Merckenweerdigste voorvallen en daegelijcksche gevallen. Brugge 1793 en 1794

(December)

(2 december 1793)

Op den 2 december heeft men de volle werkinge begonst van de veldtbakovens langs den calsijdeweg van Steenbrugge, welke nu als hiervooren verhandelt een stuk land verder verplaest zijn terwijl d'eerste te diep in den grond gemakt waeren. Nu zijn dezelve 20 ovens gemest boven d'aerde tot veel meerder gemak van de bakkers en van weerkanten dezelve is er gemest eene groote cabaene, in welke als tevooren in de tenten het meel gekneet en alle de noodige werkingen gelijk ook het meel en broot geplaest gedaen worden. (XCVI gaset van 2 december, etc.).

(4 december 1793)

- fol. 176 - Op den 4 december gebuerde binnen dese stadt Brugge eene diefte die op de volgende wijse ontdekt wiert. Vijf persoonen in den winkel van sr. Maes, mercenier wonende bij de Craene, een lap zijde neusdoeken gestolen hebbende, waeren met dezelve reets weg wanneer den gemelden Maes thuijs kwam, welken zulks vernemende en wetende hoedaenig dezelve gekleet waeren, is alom agter dezelve geloopen en die bij de Molenbrugge ontmoetende spraek hij hun aen, waerop vier der zelve seffens vlugteden, dog eenen vasthoude gaf desen hem zijne horlogie opdat hij hem hebben zoude laeten loopen, welke niettegenstaende den zelven Maes naer het volk riep:

[p. 80]

‘houd vast dieven, dieven’ waerop eenige toegekomen zijnde zij den zelven hebben beweegt tot in de wagt der schaedebeletters. Men zegt dat hierdoor de heele complice van dieven die in de stadt loopen en groot is zoud konnen ontdekt worden.

(5 december 1793)

Op de 5 december wierden 's middags door dese stadt vervoert langs de Smedepoorte 16 stukken canon, welke met eene verdeelinge peerdevolk de noodige cuissons en bagasewaegens naer het leger vervoert wierden, welke ontrent Iper gecantoneert ligt. Zoo men nu zegt zullen door de troupen uijt vreese van den inval der Fransche binnen dese stadt geen winterkwartieren genomen worden. (XCVII gaset van 5 december, etc.).

(7 december 1793)

- fol. 177 - Op den 7 december wierden 's morgens van den 11 tot den 1 uren voor 't stadthuijs tentoongestelt de twee vrouwspersoonen aengehouden op de Gensche barge, als hiervooren fol. 173 vermelt. Nevens dezelve lag op de banken en hing op eene coorde eenen completen winckel van alle soorten van winkel, bestaende in zitser, catoenen saimiesen, linwaet, lint en gaeren tot eenen lap rouse inclus⁽²²³⁾, alle welke door dees twee coopvrouwen zonder gelt, geassisteert door eenige manspersoonen, in verscheijde winckels deser stadt gestolen zijn. D'eene van dees twee Gensche koopvrouwen stont alle den tijdt met neergeslaegen oogen en d'andere saeg zeer frank naer het volk en antwoorde zelfs stoutelijk op de beschimpingen die haer gedaen wierden, welke oorsaeke was dat sij naer de vangenis geleijt wordende bijnae door 't volk overrompelt wiert.

(223) Voor ‘zitser’ en ‘lap rouse’ kon geen verklaring gevonden worden, uit de context kan evenwel afgeleid worden dat het om een soort textiel gaat. Met ‘saimiesen’ wordt ongetwijfeld chemises (Frans) in de betekenis van hemden bedoeld.

(9 december 1793)

Op den 9 december zijn langs de Smedepoorte aengekomen ontrent 500 mannen Engelsch peerdevolk met de noodige bagasewaegens welke op de Mart geparadeert hebbende, naer verscheijde parochien in 't noorden vertrokken zijn. In den naermiddag zijn er vertrokken naer Meenen ontrent 300 mannen van onse besettinge van het regiment loijal émigré, waeruijt men voorsiet dat de winterkwartieren aldus nu alhier dan aldaer zullen betrokken worden. (XCVIII gaset van 9 december.).

(12 december 1793)

Op den 12 december volgende gaset dito.

(13 december 1793)

- fol. 178 - Op den 13 december zijn in den morgen uijt de stadt Brugge langs de Smedepoorte in verscheijde batalions en op verscheijde uren vertrokken de geingaseerde troupen van het regiment loijal émigré, welke ten meerderen deele alhier dienst hebben aengenomen tot groot voordeel en consomptie voor de stadt Brugge. Dese zijn met slaende trommels en vliegende vaendels van hier naer Meenen en op de grensen van Vranrijk vertrokken, waer men verneemt door de Fransche muijtelingen groote buijtenspoorigheden en vrugteloose poogingen om in het landt te vallen, gedaen te worden. Om 12 uren van desen middag ontfing sr. Jan Batiste Ritsin⁽²²⁴⁾ de H. geregten van Onse Moeder de H. kercke en overleed om 2 uren 's middags, naer weijnige teekens van siekte overvallen te zijn, terwijl desen ouden grijsaert sedert eenige maenden als in zijn kintsheijd als onnoosel geleeft heeft. Wanneer op den 16 december desen ouderling van de heele stadt om 11 uren 's morgens, naer 't afsingen van een pligtige lijkdienst, op 't kerkhof van St.-Salvators begraven wiert. 't Nu compleet te verwonderen is dat 102 jaeren dat desen ouderling binnen Brugge geboren en nu is begraven geworden, zijnde geboren den 16 december 1691 gelijk verders nopende zijn jubilé en levensloop in de CIV gasette van den 29 december 1791 tot verder ondervinding kan naegesien worden. (C gaset van 16 december, etc.).

(224) Betreft Jan Baptiste Retsin, weduwnaar van Anne van Steenbrugghe, overleden op 13 december 1793, in de Sint-Salvatorsparochie, 2de portie. (SAB., Doop-, trouw- en begraafboeken van de Sint-Salvatorsparochie, 2de portie, nr. 69; zie ook MV. 1791-1792, p. 83, n. 174).

[p. 81]

(17 december 1793)

- fol. 179 - Op den 17 december zijn in den naermiddag binnen Brugge aengekomen 500 mannen voetvolk Hannoversche troupen met veele bagasewaegens en vier stukken canon, welke voor d'hooftwagt zijn geplaest geworden. Zijnde ook seffens d'hooftwagt op de Mart, die sedert het vertrek van het regiment loijal émigré gesloten was, geopent geworden. Dese zijn in de casernen geinkwartiert geworden en den heelen etat major wordt in de huijsen der rijcke en opgehuerde particuliere camers gelogeert, zoodat er nog geene borgers belast worden. Dog indien het waer is gelijk er geseijt wordt dat er nog verscheijde duijsent troupen binnen Brugge de winterkwartieren zullen betrekken, vreest men in 't algemeen dat de generaele borgers gelijk nu te lande met dezelve zullen beleijt worden.

(19 december 1793)

Op den 19 december is vanwegens d'orders van de heeren borgmeesters en schepenen deser stadt Brugge, 's Landts van den Vrijen en Proossche van stadthuijs, en alom te lande gepubliceert⁽²²⁵⁾ dat er vanwegens den commandant der Engelsche troupen klagten zijn toegekomen dat de veltbakovens staende binnen paele buijten de St.-Catarinepoorte geduerende den nagt zoo van hout als andere ingredienten bestolen waeren, waerdoor selfs de goede trouwe die men op de veltbakkers heeft zoud konnen gekrent worden. Waerin willende voorsien geordoneert wordt dat nietmant voortaen op arbitrare correctie naer den vier uren 's avons [en] voor 8 uren 's morgens in des zelfs beluijk meer vermag te [komen], zullende de overtreders aen hunnen competanten regten overgelevert worden. (CI gaset van 19 december, etc.).

(225) Zie SBB., Van Huerne, 1793 II, nr. 201.

(21 december 1793)

- fol. 180 - Op den 21 december is wegens de sententie crimineel voor 't Landthuijs van den Vrijen op een schavot door den scherpregter gegeesselt en door voorspraeke en goede vrienden van de galge ontsnapt, den peerdedief, sedert eenigen tijdt als vooren fol. 124 verhandelt, in de vangenis gecoloqueert geweest heeft, zijnde eenen boer oudt circa 30 jaeren, ontfangende op 't schavot, onder verhement schreeuwen ontrent 100 slaegen en voorders wegens dezelve crimineele sententie voor den tijdt van 30 naereenvolgende jaeren tot het Generael Correctiehuijs der stadt Gend verwesen zijnde, naer het welk den zelven daegs hiernaer met de barge naer Gend is vertransporteert geworden.

(23 december 1793)

Op den 23 december stonden op de Mart voor d'hooftwagt geplaest met swaere boeijen aen armen en beenen twee officiersknegten die voorseker op 't begaen van eenige dieften aldaer bijnae den heelen morgen als tentoongestelt wierden. Het gerugt liep in den naermiddag dat dezelve op de Mart gingen door de wissen gejogen worden, dog zulks wiert niet geexecuteert, zoodat men niet weet welke straffe dezelve zullen ontfangen.

Bijnae alle daege siet men binnen dese stadt Fransche krijgsgevangene inbrengen die op de grensen genomen worden. Ook is daegelijks binnen dese stadt de ravase zeer groot door de menige waegens en peerden die voorraed voor de legers komen haelen. (CII gaset van 23 december, etc.).

(26 december 1793)

Op den 26 december volgende gasette d[ito].

(27 december 1793)

- fol. 181 - Op den 27 december 's morgens saeg men op verscheijde plaetsen deser stadt dat er geduerende den gepasseerden nagt verscheijde dieften van ijser, zoo van keldergaeten, calommen van vensters en roosters der duiren⁽²²⁶⁾ of waterloopen, met gewelt en swaere braeken waeren afgeforceert en uijtgedaen, onder welke was een dobbel ijser liggende boven mijnen voorkelder, het welk ook met zoodaenig gewelt is afgebroken dat de arduijnsteenen in welke het loot gegoten is, teenemael in stukken doorspleten

(226) ‘Duire’: duwiere. Rioolput of ontvanger die water uit goten of greppels opvangt en vandaar naar het rioolnet afleidt. Deze putten of ontvangers zijn nog heden afgedekt met ijzeren roosters (DE BO, o.c., p. 283-284).

[p. 82]

waeren. Behalvens dees dieften van ijsers, dat behalvens de huijsbraeken van kleene waerde is, gebueren zoo op de bleekerijen, opene plaetsen en op d'huijdevetterije nu sedert eenigen tijdt bijnae alle nagte swaere dieften, van alle welke geene daeders ontdekt worden, niettegenstaende alle de menige voorsorgen die er diesaengaende door 't magistraet gedaen worden.

(30 december 1793)

Op den 30 december zijn 's morgens langs de Cruijspoorte aengekomen en door de Smedepoorte naer de Fransche grensen vertrokken ontrent 500 mannen peerdevolk die schoon gemonteert waeren. Weijnige daegen passeren der zonder dat men geene escadrons peerde- ofte voetvolk de stadt Brugge nu naer d'eene dan naer d'ander plaets siet doortrekken, het daegelijks vervoeren van levensmiddelen naer de legers nog altijdt ook even groot zijnde. (CIV gaset van 30 december en eijnde van 't jaer ons heeren 1793).