Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1795 en 1796

[Mei]

(3 meij 1796)

- fol. 366 - Van den 3 meij af en geduerende de heele foire van desen jaere is in eene houtte logie op het Pandreijken vertoont, zooals het volgende bericht is uijtgegeven geworden, bestaende in een konstgewerkt horlogiewerk, volgens dit bericht: ‘met permissie sieur Sixonnonilli, komende van Londen, is alhier gearriveert, alwaer hij heden en de volgende daegen d'eere zal hebben te presenteeren een meesterstuk der werktuijgkunde, vertoonende vooreerst een werktuijg verbeeldende de historie van de Brabansche Genoveva, ten eersten gij zult haer sien in haer paleijs, ten tweeden in den bosch vergeselschapt met een hinde die dient tot voetsel van haer kint, ten derden den palentijn Sifrides op jagt zijnde, vind zijne vrouwe met zijn kint, ten vierden de schoone processie die tot haerder gedagtenis gehouden wordt’. Dit stuk is verciert met zijne decoratien. Ten 2 men zal vertoonen de groote globbe magique, een stuk dat noijt vertoont is geweest. Ten 3 eene figure van drij voeten en half hoog die verscheijde arias zael speelen op een uijtmuntende orgel, gemakt naer het order der corintiaensche bouwkunde, met - fol. 367 - zoo groote nauwkuerigheijd en bevalligheijd dat het de verwondering verdient van alle liefhebbers. Hier zal men de volmaktheijd zien van een werktuijgende konststuk, welkdaenig men tot nu toe niet gesien en heeft. Vrankrijk, Engelant, Italien en Switzerland, zoo beroemt door de werktuijgkunde, hebben noijt een diergelijcke stuk voort-gebragt, dit konstposteur zal daerenboven een werking verrichten welke tot verwondering zal strekken aen de liefhebbers, te weten, het verlengt en verkort den arm, om dien regt op het clauwier van den orgel te houden, doende met de vereijschte kragt alle toonen van het musik spreeken. Dit beroemt posteur, zijnde een opregt meesterstuk, is een voorbrensel van het alom beroemt cabinet van Cox Van Zonden. Ten vierden, den verloren soon vraegende aen zijnen vader het goed dat hem toekomt. Hij ontfangt alle zijne schatten en vertrekt te peert op reijs. Hij makt kermis met de jonge dochters, verheugt zig met hun, geeft hun geschenken, men ziet hem aen tafel en een knegt die hem dient naerdat hij alle zijn goed verkwist hadde, jaegen - fol. 368 - zij hem eijndelijk weg met bessems en stokken. Alsdan in de uijterste armoede zijnde, is hij genootsakt zig te spijsen met de spijse van de verkens, de welcke hij drijft. Daernaer ziet men hem naer

[p. 162]

zijn vaders huijs weerkeeren, hij valt zijne vader te voet en vraegt vergiffenis over zijn misdaed. Men ziet den vader zijn soon met goetheijd ontfangen en een feest voor hem bereijden. Ten sesden, de triumphe van de schoone Judith, de welke het hooft van Holophernus afhout, de kameriere die haer den sak presenteert. Ten sevensten twee ijvoire ballen, die in een eeuwigduerende beweging zijn en noijt stil en staen, een wonder voor alle aenschouwers. Eijndelinge is het spectakel gevolgt en getermineert door de groote comique schaduwestukken.

De konst en de liefhebberije hebben noijt diergelijks voortgebragt, van hetgene men aen de nieuwsgierigheijd der liefhebbers komt aen te bieden. De liefhebbers van ongemeene dingen zijn genootsakt het vernuft aen te moedigen en de schoonheijd deser konstwerken veroorsakt groot genoegen aen de aenschouwers. Men kan hier niet ontvouwen de menigte van roerende beelden, maer de - fol. 369 - oplettentheijd zal de geschiktheijd hunner bewegingen lichtelijk aenwijsen. Men zal beginnen ten 10 uren 's morgens en ten 2 uren naermiddag en alzoo voorts continueeren tot 11 uren 's avons. De vertoonplaets is in de groote logie op het Pandreijken bij de Recoletten. De eerste plaets is 2 schellingen, de tweede een schelling, de derde een plaquet en de leste 10 oorden. Behalvens de commedie die geduerende de daegen der foire in 't commediehuijs gespeelt wiert, zijn ook aldaer tusschen beijde door eenen Franschman voor de prijsen der commedie, dusdaenige behendige schamouteeringstoeren, met alle soorten van instrumenten vertoont dat telkens de commedieplaets voor de menigte aenschouwers te kleen was en waerom op 't versoek van 't publik, desen behendigen schamouteur⁽⁸⁾ zijne konsten aldaer op verscheijde daegen hernomen heeft.

Behalvens nog veel andere vermaekelijkheden, die zoo op de publijke plaetsen als straeten geduerende de foire vertoont wierden, is er ook met dese maendt meij een begin gemakt van eene vertooning van Vlaemsche truer- en blijspeelen, welken op eenen - fol. 370 - daertoe bereijden theater in d'herberge Den Kleenen Hucker, buijten de Catalinepoorte, des naermiddags op de sondaegen en heijligdaegen, door eenige liefhebbers deser stadt voor een geringen prijs vertoont worden. Voor d'openinge van den theater is vertoont Berthulphus blij eijndig truerspel in vijf bedrijven gevolgt door den Verliefden Arlequin, blijspel in een bedrijf, welke dus door andere stukken zal gevolgt worden. Zijnde op den volgenden sondag vertoont den Beklaegelijcken Dwang, tonneelspel in vijf bedrijven door het voorig blijspel gevolgt wordende.

(8) Schamouteur, schamatouteren, verbastering van het Franse escamoteur, goochelaar.

(14 meij 1796)

Op den 14 meij naerdat men tot nog toe eene langduerige droogte ontmoet heeft, was heden het weder verandert in eenen zeer fellen windt, dusdaenig dat er eenige daeken en huijsen beschaedigt wierden. Veele kraemen wegens de foire op de Mart staende, wierden met alle de winkelgoederen teenemael door den windt overhoop geslaegen en veel der goederen wierden beschaedigt, dusdaenig dat alle kraemen opgekraemt wierden. Naer den windt is het weder verandert in regen, welke voor de landtvrugten zeer noodig was geworden.

(17 meij 1796)

- fol. 371 - Op den 17 gebuerde een groot ongeluk. Eenen waegen en peert gereden komende van de Carmesbrugge, langs d'Augustinereije, is het peert en waegen mits den voerman te naer de kaeije reed, in het water gevallen; de strengen van het peert wierden seffens afgescheden en het geluckte nog dat den waegen niet zonder merckelijcke schaede uijt het water getrokken en het peert gered wiert. Den voerman hadde ook in 't grootste perijkel van zijn leven geweest en zoud met het peert en waegen in 't water gevallen hebben, zoo hij niet spoedig door andere persoonen hadde geret geweest.

(30 en 31 meij 1796)

Op den 30 en 31 meij was het andermael zeer windig en ongestuijmig weder, zoodaenig dat door den grooten westenwindt, vermengt met regen, eenige

[p. 163]

gebouwen beschaedigt wierden en de boomen en landtvrugten zeer veel geleden hebben, temeer omdat men nu sedert de geheele maendt meij nauwelijks eenen somerschen dag ontmoet heeft en bijnaer daegelijks niet dan swaeren windt en regen gewaer geworden heeft.