve ter doodt zien verwijsen zekeren Torenburg, dief en deugeniet van professie, voor het begaen van dieften met braeke en andere faitelijckheden, welken zoo men ver(n)omen heeft van sententie, gelijk meest alle de ter doodt verwesene doen, naer Parijs geappelleert heeft.

(9 december 1799)

Op den 9 december was alle de hope die men sedert eenige daegen heeft opgevat van de parochiale kercke van O.-L.-V. te zien openen wederom teenemael verdwenen, omdat men heden in die gerenueerde kercke andermael openbaere venditie heeft zien houden van eene menigte overblijfsels van kerckegoederen, van de steenen van den grond en andere effecten welke nog niet verkogt waeren, welke niettegenstaende, zegt men, dat in 't korte die zoo groot gerenueerde kercke voor 't publik zal geopent worden. 598 gaset van octidi den 18 frimaire 8ste jaer.

(10 december 1799)

Op den 10 december is wederom de straffe verniewt waerof wij nu eenige maenden hebben bevreijt geweest van het logeeren van Fransche soldaeten, want er heden zijn aengekomen ontrent 1000 mannen voetvolk die twee en twee bij de borgers zijn gelogeert geworden, dese menigte komende uijt Holand dat men zegt ontruijmt te worden, zullen tot ons vermeerende ongelucken door nog een meerder getal gevolgt worden.

(13 december 1799)

Op den 13 december is van 's morgens ten 9 tot 's middags ten 3 uren op een schavot op den Burg, gekleet in 't rood, door den scherpregter met een placaet boven zijn (hoofd) aen eene staek gebonden en tentoongestelt Joannes Franciscus Vandenberghe, jongman, oudt 24 jaeren, werkman van stijle, geboortig van Vinskem en lest tot Vuerne gewoont hebbende, door den crimineelen regtsbank tot de straffe van 10 jaeren in d'ijzers veroordeelt zijnde voor het begaen van dieften met en zonder braeken die hij heeft begaen onder den schijn dat hij een catolijcken pastor was, onder dit voorwensel in verscheijde huijsen in West-Vlaender de H. misse gedaen en bichte gehoort en H. communie gegeven hebbende. 599 gaset van duoidi 22 frimaire 8ste jaer.

(14 en 15 december 1799)

- fol. 147 - Op den 14 en 15 december is niettegenstaende dat het sondag was in de kercke van St.-Donaes openbaere venditie gehouden van menigvuldige materialen welcke van de overgroote ruine deser kercke afgebroken zijn, zijnde dese materialen door veele bewoonders zelfs deser stadt als op eenen wekedag naer hunne huijsen vervoert geworden. Nu is het heele opperdak van dese overschoone kercke reets afgebroken en wel haest zal dezelve aen niet anders meer dan aen eene woeste ruine konnen vergeleken worden.

(17 december 1799)

Op den 17 december is binnen Brugge met de Gensche barge aengekomen eenen Franschen opper-commissaris, waerom dezelve barge teenemael met wimpels en vlaggen omhangen was. Veele persoonen zig naer de barge begeven hebbende om den zelven te zien aenkomen. Des avons zijn verscheijde stukken kanon op de stadtswallen gelosbrant geworden. 600 gaset van sextidi den 26 frimaire 8ste jaer.

(19 december 1799)

Op den 19 december is van 9 tot 3 uren 's middags op een schavot op den Burg met een placaet boven zijn hooft en gekleet in 't root door den scherpregter tentoongestelt Joannes Everaert, oudt 27 jaeren en Marie-Joanne Coppens, oudt 48 jaeren, beijde geboortig van Gend en lest tot Kortrijk gewoont hebbende, den eersten tot 15 jaeren ijzers en de tweede tot 15 jaeren opsluijtinge, beijde door den crimineelen regtsbank overtuijgt van Fransche en keijserlijcke kroonen naegemakt en geslaegen te hebben.

(20 december 1799)

Op den 20 december is er een begin gemakt met het afbreken van den thoren van St.-Donaeskercke, welken tooren wel niet hoog maer zeer breet in de ronde is en alom vermaert was door het overschoon geluijt der groote en vermaerde klokken die in desen tooren gehangen zijn, zijnde d'afbrekinge van desen tooren door eenige werklieden aengenomen af te breken voor eene somme van hondertseventig guldens.

Heden is ook in de capelle van St.-Amandtscapelle, welkers dak nu ook reets teenemael afgebroken is, openbaere verkoopinge van een groot getal materialen van dezelve capelle gehouden geworden. 601 gaset van nonidi den 29 frimaire 8ste jaer.

(21 december 1799)

Op den 21 december zijnde decadi den 30 frimaire 8ste jaer is in den tempel der wet, die van in den beginne in St.-Walburgekercke gehouden wordt, naer het verrigten der pligtigheden als op de gewone decadidaegen zonder grooteren toestel als ordinaire de nieuwe constitutie voor het jaer 8 van de Fransche republicke⁽²⁷⁾ afgelesen geworden, welke constitutie in zijn geheel versaemeling sub N. kan gesien worden.

(27) Zie Stadsarchief, Brugge, Oud Archief, reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 48, nr. 112.

(24 december 1799)

- fol. 148 - Op den 24 december is bij hallegebode van 't stadthuijs en trommelinge rond de stadt bij orders van de municipaliteijt de volgende proclamatie afgekondigt geworden, hooftsaekelijk behelsende dat de wet van den 23 frimaire gebied dat de nieuwe constitutie ter aenneminge van het volk zal voorgedraegen worden en dat men ten dien eijnde registers openen zal om de stemme der burgers daerop te ontfangen⁽²⁸⁾. Ingevolgen die wet heeft men gisteren op het secretariat der administratien op de greffie der tribunaelen en bij de notarissen twee registert geopent, het eene om de stemmen ter aenveerdinge der constitutie en het ander tot verwerpinge der zelve te ontfangen. Gevolgentlijk staet het aen alle burgers vrij van zig op de eene of de andere plaets te begeven en naer hun goedduncken hunnen naem te schrijven van 't zij op het register van aenneming, 't zij op het register van verwerpinge, welke registers zoo 's morgens als 's middags zijn voor eenider op de voormelde plaetsen geopent geworden. 602 gaset van tridi den 3 nivose 8ste jaer.

(28) Zie Stadsarchief, Brugge, Oud Archief, reeksnr. 122, Plakkaten, reg. 48, nr. 108 en 109.

(25 en 26 december 1799)

Op den 25 en 26 december zijnde den eersten en tweeden kerstdag, heeft men tot nog toe in de drij openzijnde kercken zien onderblijven alle de overschoone goddelijcke diensten, zoo bij daege als bij nagte, welke jaerelijks in alle de menige kercken deser stadt plagten gedaen te worden. Dat ons eenige hope begint te doen opvatten, dat den godtsdienst eerlang eenigsints zal herstelt worden, is dat men nu met meerdere vrijheijd als naer gewoonte in veele huijsen deser stadt meer en meer goddelijcke diensten begint te plegen, omdat nu het ondersoek naer de geestelijcke persoonen teenemael begint op te houden, waer de missen in de huijsen, het hooren van bichte en het uijtreijken der H. communie nu reets met wat meerdere vrijheijd en mindere benouwtheijd gedaen kan worden. Men voorsiet van nu af ook dat de priesters, opgesloten en gedeporteert, in vrijheijd zullen gestelt worden, terwijl reets agt priesters uijt het seminarie onder borgtogt op hun vrije voeten zijn gestelt geworden.

(27 december 1799)

- fol. 149 - Op den 27 december is den eerw. pater Pepinus, tevooren Capucijn en vermaerden predikkant van de parochiale kercke van St.-Salvators die tot twee jaeren opsluijtinge verwesen was alleen omdat op zijne aenhouding in zijne portufullie een ongeteekent briefken gevonden was van een kint dat hij gedoopt heeft en die van sententie geappelleert heeft en heden door den tribunael correctioneel, onder den toeloop van een overgroot getal persoonen die hem langs den weg omhelsden wanneer hij uijt den tribunael gekomen was, in volle vrijheijd om als burger te leven is gestelt geworden. 603 gaset van sextidi 6 nivose 8ste jaer.

(29 december 1799)

Op den 29 december 's morgens om 11 uren de heele besettinge deser stadt, zoo voet- als peerdevolk, op de Mart in batalion carre vergaedert zijnde, is aen de troupen de nieuwe constitutie van het jaer 8 voorgelesen geworden, welke dezelve alle aennaemen en over welke nogtans door de menigte van aenschouwers die zig op de Mart bevonden om dees nieuwigheijd te zien geene de minste teekens van vruegt zijn betoont geworden.

(30 en 31 december 1799)

Op den 30 en 31 december hoorde men als door een droevig truergeluijt het eijnde van het jaer 1799 en het laeste van de agtthiende eeuw uijtgalmen door het in stukken slaen en breken met ijzere hamers dat door de geheele stadt gehoort wiert, van de groote klokke, hangende in den thoren van St.-Donaeskercke, die om de groote niet konden afgelaeten worden en als door d'handen der buelen met gewelt in stukken geslaegen wierden, welcke aen alle welpeijsende overgroote smert en hertsseer veroorsakte. Dit gehoor was in de geluckige tijder aengenaemer als men die op de feestdaegen hoorde luijden en dat het jaer door 't spelen van 't carilion dat nu teenemael onderbleven is geeijndigt wiert. Eijnde van 't jaer ons heeren Jesu Christi 1799.