Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1795 en 1796
(1996)–Jozef van Walleghem–
Auteursrechtelijk beschermd[April](1 april 1796)- fol. 52 - Op den 1 april wiert men 's morgens gerust gestelt wegens eene groote beweging der Fransche troupen, hier in besetting liggende, die men gisternaermiddag gesien hadde, evenalsof d'Engelsche troupen eene landinge zouden gedaen hebben, zoo men zeijde tusschen Vuerne en Nieuport, waerom meest alle de troupen deser stadt met canon en bagasie in allen spoet langs de Smedepoorte vertrokken en zoo men nu weet niet verder als tot Jabeke geweest hebben. Zommige zeggen zulks door de Fransche zelfs alsdus gedaen te zijn om te zien of de borgers den minsten opstant tegen hun zouden hebben gemakt en om te zien of hunne troupen ras op de beveelen passen die hun in tijdt van noodt zouden konnen gegeven worden. Wat hiervan is ofte niet is het altijdt seker dat er geduerig langs den zeekant eene groote Engelsche vloot gesien wordt, voor welkers inval niet zonder redens gevreest wordt en alle welpeijsende verheugt zijn dat niettegenstaende die schijnbaere vlugt der Fransche alles gerust afgeloopen is, evenalsof er geene beweeginge onder de troupen zoude geweest hebben. Om 12 uren - fol. 53 - is van 't stadthuijs afgekondigt bij hallegebode eene proclamatie van de municipaliteijt die de valsche gerugten tegenspreekt, dewelke daegelijks te voorschijn gebragt worden, ter oorsaeke van het opnemen der inwoonders deser stadt (dat geduerende dese weke door alle de wijkmeesters met den ouderdom van alle persoonen boven de 12 jaeren gedaen is) en het vieren van de feest der jonkheijd waeruijt sommige menschen gelegentheijd gevonden hebben om te doen gelooven dat de jonge lieden alhier gingen gedwongen worden de waepens op te nemen, 't welk derectelijk tegen de insigten van ons gouvernement strijt. Onder andere vint men in dese proclamatie de volgende woorden. Het maeken van de lijste der populatie deser communne moet U niet ontroeren. Hoedaenig de verraederlijkke ingevingen mogen wesen die kwaedwillige ten desen opsicht uijtstroijen met onse insigten te belasteren: zijt niet ontstelt, dit werk strekt tot niet anders als om difinitivelijk te kennen de generaele populatie deser commune, om in overweging te stellen van den eenen kant de nootsaekelijkheden, van den anderen de hulpmiddelen om op dese lijste te calculeren - fol. 54 - het getal der behoeftige en in het geval de eerste grooter waeren, om nieuwe middelen te vinden van dezelve gelijk te maeken. Eijndelijk, den armen te helpen, den werksaemen man in het gemak te houden, den eijgendom der rijcke vooren te staen, op het geluk van idereen te waeken, zijn geheijligde plichten aen ons door ons ampt opgeleijt en die wij met alle onse magt zullen tragten te vervollen. Wenschelijk waere het dat men in alle deelen dese insigten saege vervollen en de eijgendommen van alle borgers eerbiedigen, want niemant nauwelijks meer gerust slaepen kan, uijt vreese van de menige dieften en braeken die er meest alle nagte gedaen worden. Onder andere heeft men op den 2 april 's morgens vernomen dat, dat de dieven wederom door het uijtbreken van eenen venster van het huijs van sr. Passet, bakker bij de Torre, geduerende den gepasseerden nagt, hebben gestolen, zoo kopere ketels als alle de andere materialen en ontrent vijftig bakten die van eenider op heden moesten gebakken worden. | |
[pagina 131]
| |
Heden is van 't stadthuijs bij hallegebode afgelesen eene redenvoering van de centrale - fol. 55 - administratie van het departement der Leije aen alle de municipaliteijten der cantons en inwoonders van het departement waerin zij alle municipale en andere amptenaers opwekken om sorgvuldelijk hunne plichten waer te nemen tot hanthaeven der rechten van de republick en tot het welvaeren van hunne geadministreerde welke redenvoering zonder tegenseg aen een sermoen vol loose vleijerijen mag vergeleken worden. | |
(3 april 1796)Op den 3 april vernam men 's morgens dat geduerende den nagt twee dieven in hun huijs, den eenen wonende in 't Peerdestraetje en den anderen in de Bakkersrente, zijn geapparendeert en in egte van vangenis beweegt geworden. Bij hun gevonden wordende de gestolen effecten en bakten ten huijse van den bakker Passet, gelijk nog verscheijde andere gestolen effecten tot zelfs den gestolen mantel van den bakker Vannecke, hier fol. 41 verhandelt, alle welke uijt de huijsen vertransporteert zijn. | |
(4 april 1796)Op den 4 april wierden om 11 uren 's morgens de twee gemelde dieven onder een grooten toeloop van volk, mits van veele bekent zijnde, vanuijt de vangenis naer de municipaliteijt overgeleet, waeruijt men vermoed dat het regt staet te herleven en dat zij zullen andere in exempel gestraft worden. CCXIV gaset van 4 april, etc. | |
(5 april 1796)- fol. 56 - Op den 5 april, feestdag van de bootschap van de H. maget MariaGa naar eind(49), wanneer gewonelijk vanuijt de parochiale kercke van St.-Salvators eene plichtige processie verselt met het beelt van O.L.V. van Loretten rond eenen grooten toer der stadt omgedregen wiert en is heden geene processie dan alleen rond de kerk omgedregen geworden. Zulks geschiede jaerelijks onder een grooten toeloop van volk onder het speelen van 't carilion, alle welke nu teenemael agterblijft tot zoo verre dat het carilion desen morgen om 11 uren gelijk ook op de sondaegen agtergelaeten wordt, niet heeft mogen gespeelt worden en voortaen maer alleen meer op de dicadidaegen zal mogen gedaen worden. | |
(7 april 1796)Op den 7 april is mij ter hant gekomen de vleijende redenvoeringe over eenige daegen door de Fransche administratie van 't stadthuijs afgekondigt welke van woort tot woort luijd als volgtGa naar eind(50). De centrale administratie van het departement der Leije. - fol. 57 - Aen de municipaliteijten der cantons en inwoonders van het departement. Borgers municipaelen. Den 9 vendemiaire is het Nederlant vereenigt met de oude departementen van Vrankrijk en zelfs verdeelt in departementen. De republicaensche bestiering grondvest zig daer allengskens, en neemt de plaets van de ongestaedigheden en ongerijmtheden der oude gebruijken. De constitutioneele regeering, wordt in order gebragt, maer elken amptenaer op zijnen post komende moet gewaerschouwt worden van zijne plichten. 't Is aen ons borgers, Ulieden, de uwe indagtig te maeken, zij zijn groot, maer zij zijn soet, gij hebt twee belangen te vereenigen, te doen gronden en te volbrengen. 1sten de algemeijne van een magtige republijke. 2den de besondere van uwe geadministreerde. Wij gaen uwe aendagt vestigen op de verscheijde voorwerpen van bestiering die U moeten bekommeren en dezelve te desen opsicht bepaelen aen de eenvoudige pointen. - fol. 58 - Order in Uwe finantien. De finantien zijn den besondersten middel van alle administratie. Kent dan Uwe middelen van alle Uwe inkomsten. Welke zijn onse plaetselijcke belastingen? Wat naem voeren zij? Hunne inkomst? Zijn onse communale goederen alle verpagt? Hoeveel brengen zij op? Welke zijn onse onkosten? Zijn onse wegen in goede staet? Wat hebben alle onse voorgangers gedaen? Hoeveel hebben zij ontfangen, hoeveel verteert? Om dese vraegen te beantwoorden zoude gij moeten ondersoeken den staet der saeken, alsdan zoude gij weten hetgene is | |
[pagina 132]
| |
gedaen geweest en 't goon Ulieden staet te doen. Gij zult uwe steenwegen, bruggen en vaerden doen vermaeken, immers, alles hetgone gerievig is voor de reijsers, en nuttig voor den koophandel. Indien gij boni makt, vermeerdert de rijkdommen van Uwe commune door nieuwe acquisitien; vergaedert voor het toekomende en stelt Ulieden boven de nootsaekelijkheijdt. - fol. 59 - Spaersaemheijd in de onkosten, nauwkuerigheijd en klaerheijd in de rekeningen. Dit is den besondersten regel van de administrateurs des volks. Doet de belastingen betaelen die men schuldig is aen den staet. Het gouvernement beschermt de persoonen en versekert de eijgendommen; men moet hem helpen door subsidien, 't is eenen wederzijdschen bijstant die men zig verleent. De amptenaers moeten besonderlijk dese zoo eenvoudige waerheijd herkennen en des zelfs kragt doen gevoelen aen de schuldenaers. Daer is eenen anderen tak van openbaeren rijkdom, die gij ook moet tragten te kennen, te bedienen en te behouden; het zijn de goederen die de wet nationale noemt; het zijn voornaementlijk de bosschen en de wouden, welke de onverschilligheijd van zommige magistraten dikwils den roof heeft gemakt van de verkwisters. Onderhout een groote, goede en kragtige policie. Gij zult dese plichten niet gekweten hebben jegens Uwe medeborgers, tenzij wanneer zij zullen zeggen ik mag slaepen; - fol. 60 - mijne administrateurs waeken; dat de pasporten nauwkuerig ondersogt worden en de kwaedtwillige naegespuert en de landloopers aengehouden. Dat de vrienden der koningen, te weten dese eeuwige vijanden des volks; dese vaderlandtsmoordende uijtwekelingen, dese priesters regtveerdiglijk gebannen uijt het Fransch grondgebiet, het voorwerp zijn van Uwe strenge werksaemheijd. Indien gij de schuijlplaetse niet ontdekt van dese gevaerelijcke persoonen, indien gij hun plaets verleent onder Ulieden, zij zullen den vrede stooren van Uwe kantons, overal hun vergift, de geestdrijverije en den tweedragt verspreijden; gelijk zijnde aen het serpent, verborgen onder het kruijt, en 't welk zijne proije naerspuert, hunne moordpriemen, gescherpt in de schauduwe, zullen altijdt bereijt wesen Uwen boesem te doorschueren. Immers gij zult een leet onderstaen zonder de oorsaek te kennen. Weest dan besorgt om de uijtwekelingen over te leveren aen de wetten en om de gebannene te verwijderen van het grondgebiedt der vrijheijd. - fol. 61 - Borgers wij hebben reets het voorbeelt van eenige begaene plonderingen; belet voortaen dezelve, want gij en Uwe communen zult voortaen daervoor verantwoordelijk wesen. Voorkomt besonderlijk de misdrijven, want de wet heeft liever dezelve te voorkomen als te straffen; onderhout de policie, maer vereenigt haere strenge maetregelen met eerbiet, toekomende aen de vrijheijd der borgers. Neemt voor regel dese aenbelangende voorwerpen, het besluijt van den 12 floreal derde jaer, de wet van den 10 vendemiaire naevolgende, de Fransche constitutie, den crimineelen wetboek en de wetten raekende de uijtwekelingen. Versekert de levensmiddelen aen Uwe medeborgers, geeft brood aen den armen. Dese zijn ook groote middelen van policie. De noodwendigheijd doet dickwils overgaen tot de ongehoorsaemheijd, tot den tweedragt, tot buijtenspoorigheijd, tot de misdrijven. Wij bewoonen een geluckig land, vrugbaer gemakt door de nature en door de hant van - fol. 62 - den akkerman; dat het gebrek van levensmiddelen daer noijt gekent zij; maer dit is niet genoeg, dat men dezelve daer vinde voor een redelijcken prijs, vastgestelt door het gebruijk. Dat de wet, gebiedende de verkooping van graenen op de markten alleen, daer nauwkueriglijk onderhouden worden. Den tijdt is ook aenstaende dat de goetjonstigheijd der natie volmakt zal wesen. Dat de geringe menschen, onderheven aen de strengigheden van de behoeftigheijd, tot Ulieden en tot ons onsen toevlugt nemen om bijstant, maer wij zullen gesaementlijk afwijsen degone bekwaem zijn te werken, de argelistige bedelaers, en dese die het masker der armoede aennemen, om bijstant af te perssen die zij niet noodig hebben. Laet ons den mensch maeken hetgone hij wesen moet, nuttig voor den staet, nuttig voor | |
[pagina 133]
| |
zigzelven. Dat de veeren der ziele, verslapt door de ledigheijd opnieuw gespannen worden, door eenen republicaenschen indruk. Dat de gunsten van het gouvernement besonderlijk - fol. 63 - bestemt worden voor de behoeftige ouderlingen, voor de arme verlaetene kinderen, voor de noodlijdende vaders en huijsgesins, voor de invaliden. Wij hebben ook pligten te volbrengen, zij zijn uijtgebreijt en van groote aengelegentheijd, zij zijn verknogt met de Uwe, gelijk onse wederzijtsche pogingen moeten vereenigt wesen. Wij maeken dan staet op Uwen iver, gelijk gij staet moogt maeken op onsen bijstant. Zegt aen Uwe medeborgers dat wij die alle zullen volbrengen. Zegt hun dat wij onder hun, behalven de onderrigting zullen verspreijden die republicaensche sedeleer vol soetigheijd en de vriendinne der menschen. Zegt hun dat, behalvens de onderwijsing het gebruijk der Fransche wetten hun zal leeren wat de vrijheijd is; dat de regtveerdigheijd voortaen haere decreten niet zal verkoopen; dat de processen korter en seltsaemiger zullen wesen, dat het vernuft en de begaeftheden niet meer zullen onderworpen wesen aen de eijgensinnigheden der corperatien, dat'de thienden en de leenregten zijn afgeschaft voor altijdt en noijt zullen - fol. 64 - wederkeeren. Zegt hun dat, behalven de onderrigting, de ondervinding hun zal leeren wat de gelijkheijd is. Inderdaedt dit haetelijk onderscheijt van de groote en de kleene,zal niet meer in wesen zijn; de menschen zijn gelijk voor de wet, gelijckelijk geloont, gelijckelijk gestraft. Vrijheijd, gelijkheijd, bronnen van het openbaer geluk, gij zult heersschen in het departement der Leije, door U zal het volk voorspoedig en sterk wesen. Volgens de uijtspraek van de constitutie, alle godtsdiensten zijn vrij toegelaeten, broeders zonder jaloersheijd en idereen oeffenende dengonen die hij verkosen heeft, zonder geestdrijverije of bijgelovigheijd, zal naer zijn believen zijne wenschen stieren tot den eeuwigen. Uw rijk zal de menschen zelfs het geheugen van het koningdom doen verliesen. Het koningdom! Wat geeft het? Aen zommige vergulde ketens en de meeste ellende aen andere. Eijndelijk, zet aen Uwe medeborgers, dat hun lot zeker en vastgestelt is; dat zij onwederroepelijk deel maeken van het Fransch volk, beschermt door zijne magt en deelachtig van zijne zegenpraelen, dat de republicaensche - fol. 65 - zeemagt, eerlang onse kusten zal suijveren van de Engelsche zeerovers, die dezelve onveijlig maeken. Dat het vernuft kan ontwekken, den koophandel zijne ketens breken, Oostende herleven, Brugge het oud Brugge worden en talrijcke vloten van schepen in zijne haeven zien komen. Dat den vrede nog beter dese hope zal grondvesten, maer dat hij afhangt van den heijlsaemen maetregel, die het voorwerp is van alle onse sorgvuldigheijd, van de geforceerde leeninge. Zonder de geforceerde leening, den trouweloosen vijand verhoopt den ondergang van de republijcke; den oorloog kan niet eijndigen tenzij door de doodt van den laesten krijgsman. De geforceerde leening wel betaelt wordende en den vijand moetende overwinnen de finantien, eene wijse bestiering, onwinbaere mannen, onveroverlijcke bolwercken, zullen wij haest het eijnde zien van eenen bloedigen oorloog en den vrede uijt de nootzaekelijkheijd. Borgers van het departement, geropen om den staet te helpen in dese gelegentheijd, indien gij den vrede bemint, indien Uw belang Ulieden zegt dat des zelfs voordeelen onschatbaer zijn - fol. 66 - voor de vereenigde landen, besonderlijk indien gij het vaderlant lief hebt, volbrengt dese plicht met snelheijd en zonder daertoe gedwongen te zijn. Bevrijd ons van de nootsaekelijkheijd van de strenge dwangmiddelen, zoo onaengenaem voor de administrateurs, die niet anders wenschen als het geluk van hunne geadministreerde. Makt ons de bestiering gemakkelijk door de uijtwerkinge van de wetten. Van Uwen kant volkomen betrouwen, nauwkuerige strengheijd, die de goede geruststelt en de kwaede in de onmogelijkheijd van leet te doen; van den onsen kant eene onpartidige rechtveerdigheijd. Ja, gij zult boven al de regtveerdigheijd vinden; zij zal soet en gemakkelijk wesen in haeren loop voor de vrienden van het order; maer streng, vreet, en gelijk aen eenen watervloed, die | |
[pagina 134]
| |
alle zijne dijcken doorbreekt, tegen de agenten of voorenstaenders der tijranij, die zouden tragten dezelve te herstellen in dese gewesten, de publijke ruste te stooren, de fakkel van de geestdrijverije aen te stooken, de werkinge van het gouvernement te stremmen en immers den voorspoet van de republijke en haere legers in - fol. 67 - gevaer te stellen... Den hemel vergunne dat wij liever geenen wederstant moeten overwinnen, geene listige ondernemingen verijdelen, geene misdrijven straffen. Den hemel vergunne dat den raed der reden, en het lot van eene groote staetsomwentelinge, voortaen onveranderlijk alle ijdele hope wegneme! Den hemel vergunne voorders (en desen wensch is in onse herten geprent) dat wij eerlang geene misnoegde sonen vinden, in de groote familie en overal niet anders ontmoeten als waere republicaenen. De bovenstaende aenspraek zal gedrukt worden in de twee taelen, afgekondigt en aengeplakt overal daer het noodig zal wesen. Gedaen te Brugge in de sitting van den 1 germinal 4de jaer der Fransche republijcke, door de administrateurs uijtmaekende de centrale administratie van het departement der Leije, tegenwoordig de borgers Honoré Vallé, president; Tarte, Guinard, De Kersmaeker en Marchand, administrateurs; Charles Joret, commissaris van de uijtwerkende magt en Henissart, oppersecretaris. Voor overeenkomstige copije, Honoré Vallé, president; Bouffé Desmarais, sec.-adjudant. CCXV gasette van den 7 april, etc. | |
(8 april 1796)- fol. 68 - Op den 8 is bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt eene proclamatie van de municipaliteijt waerin aen haere medeborgers is afgekondigt dat de borgers Charles Rijeland, E. Hermans en J. Compernolle, gisteren hunnen eedt hebben ontloken als jugen de paix of vrederegters in handen van de municipaliteijt en dat zij seffens hunne fontien hebben beginnen waer te nemen. Zij zullen alle daege hunne sittingen houden in het proossche op den BurgGa naar eind(51). Eene andere proclamatie behelst eene wet die eene lichtinge van peerden ordoneert, benevens het besluijt van het Directorie 't welk beveelt de voornoemde wet in de vereenigde landen uijt te voerenGa naar eind(52). Een ander proclamatie behelst een besluijt 't welk ordoneert dat de wetten raekende het handthaeven der policie in 't binnenste der communen van de republijke ook moeten onderhouden worden in de vereenigde departementenGa naar eind(53). Verders is afgekondigt eene aenspraek van de centrale administratie van het departement der Leije aen haere geadministreerde. Wij zijn onderricht, borgers, dat veele onder Ulieden - fol. 69 - voornaementlijk de landtslieden, niet weten op wat wijse de soumissien moeten opgestelt worden, voor het koopen der nationeele goederen, die te koopen zijn en voortskomende van de gewesen Fransche beneficiers en geestelijcke corperatien. Wij zijn verders onderricht dat zij de conditien niet kennen de welke dese soumissien moeten vergeselschappen, 't zij voor de verkooping uijt'er handt, 't zij voor de publijke veijlingen. Ons arreté van den 23 ventose, moet Ulieden dieswegens volkomentlijk voldoen; het verklaert de conditien die er vereijscht worden; in gevalle dat Ulieden koopers zoude worden; daerenboven verklaert het, dat er in 't secretariat der administratie twee registers geopent zijn, om de soumissien te ontfangen. Het is dan in dit secretariaet dat zij moeten gedaen worden; voorders het opstellen moet Ulieden niet ontrusten, want gij zult maer moeten lesen, het beloop van Uwe soumissie, bepaelen en teekenen. Makt Ulieden dan indagtig, borgers, ons arreté van den 23 ventose, en indien de kwaedwillige de afdruksels die in Uwe gemeenten aengeplakt waeren, hebben durven afschueren, begeeft Ulieden tot de administratie municipal die er Ulieden kennis van zal geven. - fol. 70 - Wij zijn eijndelinge onderricht dat gij lieden misleijt wordt en door wie? Door alle degene die belangen hebben om U te bedriegen. Door degene die de wederkomst der misbruijken begeeren en beklaegen hunnen wilkuerigen invloed op Ulieden niet meer te konnen oeffenen. Men boesemt Ulieden een mistrouwen in | |
[pagina 135]
| |
over de wettigheijd der koopingen van de nationale domeijnen, die gij zoude konnen doen; men zegt Ulieden dat gij geene oprechte eijgenaers zult zijn; men houd Ulieden voor dat de Franschen wel haest en zekerlijk het gewesen Nederland zullen verlaeten: borgers, men heeft duijsent keeren uijtgeleijt, hoe ongegrond de onrust over dat point was; duijsent keeren heeft de Fransche republijke Ulieden geseijt en de Fransche republijke zegt niet vergeefs dat gij haere kinderen zult blijven. Voor het overig ziet gij lieden niet dat die opstokers hier maer de woorden herhaelen van dien onsuijveren hoop emigranten, die van het begin der Fransche revolutie gepoogt hebben de menschen van het koopen der nationale goederen af te houden? Wat is er gebeurt? De goederen zijn verkogt geworden en de eigendommen gescheijden; de koopers trekken gerustelijk de meeste - fol. 71 - voordeelen uijt hunne nieuwe rijkdommen en den 37sten artikel van de constitutie, versekert hun wettigheijd van hunnen koop. Borgers hetzelve zal in de vereenigde landen gebueren, groote middelen om Uwen koophandel te doen herleven, Uwen landtsbouw aen te kweeken en U vaderland te verrijcken, worden Ulieden aengeboden. Neemt se dan aen; gij voornaementlijk aenbelangende classe der landbouwers; gij voornaementlijk, gij kont het meeste voordeel gemeten met de goederen der Fransche beneficiers en geestelijcke corporatien te koopen; stopt Uwe ooren voor de verleijdingen, door welcke gij de eerste zoude lijden. Nog eenmael gij zijt onwederroepelijk Franschen; alleen de kwaedwillige soeken Ulieden het tegendeel te doen gelooven. Heijl en broederlijkheijd. De administrateurs uijtmaekende de centrale administratie van het departement der Leije. Geteekent Honoré Vallé, president; Tarte, Guinart, administrateurs; Charles Joret, commissaris van het uijtwerkende bestier en Henissart, oppersecretaris. | |
(9 april 1796)- fol. 72 - Op den 9 om 7 uren 's morgens begonst op 't onverwagts het carilion op den thoren tot 8 uren te speelen, welke van 11 tot 12 uren en van 3 tot 4 uren herhaelt wiert. Op 't hooren van 't carilion waeren vele van gevoelen dat het voor den vrede van elk gewenscht was en waer van nu in 't algemeen gesproken wordt. Maer haest saeg men dat ider in zijne meijning bedrogen was en dat het niet anders was als voor het vieren van den decadidag, terwijl seffens uijt alle huijsen de drijcaleurige cocarden opgesteken wierden. Hieruijt voorsiet men dat het gespelt van 't carilion op de sotte decadidaegen dus zal gecontinueert worden, temeer omdat het spelen van 't carilion op de gewone sondaegen en heijlig daegen is verboden geworden. Heden zijnde martdag was er te midden in den morgen een grooten troebel wanneer eene gewaepende wagt militaire ten huijse van sr. Reubens, zilversmit op d'Eijermart, toekwam. T'eijnde van welke men vernam dat het alleen was omdat eenen officier ergens eenig zilver gestolen hadde en door desen zilversmit, mits er verbodt op gedaen was, wanneer hij het te koopen hadde gedraegen, was opgehouden geworden. | |
(10 april 1796)- fol. 73 - Op den 10 gelijk de twee volgende daegen is in de kercke van de eerw. paters Capucinen gelijk ook in degone van de Capucinerssen, met de grootste plichtigheijd geviert de saeligverklaeringe van den geluksaeligen dienaer Godts, Bernardus van OffidaGa naar eind(54), in zijn leven leekenbroeder van 't order der Minderbroeders van St.-Francois (geseijt) Capucinen, op den 19 meij 1795, in het consistorie van zijne heijligheijd Pius den VI, paus van Roomen, in het getal der geluksaelige gestelt zijnde. Zoo verders in een kort bericht van het leven van den saeligen Bernardus van Offida uijtgegeven kan gesien worden, zooals hetzelve versaemelinge sub N. te zien is. De gemelde kercken en besonder den hoogen autaer, waerin het afbeelsel van desen saeligen in portraite afgebeelt stont, waeren bij uijtnementheijd schoon verciert en verders met lauwerboomen, gedichten en jaerschriften opgepronkt, boven de kerkduere in de Capucinekerke | |
[pagina 136]
| |
stond dit jaerschrift: WIJ VIeren De geLUCksaeLIge VerkLaerIng Van bernarDUs Van offIDa. Op de pligtigheijd nog meerderen luijster tot verheffing van desen saeligen Bernardus te geven, wierden geduerende dees drij daegen de - fol. 74 - goddelijcke diensten in de twee gemelde kercken verrigt in 't volgende order: om 11 uren wiert in volle musik afgesongen eene zeer plichtige misse, den eersten dag in de Capucinekercke door den heer prelaet van den Eechoutte, dezelve afgesongen wordende en in de Capucinersse kerke door eenen heer kanonik van St.-Donaes. Om vijf uren geschiede in beijde kerken een zielroerende sermoen en daernaer een solemneel lof, welke pligtigheijd verselt wiert door het uijtstellen van 't alderheijligste geduerende dees drij daegen en op den derden dag in beijde kerken die roemweerde pligtigheijd met het afsingen van den te deum laudamus gesloten wordende. | |
(11 april 1796)Op den 11 april was men 's morgens als van eenen donderslag getroffen op het zien afbreken en in duijsent stukken slaen van de O.L.V.-beelden staende boven de poorte van d'halle en van een ander schoonste konstbeelt staende in een afgesloten glaese kasse op den hoek van het stadthuijsGa naar eind(55), 't eenigste overblijfsel van schoonheijd waermede het stadthuijs dat weleer den roem van heel 't Nederlant was, nog was verciert en welkers voorgevel nu maer meer - fol. 75 -aen een verwoest gebouw is gelijckende. Met wat hertzeer zulkke opregte beeltstormerije door alle waere katolijcke beschouwt wiert, is bijnae onbeschrijvelijk, omdat niet alleen den waeren godstdienst onder den voet getrapt wordt, maer ook omdat men als met gewelt de stadt van haere laeste verciercelen ziet ontrooven. Nog meer was men ontstelt, als om 12 uren van desen morgen bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt wiert dat ingevolgen de Fransche constitutie alle hoegenaemde beelden, cruijsen, etc. die buijten het beluijk der kercken staen, moeten weggenomen worden. Dat elk nog meer ontstelt is omdat men weet dat in d'abdije van den Duijnen, desen morgen de witte looden geleijt zijn om hun te dwingen tot het betaelen van hun quote part in de gedwongen leening waeraen zij onmogelijk niet konnen volkomen, omdat alle hunne goederen waer dat gelt van komt of door de Fransche aengeslegen of verkogt worden. Ach! Mogt eenen spoedigen vrede de menigte van onse ongelucken onder den schijn van vrijheijd eijndigen en wij van de geduerige vreesen, die men tegemoet siet, eens ontslaegen worden. CCXVI gaset 11 april, etc. | |
(12 april 1796)- fol. 76 - Op den 12 gelijk de volgende daegen hier men op verscheijde plaetsen van de stadt alom een begin gesien van het wegnemen van kruijsen, zelfs op de kerkhoven, O.L.V.- en andere beelden, die den luijster der stadt en de godtvrugtigheijd teenemael schijnen te zullen doen verdwijnen. Onder de menigte luijsterlijcke beelden die weggenomen worden, is ook stillekens afgenomen een alderschoonste beelt nevens de Burgpoorte staende, onder hetzelve een 's weijreltsbal en daer boven eene glorie veheven staende, voor welke plaets de bisschoppen van Brugge bij hunnen intrede gewonelijk den eed afleggen als cancelier van Vlaender, daeronder in goude letteren staende de woorden: ‘O pia o dulcis virgo Maria’ welke woorden ook zijn uijtgekapt gewordenGa naar eind(56). | |
(13 en 14 april 1796)Op den 13 en 14 april was men nog in eene meerdere onsteltenis gedompelt op het publikelijk door eenen deurwaerder met contant gelt zien verkopen van de mubilaire goederen van de monikken van den Duijne, omdat zij hun quote part in de gedwongen geltleening niet konnen voldoen, welke met groot hertzeer van alle welpeijsende is aensien geworden. CCXVII gaset van 14 april, etc. | |
[pagina 137]
| |
der Leije, gesien hebbende het plakschrift waervan den inhout volgt: ‘solemnele feeste van drij daegen in de kercke van de eerweerde paters Capucinen, ten opsichte van de beatificatie of saeligverklaeringe van den godtsdienstigen en geluksaeligen belijder Christi, Bernardus van Offida, in zijn leven leekenbroeder van het order der Minderbroeders van St.-Francois, geseijt capucinen, met vollen aflaet, vergunt door zijne heijligheijd Pius den VI, paus van Roomen: voor alle christene gelovige de welke met een oprecht berouw hunne sonden gebicht hebbende en gecommuniceert zijnde, eens binnen de drij daegen de kerke van de voornoemde Capucinen of de kerke van de religeusen Capucinerssen zullen besoeken en aldaer eenigen tijdt God ter intentie van zijne voornoemde heijligheijd godtvrugtelijk zullen gebeden hebben. Dese - fol. 78 - solemniteijt zal geschieden op den 10, 11 en 12 april 1796 als volgt: zondag wesende den 10, zal 's morgens ten thien uren en half een solemnele misse gesongen worden, naermiddag ten vijf uren zal een sermoen gedaen worden door den eerweerden heer Jajacos Mestdag, pastor van St.-Salvators, waernaer zal volgen het lof. Maendag wesende den 11, zal 's morgens ten 10 uren en half een solemnele misse gesongen worden, naermiddag ten 5 uren het sermoen gedaen worden door den eerw. heer Ignatius Van Koquelaere, pastor van St.-Salvators, waernaer zal volgen het lof. Dijssendag wesende den 12, zal 's morgens ten 10 uren en half een solemnele misse gesongen worden, naermiddag ten 5 uren zal een sermoen gedaen worden door den eerw. heer Petrus Rommelaere, pastor van St.-SalvatorsGa naar eind(57), waernaer zal volgen het lof met den te deum, sluijtende dese feeste met de benedictie van het alderheijligste sacrament. Nota: daer zullen alle drij daegen altijdt bichvaeders gereet zijn om de bichte te - fol. 79 - hooren van degene die hun zullen presenteeren. Tot Brugge bij de weduwe Van Praet en soon, drukkers van de administratie van het departement der LeijeGa naar eind(58). Overwegende dat uijt dit plakschrift blijkt dat des zelfs auteurs correspondentie onderhouden met eenen vremden prins, deelmaekende van het bontgenootschap, gewaepent tegen de rebublijke, dat zij des zelfs mandementen of aenwakkeringen overgestelt hebben aen het volk, publijkelijk door hun bijeengeropen, ten eijnde van zig te vereenigen om de acten te verrichten van godtsdienst geboden door desen vremden prins. Overwegende dat diergelijcke correspondentie misdaedig is, dat de bullen der pausen noijt hebben mogen verspreijt worden in dese lande zonder toestemming van het gouvernement, dat het voorwerp van degone in kwestie van de saligeverklaeringe - fol. 80 - van eenen Italiaenschen Capucin en de beloften van aflaet van degene die den afgodt zullen dienen van het hof van Roomen, de republicaenen verontweerdigen, niet anders sterkkende dan om de veragtelijkste en blintste bijgelovigheijd in te boesemen. Overwegende dat diergelijcke bijeenroepingen verboden zijn door het besluijt van de representanten des volks van den 4 thermidor lestleden, 't gene de oeffeninge van de godtsdiensten bepaelt in de plaetsen hiertoe bestemt, voorders dat het maer de wettige overheden aengaet, solemnele feesten te gebieden en dat het gemelt plakschrift desen tijtel voert aen het hoofd. Overwegende dat de borgers weduwe Van Praet en zoon, die hetzelve gedrukt hebben, daervoor verantwoordelijk zijn, tot de vertooning van de geschreven copie tot'er tijdt dat zij des zelfs auteurs kenbaer gemakt hebben. Overwegende verders dat de geseijde borgers, weduwe Van Praet en soon, hun op den voet van het plakschrift getijtelt hebben drukkers van de administratie, zijnde een - fol. 81 - misbruijk van des zelfs naem, waervan zij de vernieuwing moet beletten. Gehoort hebbende den commissaris van het uijtwerkende bestier besluijt: 1. de versendinge van den openbaeren beschuldiger boven het gemelde plakschrift en bulle ten eijnde van tegen de auteurs van het eerste en de uijtgevers van het tweede de vervolgingen te doen geboden door de wetten. 2. het gemelt plakschrift zal weggenomen worden overal waer het bevonden wordt, ter diligentie van de commissarissen bij de municipale administratien der kantons. | |
[pagina 138]
| |
De borgers weduwe Van Praet en soon, zullen ophouden van desen dag af te drukken voor de administratie totdat zij anders zal geordoneert hebben, voorders zij verbiet haere drukkers den tijtel aen te nemen van drukkers van de departementaele administratie op den voet van eenige afdruksels tenzij van de wetten en besluijten degene zij haer zal toestieren. Het tegenwoordig besluijt zal gedrukt worden in de twee taelen en aengeplakt daer het noodig zal wesen. Daer zullen afdruksels - fol. 82 - gesonden worden aen den openbaeren beschuldiger en aen de drukkers van de administratie. Gedaen tot Brugge in de sitting van den 23 germinal 4de jaer der Fransche republijke, door de administrateurs uijtmaekende de centrale administratie van het departement der Leije, tegenwoordig de borgers Honoré Vallé, president; Tarte, Guinard, Vandenbusscher, administrateurs; Charles Joret, commissaris van het uijtwerkende bestier en Bouffé Desmarais, secr.-adj. Voor overeenkomstige copije, Honoré Vallé, president, Bouffé Desmarais, sec.-adj. | |
(17 april 1796)Op den 17 april heeft elk tot zijn overgrootste leetwesen gesien een schrikkelijckste voorbeelt van de geheele onteering der sondaegen. Naerdat men nu reets sedert den 13 april een begin hadde gemakt met het verkoopen van generaelijk alle de goederen van de monikken van den Duijnen, zoo verre zelfs dat hun geen bedde gelaeten wordt om op te slaepen en zij reets genootsakt zijn om bij goede borgers te konnen gelogeert worden, niets aen den vervloekelijcken - fol. 83 - geltlust der Fransche konnende voldoen, heeft men heden zijnde sondag, de venditie als op eenen wekedag hooren uijtklinken en daermede zien voortsgaen alsof het eenen wekedag zoude geweest hebben, welke van den eenen kant om het onregtveerdig verkoopen van het goedt der abdije en van den anderen kant om het schandig onteeren der sondaegen, zoodaenig tegens het gemoet van alle welpeijsende strijt, dat menige persoonen wenschen een eijnde van hunne daegen te mogen zien, die ook van den anderen kant tot hun meerder hertzeer in groote geltboeten in de gedwongen leening geschat worden. | |
(18 april 1796)Op den 18 april was 's morgens aen de meur van het Engelsch clooster in 't Princenhof, welkers religeusen gevlugt zijn naer EngelantGa naar eind(59), aengeplakt eene kleijne pasquille, inhoudende dese woorden: ‘den afgod Goudesune met zijne consoorten, zullen haest g'hangen worden buijten de poorten’, waeruijt men ziet hoe zij bemint worden. CCXVIII gaset 18 april, etc. | |
(20 april 1796)- fol. 84 - Op den 20 zijnde decadi of den 30 germinal, keestmaendt, speelde van 7 tot 8 uren 's morgens, van 11 tot 12 uren en van 3 tot 4 uren 's middags het carilion, wanneer ook seffens uijt alle huijsen de drijcaleurige vaendels uijtgesteken wierden. Niettegenstaende de Fransche feest van decadi heeft men heden niet naegelaeten van voorts te gaen met het generael muebelgoet van den Duijne te verkoopen, waeruijt men besluijt, om den grooten spoed cue er gemakt wordt in verkoopen van d'eijgendommen van dees abdije, dat zulks ook in andere cloosters zal gevolgt worden om de overtollige sommen waermede dese en ander particuliere bij brieven geschat worden. | |
(21 april 1796)Op den 21 april zijn 3 à 400 mannen Fransche troupen vanuijt dese stadt naer Rousselaere vertrokken, omdat men verneemt dat aldaer eenen borgerlijcken obstant heeft plaetse gehadt en dat er eenen borger is doodtgebleven. Zulks is zoo men niet zonder reden vreest, maer een begin van hetgoon elders gevreest wordt, om d'overgroote en bijnae onmogelijcke schattingen in de geltleening waermede de borgers geschat worden. CCXIX gaset van 21 april, etc. | |
[pagina 139]
| |
behelsende: de pasporten naer vremde landen, zullen verleent worden door de administratien van het departement op het advijs gemotiveert door de municipaliteijten, volgens de wijse en conditien voorschreven door de wet van den 7 december 1792, welke in staet wordt gehouden voor alles 't gene niet tegenstrijdig is aen het tegenwoordig besluijt. De commissarissen van het uijtwerkende bestier bij de departementale administratien zullen ider decade aen den minister der buijtenlandsche saeken den omstandigen en gecertifieerden staet oversenden van de pasporten naer vremde landen, door de administratie der thien voorgaende daegen afgelevertGa naar eind(60). Heden is het comtoir van d'heer Van Huele, ontfanger van de gedwongen geltleening, gesloten geworden voor den ontfang van het Fransch papier, genaemt reschiptien en mandaeten, waerdoor eenider in nog grooter verlegentheijd is gedompelt geworden. | |
(23 april 1796)- fol. 86 - Op den 23 zijn van 't stadthuijs bij hallegebode afgekondigt verscheijde besluijten van de administratie behelsende dat eenen borger die getaxeert is in de geforceerde leeninge geen pasport zal konnen bekomen, tenzij dat hij de geheele quitantie van de volle betaeling van zijn aendeel kan vertoonenGa naar eind(61). Een ander besluijt stelt vast dat de zoogenaemde kluijten in alle publijke kassen zullen aenveert worden tegen sestig voor een Fransche kroon en dat de ontfangers der publijke penningen de geseijde munt op dien tax moeten aenveerden in betaeling der belastingen in proportie van een veertigste der sommeGa naar eind(62). Een ander besluijt behelst de verdeelinge en eijgendommen van de komtooren der departementale administratie, benevens een bevel dat alle brieven die aen de administratie gesonden worden in de Fransche tael moeten zijn en dat men in eenen brief maer van eene saeke mag handelen. | |
(24 april 1796)Op den 24 april vernam men in den morgen een alderongeluckste voorbeelt van eene zelfsmoort. Sr. JammanGa naar eind(63), molenaere wonende op de Ganseplaetse, desen morgen uijtgegaen zijnde, hoorde d'eerste misse in de Predikheerskercke en ging daernaer een glas genever drincken - fol. 87 - waermede hij naer zijn huijs ging. In den morgen wiert hij in den huijse vermist en men sogt naer hem, maer verwondert was men, in de peerdestal komende, hem aldaer aen de cribbe der peerden doodt te vinden regt staen met een coorde rond den hals, zig zelven verworgt hebbende. D'oorsaeke van de beklaegelijcke en ongeluckige doodt van dese zelfsmoort wordt toegeweten zoo men zijne vrouw met wie hij voor de tweedemael hertrouwt was en die een ongeoorloft leven leefde, zoo ook omdat hierdoor desen ongeluckigen zig in saeken beswaert vond, zoodaenig dat met zijn ellendige doodt zijne goederen door de creditueren zijn aengeslaegen geworden. | |
(25 april 1796)Op den 25 april is aen mij toegesonden eenen brief onderteekent Joseph Van Heule, welke versaemelinge sub N. kan gesien worden, bij welken aen mij geordoneert is te betaelen hondert Fransche livres in gelde in de gedwonge leeninge, wordende aldus aen meest alle borgers, den eenen meer en den anderen min, diergelijcke brieven tot groot overlast toegesondenGa naar eind(64). Van 2 tot 4 uren, van 6 tot 8 uren van desen naermiddag wierden alle de klokken der stadt geluijt en op 't carilion gespeelt gelijk ook de drijcaleurige vaendels uijtgesteken wierden ter oorsaek van eene behaelde victorie voor de Fransche zooals in de CCXX gasette van heden breeder kan gesien worden. | |
(27 april 1796)- fol. 88 - Op den 27 is bij hallegebode bij orders van de centrale administratie van 't stadthuijs afgekondigt eene wijtloopige proclamatie behelsende hooftsaekelijk de formen en schikkingen die zullen moeten onderhouden worden zoo in de hooftplaetsen als cantons, in het proclameeren en ter | |
[pagina 140]
| |
uijtvoerbrenging der Fransche wetten, van welke eene wijtloopige proclamatie en uijtlegging is gedaen geworden. Desen naermiddag heeft men wederom op de Mart begonst op te regten eenen theater tot het verrigten van eene sotte Fransche feest op overmorgen den 10 floreal, welke feest aen de getrouwde zal toegewijt worden. | |
(28 april 1796)Op den 28 april heeft men geduerende desen dag voortsgegaen met het opregten van den theater op de Mart en dezelve met nieuwe vercieringen verciert, zullende de feest der getrouwde op morgen geviert worden. Om 1 uren van desen naermiddag begonst het carilion op den thoren te speelen en alle de klokken der stadt wierden tot den 2 uren geluijt welke van 7 tot 8 uren herhaelt wiert, gelijk ook seffens de drijcaleurige vaendels uijt alle huijsen uijtgesteken wierden ende dit wegens d'aengekomen sekere tijdinge van eenen volkomen zegenprael in Italien door de Fransche behaelt, zooals in de CCXXI gaset van heden kan gesien wordenGa naar eind(65). | |
(29 april 1796)- fol. 89 - Op den 29 zijn in den morgen verscheijde hallegeboden afgekondigt. Het eerste behelsende dat men van den 15 floreal af in de 9 vereenigde departementen geen gebruijk meer zal mogen maeken van papier met swarte segels, dat alle de segels moeten in het rood zijn en dat alle de papieren met swarte segels die in de magasijnen en bureaux gevonden worden, zullen tegengesegelt worden in roodGa naar eind(66). In de tweede worden maetregelen bestemt te maeken omdat de landtbouwers die in de convoijen rijden niet langer als hunnen gevraegden tijdt gehouden worden, dat de fourragien, gelijk ook de sommen, die hun toekomen, stiptelijk worden afgelevert, dat alle gerequireerde peerden elk op hunne buert werken en dat eijndelinge de aflossingen op den bepaelden tijdt gedaen wordenGa naar eind(67). Het derde behelst dat de gedingen in materie van douanen niet meer door de administratie der departementen maer door de vrederechters zullen gewesen worden en ten appelle door de civile tribunaelen van de departementenGa naar eind(68). Het vierde begrijpt dat de schikkingen van het voorgaende ook moeten toegepast worden op de indirecte belastingen, bekent onder den naem van loopende middelenGa naar eind(69). Heden geviert wordende de belaechelijcke Fransche - fol. 90 - feest ter eeren van de getrouwde lieden of van het houwelijk (dat nogtans door hun ongeluckig sistema zoo weijnig gerespecteert wordt) begonde 's morgens om 7 uren het carilion op den thoren te spelen en alle de klokken der stadt te luijden, welk belaechelijk geluijt en gedommel van 12 tot 1 uren, van 3 tot 4 uren en van 7 tot 8 uren 's avons geduerig herhaelt wiert, zoodaenig alsof d'eerste feest die men zoud konnen bedenken moest ter uijtvoer gebragt worden. Seffens met het luijden der klokken saeg men uijt alle huijsen het drijcaluerig vaendel waeijen, ook de groote vlagge bovenop den hallenthooren, gelijk ook voor 't stadthuijs de groote drijcaluerige vlagge, hiervooren gementioneert, gehangen wiert. Nu was elk nieuwsgierig op hoedaenige wijse die zoo sotte als belaechelijcke Fransche feest, zoud ter uijtvoer gebragt worden, welke geschiede in deser voegen. Om 3 uren van desen naermiddag - fol. 91 - vertrokken vanuijt het stadthuijs langs de Plaetse Maelenberg tot op de Mart den heelen etat-major, alle de municipale bediende, de rechters van vrede en de gajugés de paijs, immers eenen bijnae onnoemelijcken Franschen aenhang, voorop gaende een detachement Fransch peerdevolk en gevolgt wordende door een detachement Fransch voetvolk, tusschen den treijn, die zonder tegenseg zoo zulks met 't genoegen der borgers waere, zeer ordenttelijk georganiseert was, als men zoud konnen wenschen, saeg men eene reek van jonge maegdekens en onder dese eene in een praelwaegen geseten, alle bedenkelijcke vercieringen betrekkelijk tot de sotte feest met zig draegende. Dese wierden gevolgt door eene reek van vuijlder maegden, bestaende in dochters en vrouwen opgerapt ider voor een | |
[pagina 141]
| |
croonstuk die er voor wilde dienen, uijt de vischwijven en de slegste soorten van dogters en vrouwen der stadt. Dese verbeelden het feest - fol. 92 - van houwelijk alle in 't wit gekleet en omgort met patrioticque linten, schoon opgetoijt zijnde. Op den theater en voor den autaer van het vaderland gekomen zijnde wiert het besluijt van het Directorie gelesen door den president van de administratie, daernaer wiert eene redenvoering uijtgesproken door den accusateur publijk, dan wierden onder het spelen van schoon musik verscheijde pligtigheden tot ciering van de feest, benevens redenvoeringen en vaderlandsche lofsangen uijtgevoert, maer eene merkweerdige omstandigheijd van de feest die aen de menschlieventheijd de meeste vruegt gedaen heeft, was de krooning van twee arme egtgenoten die te midden in hunne armoede een blijkteeken gegeven hebben van menschlieventheijd 't welk de agting en de verwondering van eenider op zig heeft getrokken. De daedt daer zij zooveel eer en lof mede behaelt hebben is dese: naer het overgeven van de stadt Sluijs, kwam de vrouw van eenen Holantschen soldaet, wiens man krijgsgevangenen was met twee kleene kinderen alhier doolen op hoop van door de - fol. 93 - medogentheijd der goede herten haer en haere kinderen te konnen voeden. De uijterste ellenden waerin zij wel haest verviel, rukte haer uijt het leven en haere jonge onnoosele en ongeluckige kinderen bleeven dus aen hun zelven overgelaeten in eenen ouderdom die hun nog belette de uijtgestrektheijd van hun ongeluk te konnen begrijpen, die hun niet toeliet te zien dat zij arm, onbekent en berooft van alles waeren en dat se in de geheele weijrelt niet eene behulpsaeme hand kenden die hun zoude onderschraegen en dat se op het punt waeren van door honger en gebrek te vergaen, terwijl zij hun zelve geenen onderstant konden toebrengen... Het oudtste der twee weesen speelt op de straet met eenige ander kinderen en gaet eijndelijk met hun naer huijs. De ouders van dese verstaen dat het nog ouders nog vrienden heeft, hun hert word met medelijden bewogen, zij nemen het met een blij gelaet in hun huijs en laeten het deel nemen in het voetsel, 't welk zij nauwelijks konden besorgen voor hun en ses of seven kinderen die hun eijgen zijn. Eenige daegen daernaer vint dit aengenomen - fol. 94 - kint op de straet zijn kleijn broederken, armer als oijt en ontbloot van alles, brengt het mede naer het huijs van dit agtbaer paer, vertoont het aen die menschlievende herten en zonder bedenken nemen zij hetzelve insgelijks in hun huijs en werken dag en nagt om te beter desen nieuwen last te konnen draegen. Dit medogende paer heeft dus eenen ruijmen tijdt overgebragt en in dien tusschentijdt is het tweede deser kinderen gestorven, zonder dat hun zoo seltsaem, zoo loffelijk werk bekent was, maer eijndelijk hebben waere vrienden van menschlieventheijd hunne arme verblijfplaets ontdekt, de bestierders van ons departement hebben zig gespoeijt om aen een zoo uijtnemend en onschatbaer liefdewerk alle den luijster te besorgen die hem zoo geregtig toekwam. Den onvolpresen egtgenooten zijn op den theater in het aensien van eene ontelbaere menigte volks gekroont met lauwrieren, tot een aenspooring der medelijdende gemoederen en tot een verwijt van de versteende herten, eenen der municipale heeft de omstaenders vermaent om hunne miltheijd te betoonen tegen de twee - fol. 95 - egtgenooten en in zijnen hoedt een goede somme voor hun opgehaelt, dewijl de vrienden der menschdom elk om het meest hunnen iver en miltheijd beweesen, om die zuijvere, die onbaetsugtige menschlieventheijd te beloonen. Den naem van dien agtbaeren egtgenoot is Ramon, meester-kleermaeker, wonende langs de Langereije in dese stadt. Naerdat er op den theater geduerende de feest, geduerig voor het beelt van vrijheijd dat boven op den theater stont, in d'handen hebbende een crans van lauwrieren en een gelijcke kroon rond het hooft, wierook gebrant was, is de feest geeijndigt en den heelen treijn langs de Wollestraete over de Molenbrugge vertrokken tot in het stadthuijs waer alles in 't beste order geeijndigt wiert. | |
[pagina 142]
| |
(30 april 1796)Op den 30 april zijn bij hallegebode van 't stadthuijs afgekondigt twee wetten. D'eene behelst de organisatie van de archivenGa naar eind(70) aengestelt bij de nationale representatieGa naar eind(71). De andere reguleert het order van den dienst der rechters van de tribunalen civiel bij de tribunaelen crimineeGa naar eind(72). Een ander besluijt bij orders van de municipaliteijt - fol. 96 - afgekondigt, behelst dat de kraemen op de aenstaende foire, geduerende de sondaegen en heijligdaegen zullen vermogen open te zijn tot de publique verkoopinge en dat gevolgentlijk de foire op die daegen zal geopent worden. Zoo nogtans dat op de dicadidaegen de kraemen en foire zal moeten gesloten blijven, zonder dat alsdan iets zal mogen aldaer verkogt worden, zijnde verders eene verlanginge der foire bij dit besluijt toegestaen geworden. 't Is bijnae onbeschrijvelijk hoedaenige die ordonantie alle welpeijsende christene verbaest, terwijl men nu de heele gedagtenis van de sondaegen en heijligdaegen ziet tragten teniet te doen en de sotte decadidaegen wildt doen voeren, die geen het minste betrek hebben met die daegen die sedert het begin der kerk onophoudelijk met zooveel eerbiedt als luijster zijn geviert geworden. Heden zijnde meijavond en is als naer jaerlijksche gewoonte van 7 tot 8 uren 's avons op 't carilion niet gespeelt even alsof er geen meijavond - fol. 97 - was, welke maendt voorheen met zooveel luijster als het welvaeren van Brugge plagt met alle vruegt geviert te worden. |
|