Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1795 en 1796

[Mei]

(1 meij 1796)

Op den 1 meij, zondag, geviert wordende de feest van het H.-Bloet, sedert eenige jaeren zooals in 't vervolg van mijne beschrijvinge kan gesien worden, geviert wordende op den eersten sondag van meijmaendt, in plaets van op den 3 meij zooals van oude tijden in gebruijk was, begonde op heden dien zoo beroemden feestdag alsof het eenen anderen dag zoude hebben geweest⁽⁷³⁾. Naer jaerlijksche gewoonte wiert de feest geopent 's morgens om 5 uren door de joffrouwen van et beggijnhof, die als bewaerders van het bloet in de jaeren 1584 tot 1590 hetzelve hadden helpen conserveeren. Nu is zulks mits er geene pligtigheden buijten de kerk mogen geschieden voor eerst teenemael onderbleven. Op heden heeft men alsof het geene Brugsche kermis waere geen carilion - fol. 98 - op den thoren hooren speelen, gelijk ook de diensten in de cathedrale kerke van St.-Donaes alleen met het luijden van eene klokke zijn aengekondigt geworden. Zoo verre heeft men op heden zien de waere godtvrugtigheijd tenietdoen, door het stellen van twee Fransche schildwagten in de waepens voor de H.-Bloetcapelle, die het volk hebben belet voor de capelle te knielen aleer zij, gelijk van oudts in gebruijk was begonden den ommegang te gaen. Waeruijt gevolgt is dat men weijnige persoonen die godtvrugtigheijd ziet plegen, welke boven het naerlaeten der godtvrugtigheijd voor de consumptie der stadt van de buijtenlieden zeer naedeelig is. Boven dit alles heeft nog de grootste ontsteltenis veroorsakt, het teenemael onderblijven van de H.-Bloetprocessie zoo alsof zulks noijt gepleegt was, die jaerelijks met zooveel godtvrugt als luijster tot welvaeren van Brugge rond den ommegang omgedraegen wiert. Ongeluckige en ellendige tijden die wij beleven en die zooals te voorsien is van nog ongeluckiger rampen zullen gevolgt worden, omdat den vrede teenemael schijnt verwijdert te zijn.

(73) De meimaand stond in het teken van de veertiendaagse plechtigheid van het Heilig Bloed en van de tijdens dezelfde periode gehouden Meifoor. Sinds 1781 werd H. Bloeddag - het liturgisch hoogfeest - gevierd op de eerste zondag van mei: zie MV. 1791, n. 87 en 91; en MV. 1792, n. 50. De processie moest sinds 1787 op de maandag na de eerste zondag van mei gehouden worden (MV. 1787, p. 56). De foor ging terug op de middeleeuwse jaarmarkt, maar had na het verval van de internationale handel te Brugge meer het karakter van een lokale handelsbeurs en vooral kermis aangenomen. A. VANDEWALLE, De Meifoor - historische nota, in: Zomerrevue, jg. 4, 1992, z.p.

(2 meij 1796)

- fol. 99 - Op den 2 zijnde den tweeden dag van de voorheen vijfthiendaegsche devotie van het H.-Bloet, wanneer om 5 uren 's morgens door alle de geestelijcke deser stadt op rang den ommegang al zingen gedaen wiert en heden eerst door degene der cathedraele kerke moest gedaen worden, is zulks op heden en volgende daegen teenemael onderbleven zoo alsof zulks noijt gepleegt was geweest.

[p. 143]

Heden zijnde ook den eersten dag van de drij cruijsdaegen, zijn gelijk de twee volgende daegen de gewone solemnele processien naer de parochiale kercken deser stadt teenemael onderbleven en alleenelijk op ider dag eene solemnele misse voor 's landts vrugbaerheijd in de cathedrale kercke gedaen geworden. CCXXII gasette van den 2 meij, etc.

(3 meij 1796)

Op den 3 meij is bij orders van de centrale administratie bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt op de gedaene vraegen of de meerderjaerigheijd in den ouderdom van 21 jaeren toegestaen is aen de inwoonders der vereenigde landen te rekenen van den dag der afkondinge van de constitutie. De versekering lijd geen twijffel want het is van dien dag der afkondinge dat het nieuwe order der saeken en persoonen ingestelt van - fol. 100 - de constitutie ingevoert is in de vereenigde landen, gelijk het tevooren ingevoert was in de republijke te rekenen op den dag op welke men afgekondigt heeft dat het Fransch volk de constitutie had aengenomen.

(4 meij 1796)

Op den 4 meij is in de saele van 't Landthuijs van den Vrijen waer tevooren de pligtige gecondemneert wierden, geopent de eerste sittinge van den crimineelen regtsbank. Die plaets daertoe met veele kostelijkheijd bereijt zijnde⁽⁷⁴⁾. De sitting wiert geopent onder het uijtgalmen van twee redenvoeringen, eene door den president geseten onder eenen throon en eene door den publiken beschuldiger. De regters zijn omgort met swarte mantels en hebben op hun hooft elk eenen hoedt met hooge swarte pluijmen. Het eerste vonnis van heden is in 't openbaer gewesen over twee peerdedieven die t'eijnden hun proces voor elk agt jaeren te sitten in d'ijsers zijn gecondemneert geworden.

(74) Door de weigering van veel aangezochte rechters konden de rechtbanken in het Leiedepartement - zoals in andere departementen - slechts met vertraging worden geînstalleerd: het civiele tribunaal op 20 februari, het criminele begin mei 1796. Het benoemen van vrederechters in de verschillende kantons liep evenmin van een leien dakje: in de zomer van 1796 waren nog een groot aantal plaatsen vacant. (P. VERHAEGEN, La Belgique sous la domination française, 1792-1814, dl. II, Brussel-Parijs, 1924, p. 132-133).

(5 meij 1796)

Op den 5 meij zijnde den feestdag van ons heeren hemelvaert heeft men tot overgroot ongenoegen van alle welpeijsende christene de foire als op eenen anderen dag geopent gesien en aldaer publik zien verkoopen even alsof het geen h. dag zoude geweest hebben. CCXXIII gaset van 5 meij.

Het handschrift van de Merckenweerdigste Voorvallen van 5 mei tot en met 28 november 1796 is nog steeds niet teruggevonden.