Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1798
(2016)–Jozef van Walleghem–
Auteursrechtelijk beschermdMerckenweerdigste voorvallen 1798Begin van 't jaer ons heeren Jesu Chisti 1798.
| |
(4 januarij 1798)Op den 4 januarij was men 's morgens om negen uren als van eenen blixemslag getroffen op het zien intrekken langs vier wijken der stadt in verscheijde zoo laekensnijders- als mercenierswinckels van een gewaepende magt soldaeten verselt door municipale bediende en schaedebeletters tot het afhaelen van d'Engelsche manufacturen en goederen die er gevonden worden, dewelke heden in menigte vertransporteert zijn naer het voorheen koningscomtoir, om daer te blijven geexposeert tot den vrede met d'Engelsche of zoo ander zeggen van in bons betaelt te worden. 398 gaset van 4 januarij, etc. | |
(5 januarij 1798)- fol. 2 - Op den 5 januarij 1798 is bij orders van de centrale administratie van het departement der Leije bij hallegebode van 't stadthuijs de volgende proclamatie nopens het vieren van het feest van vrede afgekondigt. Voorstel van de feeste van de vereeninge en de vrede die geviert zal worden tot Brugge den 30 nivose 6 jaer. De cetraele administratie van het departement der Leije. Naer gehoort te hebben het rapport haer gedaen door den bureau van gemeene leeringe. En den commissaris van de uijtwerkende magt besluijt hetgone volgt: I. arikel. Daer zal den 30 nivose naestkomende eene feest geviert worden ter gedagtenisse van den vrede en de vereeninge van het gewesen Belgisch landt aen de Fransche republijke. II. Dese feeste zal tot Brugge, als hoofdstadt van het departement geviert worden, maer zij is nogtans gemeene voor alle die hetzelve bewoonen. III. De municipale administratien van de cantons zullen hunnen president, een ander van hunne members en den commissaris van de uijtwerkende magt afsenden om dese feeste bij te woonen. De vrederegters worden insgelijks genoot van daerin tegenwoordig te zijn, idereen moet met het cieraed eijgen aen zijne plaetse bekleet zijn. IV. De hoogere publicke bedieningen die in de hoofdplaets zefs vergaederen worden ingelijks aengenoodigt om de feeste te helpen vieren. Hunne geemploijeerde zullen zig daer ook laeten bevinden, draegende eenen drijcaleurigen strek op den linker arm. V. De professeurs van de publijke scholen worden genoot van daer tegenwoordig te zijn met hunne leerlingen. VI. De verdedigers van het vaderland gekwest al vegtende voor de vrijheijd, zullen eene besondere en verheven plaets aldaer hebben. VII. Daer zullen oeffeningspelen geviert worden, te weten: het loopen te voet, het schieten met den handboog, schermen en het spelen met den sabel of espadon. Het loopen te voet: ider canton en zal maer mogen twee loopers senden om te voet te loopen voor den prijs van dese speeloeffeningen. De loopers om aenveert te worden tot dese speeloeffeninge, moeten gekleet zijn op de volgende maniere. Witte veste en broek, eenen drij nationale caleurige sluijer, rondden hoed van vooren opgedaen en beset met gelijcke caleurige pluijmen. Daer zullen twee prijsen zijn voor het loopen, den eersten bestaet in eene goude horlogie en den tweeden in eene zilvere. - fol. 3 - Den Handboog: de cantons zullen volgen de schikkingen van het besluijt van den 17 frimaire in het kiesen van de schieters. De twalf borgers gekosen ingevolgen den geseijden arrett,, moeten voorsien zijn van bogen en pijlen. Zij zullen ronde hoeden verciert met linten in drij nationaele caleuren aen hebben, zij zullen op eene besondere maniere gekleet zijn, waerover zij onder hun zullen overeenkomen. Het canton van Brugge zal 24 boogschieters zenden om de grootheijd zijner bevolkinge. Daerin alleenelijk is er verandert aen het besluijt van den 17 deser maendt. Daer zijn drij eerste prijsen voor de beste schieters. Den eersten is eene zilver caffekanne, den tweeden en den derden eene goude horlogie. Ider volgel of gaeij zal van 30 Fransche livres zijn. Het schermen: alle burgers buijten de militairen, die willen mededoen in het schermen, moeten vier daegen tevooren hun op het secretariat van Brugge laeten opschrijven. Daer zijn twee prijsen voor het schermen, die zullen zijn twee schoone degens. Speeloeffeningen van den sabel of espadon: dezelve schikkingen hebben plaetse voor den sabel- of espadonsoeffeningen. Daer zullen insgelijks twee prijsen voor dese oeffeninge zijn, te weten twee schoone sabels. VIII. Daer zal eenen prijs van eere zijn voor de contons wiens gevolg en inkomst de schoonste zal zijn. Desen prijs zal eene zilvere madalie zijn, die bewaert zal worden op het gemeijntehuijs. Eenen garde-champetre of messagier, het vaendel van het canton draegende, zal vooren uijtkomen, opleijdende het gevolg, die moet bestaen uijt de gedeputeerde, den rechter van vrede en de twalf schieters. IX. De prijsen hiervooren vermelt moeten alle van Fransche fabrijken zijn. X. De presidenten van de opperste bedieningen en den militairen oversten van de stadt Brugge zullen regters zijn over de speeloeffeningen. Zij mogen daerbij nemen die zij begeeren. XI. Daer zal eene viering 's avons door gansche 't gemeente van Brugge zijn. XII. Den dag zal eijndigen met eene broederlijkke maltijdt, die de gedeputeerde der cantons administratien, de vrederegters, de members van de hooge bedieningen, de militaire oversten, de winnaers in de verscheijde speeloeffeningen, de verdedigers van het vaderland, gekwest al vegtende voor de vrijheijd, zullen bijwoonen. Men zal ten dien opsichte kaerten verleenen om in te gaen. XIII. Naer het avondmael zal er in de commedieplaets eenen bal gegeven worden. - fol. 4 - XIV. Daer zullen raffraichissementen in de kwartieren gegeven worden voor de militairen die het garnisoen uijtmaeken. XV. De schietinge zal des anderendaegs nog gedueren, de prijsen zullen uijtgedeelt worden, een vuerwerk, eene illuminatie en eene vertooninge gratis in de commedie, zal den dag eijndigen. XVI. Voorders de administratie besluijt over het order en de marche van de ceremonien, zoo als volgt. De trompetten zullen blaesen daegs tevooren 's avons ten 6 uren op de besonderste markten en plaetsen, alsook op de levendigste straeten der stadt; het carilion of beijard zal van seven tot agt uren spelen en ten zelven tijde zal het canon der stadt van tijd tot tijd gelosbrant worden. 's Anderdaegs ten agt uren eene salvo van alle de canons zal de feeste aenkondigen; de trompetten en de trommels zullen het teeken van bijeenkomste slaen van alle degone die moeten de feeste bijwoonen. Dese vergaederinge zal op de Vrijdagmarkt geschieden. Ten negen uren precis zal het cortege haere marche openen in 't volgende order. Een corps canoniers met twee veltstukken. Een piquet peerdevolk met trompetten van vooren zal den gang openen. De trommels van het garnisoen en eene compagnie voetvolk zullen daerop volgen. De geemploijeerde van de civile en militaire administratien, verciert met eenen drijcaleurigen strek op den linken arm. De professeurs en leeringen van de publijke schoolen. Eene musike. Alle de borgers benaemt voor de speeloeffeninge van het loopen, als hiervooren geseijt is. De gedeputeerde en de vrederegters van de cantons in order van den ABC voor dewelke iders respectiven vaendel en de twalf gekosen borgers die gaen schieten met den boog zullen voorengaen. De groep bestaende uijt het canton van Brugge zal het cortege of gevolg opsluijten. Eenen triomphewaegen naer de maniere der aloude, voor den welken trompetten en timbaelen zullen voorgaen zal den vrede beteekenen, die aen Vrankrijk de negen vereenigde departementen verleent en op den welken ook vier verdedigers van het vaderland, gekwest al vegtende voor de vrijheijd, zullen geset worden, gekroont zijnde met laulieren; rond de waegen zullen de tonneelkonstenaeren zijn met groepen van kinderen, draegende zinsprueken en opschriften strekkende tot de feeste. Den omgang zal gesloten worden door een corps van voet- en peerdevolk. Het cortege zal naer de groote Mart komen al de Steenstraete, van daer - fol. 5 - al de Breijdelstraete naer den Burg, alwaer het zal opengaen om plaets te maeken voor de militaire oversten, commandanten van de plaetse, ontfanger en betaelder van het departement, den directeur en aengestelde van het enregistrement, den bewaerder der hijpoteken, de correctionale, civile en crimineele regtsbanken en de centraele administratie. Voor dese groep zal er eene militaire musicke gaen en in het midden zal de constitutie en de artikels van het vredetractaet met den keijser gedraegen worden. Het cortege alzoo gecompletteert zijnde, zal de Hoogstraete ingaen en zal zig begeven naer de kercke van St.-Walburge, aldaer plaets nemende volgens order die gestelt zal zijn, de members van de eerste militaire en civiele bedieningen zullen zig in het diepste van het gebouw plaetsen op stoelen daertoe beschikt. Men zal het vredetractaet gemakt tusschen de Fransche republijke en den keijser aflesen, daernaer zal den president van het departement een aenspraek strekkende tot de feest opzeggen. De tonneelconstenaeren zullen eenen lofsang aen den vrede zingen. Straks daernaer zal er een geschut van musketten afgeschoten worden, waerop het canon van de Mart zal beantwoorden, men zal zingen ‘le chant du depart’ (den sang der optogt) en het cortege zal in hetzelve order uijtgaen gelijk het gekomen was. Het zal naer de St.-Jansplaets komen, al de St.-Jansstraete, nederdaelende naer de Vlaminkstraete tot op de groote Mart, alwaer gekomen zijnde, men zal zingen ‘l'hijmne de marseillais’ (het gesang van ‘allons enfants, etc.’). Het cortege zal wegtrekken rond den boom van vrijheijd en zal wederkeeren naer de Vrijdagmart al de Steenstraete en zal hem plaetsen in den omtrek daertoe bestemt. De opperste bedieningen zullen zig plaetsen op eenen verheven voetbank daertoe bestemt, die daertoe opgeregt zal worden. De prijsen voor de winnaers zullen op eene taefel liggen. Den president zal aenkondigen dat de speeloeffeningen gaen beginnen. Zij zullen geopent worden met militaire oeffeningen die, het garnisoen zal doen onder het gerugt van het musketgeschot. De loopers zullen dan in de loopbaen komen om te strijden. Zij zullen bij troppen loopen, die dewelke eerst in ider pelotton het wit zullen geraekt hebben, beginnen dan om te strijden om de prijsen. De speeloeffening van het loopen geeijndigt zijnde, die van het schermen en van den sabel of espadon zullen beginnen. Naer de verscheijde speeloeffeningen zullen de trompetten blaesen, den president zal den naem der winnaers verklaeren, hij zal hun met - fol. 6 - eene kroon van eijken takken begiftigen en met de prijsen die zij bekomen hebben. Straks daernaer zal de musicke patrioticque liedekens spelen en daernaer een geschot van artillerie afgaen, waerop het canon der stadt zal beantwoorden. De winnaers zullen zig alsdan in groepen versamelen, gaende voor die in de opperbedieningen zijn. Het cortege zal zig in marche stellen wegtrekkende langs de Noordsandstraete en Geltmuntstraete, Eijermart, groote Mart, Vlamingstraete, Academiestraete, Woensdagmart, Gendhofstraete tot naer het hof waer de handbogisten van Brugge nu nog schieten en bekent onder den naem van het gewesen gildenhof van St.-Sebastiaen; daer zal het schieten beginnen. De naemen van de cantons zullen in een vase geleijt zijn en de schutters zullen op rang komen gelijk het lot zal vastgestelt hebben. Dese speeloeffeninge zal eijndigen precis met den vier uren en half, om 's anderdaegs ten thien uren 's morgens te hernemen indien alle de prijsen niet en zouden afgeschoten zijn. Het cortege zal daernaer langs den zelven weg wederkeeren tot agter de gewesen Carmes, zal de Stuijfzandstraete inslaen, gaende door de Roostraete tot de Langestraete, de brugge van de gewesen Predikheeren overgaen tot aen de Nipomucenusbrugge, de Wollestraete en het Breijdelstraetje tot op den Burg alwaer het zig zal uijteenscheijden. Alle de burgers van Brugge worden genoot om de feeste te helpen vieren, met hunne huijsen te vercieren met de drij nationaele caleurige vaendels. De verdedigers van het vaderland, gekwest al vegtende voor de vrijheijd en de winnaers in de speeloeffeningen zullen in de commedie, die des anderdaegs zal gegeven worden, besondere plaetsen besitten. De eerste logien en het parquet zullen bewaert worden voor de deputatien van de contons en de militaire en publijke bedienaers, men zal hun kaerten van ingang geven. De municipale administratie van het canton van Brugge is belast met het onderhouden van de goede ruste ten tijde van het vuerwerk en opdat er eene plaetse zoude zijn waer alleenelijk mogen inkomen alle de geteekende voor hetzelve, de members van de publijke bedieningen en de deputatien van de contons. Zij zal ook besorgt zijn opdat de illuminatie geheel compleet en wel gedaen worden door gansch de stadt. 's Avons ten negen uren zal er een geschot zijn van alle de artillerie. De Centraele administratie belast haeren commissaris van haeren derden bureau, tweede verdeelinge met den uijtvoer deser te besorgen en bemagtigt hem, om aen te nemen als commissaris tot het beschikken deser feeste alle de burgers die hij noodig oordeelt. - fol. 7 - Gedaen in de vergaederinge van het departement tot Brugge, den 26 frimaire 6 jaer; in de tegenwoordigheijd van de burgers Hennessij, president; Guinard, Van Praet, Chomel, Tarte, administrateurs; Baret, commissaris van d'uijtwerkende magt en Henissart, oppersecretaris. Voor copije conform,, Hennessij, president; Henissart, oppersecretarisGa naar eind(1). Tusschen het annonceeren van alle de hiervooren vermelde teweegzijnde vruegdeteekens siet men het heele landt door niet als ruinen en menige persoonen met betraende oogen, als door wanhoop om hunnen geheelen ondergang, gedreven zijnde, want men heden zijnde martdag, met alle strengheijd heeft zien voortsgaen met het ondersoeken der winckels of er geen Engelsche goederen gevonden worden, zoodat den martdag hierdoor zeer gestoort is geworden; temeer omdat eenider zijne goederen heeft moeten wegvlugten om van dezelve niet berooft te worden. Behalvens verscheijde ruinen, die hierdoor binnen onse stadt voorgevallen zijn verneemt men dat zulks het heele landt door op eene gelijcke iver plaetse heeft gehadt, op eenen brief die er van het Directorie van Parijs maer op gelijcken tijdt en vermogt geopent te worden en dat hierdoor zoo tot Oostende, Gend, als in menige steden van Brabant en elders, magasijnen van Engelsche goederen zijn, welke tot twee ... 300 duijsent guldens goederen zijn afgehaelt geworden. | |
(8 januarij 1798)Op den 8 januarij verneemt men nu voorseker dat tot Parijs de deportatie gedecreteert voor alle de priesters en leermeesters die binnen de twee decaden den versogten eedt door de Fransche niet zullen doen en dat zij in de volgende decade deze landen zullen moeten verlaeten, welke grooten schrik veroorsakt en waeruijt men voorsiet dat den eedt misschien door vele zal gedaen worden. 399 gaset van 8 januarij, etc. | |
(10 januarij 1798)Op den 10 januarij heeft men met het grootste hertszeer van alle welpeijsende inwoonders der stadt Brugge door de Fransche voor goet zien sluijten de kercken van O.L.V. ter Poorterije, gelegen langs de Langereije, welcke kercke het heele landt door beroemt is om de godtvrugtigheden en mirakelen welke aldaer sedert menigvuldige jaeren ter eeren van het mirakeleus beelt van de H. maget Maria gepleegt zijn. De kercke van het Begginhof gestaen op des zelfs plaetse en welke zoo voor de menige Beggijnnen als voor het publick gebruijkt wiert. De kercke van Jerusalem, staende op Jerusalemplaetse, gebouwt en naegemakt als degone van de stadt Jerusalem en op dezelve forme met een ronden tooren gebouwt zijnde. Alle drij dees kercken hebben eenen paster en omdat dese weijgeren den eedt aen de Fransche te doen zijn dese kercken gesloten geworden. Zoodat men nu klaer ziet dat den heelen weijreltlijcken en kerkelijcken staet en 't heele order door de Fransche omvergeworpen wordt. | |
(11 januarij 1798)Op den 11 januarij zijn op een schavot voor 't stadthuijs, door den scherpregter tentoongestelt met een placaet boven hun hooft, eerst den persoon van Pieter Four, oudt 44 jaeren, ketelaere van stijle, geboortig van Came, departement van Forban en lest tot Dixmude gewoont hebbende, voor het begaen van dieften met braeke en geweldigheden op de persoonen, tot 6 uren tentoonstelling en 24 jaeren in d'ijzers door den crimineelen regtsbank veroordeelt zijnde. Den anderen persoon genaemt Pieter Desmedt, oudt 28 jaeren, werkman en geboortig van Alveringhem, voor het stelen van een peert tot twee uren tentoonstelling en 6 jaeren opsluijting gecondemneert zijnde. 400 gaset van den 11 januarij, etc. | |
(12 januarij 1798)- fol. 8 - Op den 12 januarij is bij hallegebode van 't stadthuijs en bij trommelinge rondt de stadt door orders van de centrale administratie afgekondigt dat naergemerkt zijnde dat op den 1 pluviose, dag der feeste van den vrede en vereeninge, den gewonen martdag van de commune van Brugge invalt en gemerkt dese alsdan niet kan gehouden worden, zoo wordt door de administratie den dag der martdag gestelt op toekomenden donderdag den 29 nivose, welk besluijt seffens tot elks onderrigtinge naer alle de cantons zal gesonden en aldaer als naer gewoonte afgekondigt wordenGa naar eind(2). | |
(13 januarij 1798)Op den 13 januarij is in 't midden van den Burg geplant geworden den befaemden staek in den put daertoe van oudere gemest, den staek in wit, root en blauw geschildert, tot het stellen van den wenteltrap, zoo befaemt om zijne schoonheijd om op de feest van vrede en vereening met lanteerenen onsteken te worden. De nieuwsgierigheijd besonder van alle jonge persoonen om zulks te zien is algemeen omdat zij zulks in hun leven nog niet gesien hebben en daervan altijdt hebben hooren spreken, terwijl den zelven wenteltrap sedert den 4 april 1763 niet is geplant geweest wegens den vrede tusschen de keijserinne koninginne en den koning van Pruijssen, gesloten op het casteel van Hubertsburg in Saxen den 15 februarij van 't zelve jaer, zooals in de jaerboeken van custis het 3 deel fol. 570 kan gesien worden. | |
(15 januarij 1798)Op den 15 januarij wiert op den Burg voor het gewesen landtshuijs van 't Vrije en voor den wenteltrap die men besig is met oprechten, 's morgens van thien uren tot 4 uren 's middags op een schavot gekleet in root en een placaet boven zijn hooft tentoongestelt den persoon Van Pieter de Can, oudt 41 jaeren, boerewerkman van stijle, geboortig van Caloe ende lest gewoont hebbende op het canton van Loo, voor het begaen van verscheijde dieften met braeken en geweldigheden op de persoonen, t'eijnden de executie door den crimineelen regtsbank, tot de straffe van 24 jaeren ijzers verwesen zijnde, die hem aengeslaegen wierden. 401 gaset van 15 januarij, etc. | |
(17 januarij 1798)Op den 17 januarij is bij hallegebode van 't stadthuijs bij orders van de centraele administratie afgekondigt een wijtloopig decreet behelsende de afschaffinge in de negen departementen door de wet van den 9 vendemiaire 4de jaer van de weijreltlijcke capittels en enkele beneficien, de semenarien en de laicaele corporatien, zoo van mans als vrouwen, welke in de uijtgestrektheijd van dezelve departementen gevonden wordenGa naar eind(3). Ook is heden de parochiale kercke van St.-Walburge gesloten geworden, om aldaer de noodigheden te bereijden om er de vredefeest in geviert te worden. Dus ziet men onder de bereijdinge der vredefeest, den heelen kerkelijcken staet ten niet brengen, waerom zulks door alle welpeijsende met beweende oogen aensien wordt. | |
(18 januarij 1798)Op den 18 januarij zijnde donderdag en martdag wegens d'aenstaende feest is voor den reets bereijden wenteltrap op den burg op een schavot tentoongestelt Joseph Parmentier, oudt 22 jaeren, boerewerkman van stijle, geboortig van Nieuwkerke en lest gewoont hebbende tot Sevecote, voor het begaen van diefte met braeke en het stelen van een koeijbeeste door de crimineelen tot de straffe van 14 jaeren ijzers gecondemneert zijnde. Bij hallegebode is door orders van de municipaliteijt afgekondigt dat geduerende de drij volgende daegen geen winkels toog vermogen te doen en dat alle de huijsen der stadt van 8 tot 11 uren 's avons moeten verlicht worden. 402 gaset van den 18 januarij, etc. | |
(19 en 20 januarij 1798)- fol. 9 - Op den 19 en 20 januarij gelijk den gepasseerden avond is ingevolgens het programma ofte hallegebodt, diesaengaende als hiervooren fol. gemelt en bekent gemakt, met alle pligtigheijd geviert de feest van vrede en vereeninge, waerbij om alle des zelfs uijtgestrekte verrigtingen niet anders kan gevoegt worden, dan dat den toeloop zoo van vremdelingen als van inwoonders ongemeen groot geweest heeft en dat alles in het beste order is ter uijtvoer gebragt geworden, besonder den wenteltrap, de prijsspelen en het vuerwerk, 't welk op de Mart voor d'halle geplaest was, hebben de oogen van alle aenschouwers op zig getrokken en het schijnt dat den hemel zelve, heeft schijnen te laeten blijven, dat de feest van vrede hem aengenaem was (door welke nogtans den heelen kerkelijcken staet omverregeworpen wordt) met op die daegen het schoonste weder te verleenen, 't welk men bij menschens geheugen, hier oijt binnen dese maendt en jaergetijde gesien heeft. Den eereprijs van de schoonste aengekomen te zijn, is geschonken aen het canton van Thourhout wegens de overschoone musik, welcke hunnen treijn verselde. Den eersten prijs van het loopen te voet is bekomen door het canton van Thielt en den tweeden door het canton van Wervick, welke geschiede in een afgeslegen park rond de Vrijdagmart, waer de horlogien en andere prijsen van 't schermen en den sabel seffens aen de prijswinnaers geschonken wierden. Den derden dag der feest op den 21 januarij de drij oppervogels in het handbogenhof en twee andere niet afgeschoten zijnde, is er om dezelve gelot geworden, waerdoor het canton van Oostende den oppervogel en het canton van Brugge en Dixmude de twee zijdevogels bekomen hebben; de prijsen van welke in den naermiddag in het stadthuijs aen de winnaers geschonken wierden. Heden zijn er ook wegens den verjaerdag van het om hals brengen van den koning van Vrankrijk, verscheijde exercitien besonder door de militaire verrigt geworden en meest alle de menbers der ca(n)tons zijn pragtiglijk uijt de stadt getrokken. Desen avond waeren voor de derde mael de huijsen der stadt verlicht, zoo nogtans dat verlichtinge der lantaeren van den wenteltrap niet is ontsteken geworden. | |
(22 januarij 1798)Op den 22 januarij was het als een ander leven, door het gewoel, gespel en gerugt dat men sedert vier daegen hadde gehoort en wegens d'onrust door het langduerig vieren dat elk geleden hadde. Nu wordt het vurewerk, de menige vercieringen op de Vrijdagmart en de theaters en alle de andere geplaetste vercieringen teenemael afgebroken. Den wenteltrap wordt van alle de cieraeden ontbloot, dog dese zegt men zal in zijn geheel, bewaert met eene militaire wagt, blijven staen totdat de Fransche legers zullen in Engeland getrokken zijn, waertoe alle preparatien ter zee gemakt worden ofte totdat den vrede met die mogentheijd, die van elk wegens den heelen ondergang des koophandels gewe(n)scht wordt, zal konnen getroffen worden. 403 gasette van 22 januarij, etc. | |
(25 januarij 1798)Op den 25 januarij is bij hallegebode van 't stadthuijs bij orders van de centraele administratie afgekondigt een besluijt behelsende dat ingevolgen de wet van den 5 brumaire alle de pastorele huijsen van den cantons, waer de pastors of andere bediende van pastoreele functien den eedt aen de Fransche republijke niet gedaen hebben, binnen de vijf daegen naer de publicatie deser hunnen huijsen moeten verlaeten, dat den sequester op dezelve zal geleijt worden en alle die huijsen als nationale hijpotequen zullen aengeslaegen wordenGa naar eind(4). Nog geene pastors hebben tot hiertoe binnen dese stadt den eedt gedaen, vervolgens zullen degone pastorele huijsen bewoonenden door hun moeten ontruijmt worden. 404 gasette van 25 januarij, etc. | |
(27 januarij 1798)- fol. 10 - Op den 27 januarij is bij hallegebode van 't stadthuijs door orders van de centrale administratie de volgende bekentmaekinge afgekondigt: de centraele administratie van het departement der Leije. Aen haere bestierde en burgers. Wij zijn onderricht dat er binnen ons departement valsche stukken van ses francs (Fransche kroonstukken), valsche quarten van Fransche kroonstukken en valsche stukken van twee sols in swang zijn, gelijk er grootelijks aengelegen is, aen de burgers van dezelve te leeren kennen, wij zullen dezelve hier beschrijven. De valsche Fransche kroonstukken of stukken van ses francs zijn van het jaer 1790 en hebben de letter A onder de exergue of onderrand, het schijnt dat den omtrek daervan gevijld is, de spijse heeft het caluer van loot of tin; de valsche kwarten van Fransche kroonen hebben het jaer 1792 en de woorden regne de la loi, zijn geheel kwalijk uijtgedrukt, den omtrek is er ook van gevijlt. De valsche stukken van twee Fransche stuijvers zijn gemakt van een witachtige spijse, die se doet kennen op het eerste gesichte, den boort is er ook van gevijlt. Het misdaed van valsche munten heeft droevige gevolgen, het schend de eijgendommen, het verdooft het betrouwen en brengt den ondergang van den koophandel, ook is de straffe die de wet stelt tegen de valsche munteslaegers of degone die dezelve vrijwilliglijk uijtgeven schrikkelijk; den eersten artikel van de sesde verdeelinge, eersten tijtel van de wet der straffen zegt alzoo: ‘dat degone die overtuij(g)t zijn van nationaele geltspecien gank hebbende naergemakt of vervalscht te hebben of met kennisse geholpen te hebben om dezelve naergemakte of vervalschte geltspecien in gang te geven, of om ze binnen het Fransch gebied te doen inkomen, zal met vijfthien jaeren ijzers gestraft worden’. Vervolgens moeten alle burgers en besonderlijk herbegiers en koopmans in 't debit, geheel sorgvuldig zijn van de gangbaere geltspecien te oversien, meest van de twee fransche stuijvernaers; men waerschouwt hun hier dat zij met valsche stukken te ontfangen en uijt te geven, hun blootstellen aen dezelve straffen als de valschemunteslaegers zelfs. De wetten en zullen niet meer laeten van daervooren te straffen dengonen die zig daer pligtig makt. Den commissaris van de uijtwerkende magt noodigt alle de officieren van de judicieele policie van te letten en te vervolgen degonne die de valsche munte uijtdeelt en versoekt alle goede burgers van dezelve aen te draegen. Gedaen tot Brugge in de vergaedering van den 23 nivose 6 jaer der Fransche republicke; in de tegewoordigheijd van de burgers Hennessij, president; Guinard, Van den Bussche, Van Praet, Chomel, administrateurs; Baret, commissaris van de uijtwerkende magt en Henissart, oppersecretaris. Voor copije conforme, Henessij, president; Julien, secretaris-adjointGa naar eind(5). | |
(28 en 29 januarij 1798)Op den 28 en 29 januarij en de volgende daegen zijn door orders van de Fransche wetten de drij capitels deser stadt, te weten van de cathedraele kerke van St.-Donaes, van collegiale kerken van St.-Salvators en O.L.V.-kercken gesupprimeert en geinventarieert en versegelt geworden, tot zelfs alle de goederen die er in dezelve kerken bevonden worden en de besonderste heeren der capittels zijn met Fransche commissarissen beleijt geworden. Gelijkkelijk zijn de Fransche getrokken in alle de huijsen en cloosters van de geestelijcke stigtingen die er nog in wesen zijn tot nemen inventaris van alle de goederen, zoo muebele als imuebele die zij besitten, zoodat men nu het eijnde van den geestelijcken staet ziet naderen, want nog het hospitael, nog sothuijs, nog armestedescholen of hoegenaemde stigtingen daerin zijn uijtgenomen geworden. 405 gaset van den 29 januarij, etc. | |
(30 januarij 1798)- fol. 11 - Op den 30 januarij is bij hallegebode van 't stadthuijs bij orders van de centrale administratie afgekondigt een zeer wijtloopig besluijt 't welk ook door de heele Fransche republicke gedaen is, behelsende eene aenmoedinge aen alle borgers tot inschrijvinge voor eene patrioticque ofte vrijwillige gifte waervoor eenen register zal geopent worden, tot het herstellen van de calsijden en publicke baenen, zeewerken, nootwendigheden der steden, zoo van caeijen, sluijsen als bruggen als alle andere nootsaekelijkheden die alom in overvloedigheijd moeten gedaen worden en in welke men heele ruinen tegemoed ziet, zoo er niet spoedig in voorsien wordtGa naar eind(6). In 't algemeen moet men verwondert zijn dat eene zoo uijtgestrekte republicke als de Fransche nu is en welke reets door alle de lasten die wij moeten betaelen en de verkoopinge van alle de goederen van den kerkelijcken staet, eene zoo overgroote zee van inkomen heeft, nog patrioticque giften durft vraegen om de noodigheden te herstellen die den koophandel en alles stremmen, zonder dat er naer iets gesien wordt, zoodat men siet dat het genoeg is als den sak der groote maer met goud opgevolt wordt. |
|