De taaltheorie van Johannes Kinker

(1977)–Marijke J. van der Wal– rechtenstatus

bron

Marijke J. van der Wal, De taaltheorie van Johannes Kinker. Publikaties van de Vakgroep Nederlandse Taal- & Letterkunde, Leiden 1977

codering

DBNL-TEI 1

Wijze van coderen: standaard

dbnl-nr wal_006taal01_01

logboek

- 2010-07-27 DH colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

eigen exemplaar dbnl

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van De taaltheorie van Johannes Kinker van Marijke J. van der Wal uit 1977.

redactionele ingrepen

p. 65-90: de eindnoten op deze pagina's zijn in de lopende tekst geplaatst. Betreffende pagina's zijn daardoor komen te vervallen.

p. 114: vanwege de leesbaarheid zijn gedeelten van de illustratie op deze pagina vergroot herhaald.

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten.

[pagina I]

De taaltheorie

van

Johannes Kinker

[pagina II]

Publikaties van de Vakgroep Nederlandse Taal- & Letterkunde onder redaktie van M.J.M. de Haan en B. van Selm, Nummer 5.

Eerder verschenen in deze reeks:

1.	Studies voor Zaalberg. 1975. Uitverkocht

2.	Spel van Sinne door de Leidse Rederijkerskamer De Witte Acoleyen vertoond te Rotterdam in 1561. 1975. Uitverkocht

3.	H. van der Hulst, F. Jansen en J. Nijhof: Geschiedenis van het Nederlands Vokalisme in 104 regels. 1976. Uitverkocht

4.	Reisgidsen vol Belluno's en Blauwbaarden. Opstellen over S. Vestdijk en anderen aangeboden aan Dr. H.A. Wage. 1976. Uitverkocht

Buiten de reeks is verschenen:

H.A. Wage: Waar zijn de Muzen gebleven? 1976.

[pagina III]

M.J. VAN DER WAL

De taaltheorie

van

Johannes Kinker

Publikaties van de

Vakgroep Nederlandse Taal- & Letterkunde

Leiden 1977

[pagina IV]

[pagina V]

INHOUDSOPGAVE

Voorwoord		1
Inleiding en verantwoording		1
1.	Kinkers taalkundige aktiviteiten binnen het KNI	3

2.	Een inleiding tot de Inleiding eener wijsgeerige algemeene theorie der talen	4
2.1.	Woord vooraf	4
2.2.	Het begrip taal; gedachte taal en gesproken taal	4
2.3.	Het algemene in talen; de algemene taalkunde	6
2.4.	Kinkers standpunt: het unieke	7
2.5.	Kinkers werkwijze	7
2.6.	De indeling van de verhandeling	9
2.7.	Enkele opmerkingen: taal - talen - denken	10

3.	De analyse van het denkvermogen	11
3.1.	Overzicht	11
3.2.	De werking van het denken	11
3.3.	De-grondbetekenissen	12
3.4.	De uitwerking: de denkvormen	13
3.5.	De uitwerking: de toepassing op de zinnelijkheid in het algemeen	14
3.6.	Voorwerpelijke en onderwerpelijke grondbetekenissen	15
3.7.	De tafel der grondbetekenissen: een verklaring	16

4.	De toepassing op de taal	19
4.1.	Inleiding	19
4.2.	De woorden	20
4.3.	De woordsoorten	21
4.4.	Inwendige en uitwendige betekenis; echte en onechte rededelen	22
4.5.	De werkwoorden	23
4.5.1.	Enkele opmerkingen vooraf	23
4.5.2.	Het karakter van het werkwoord	23
4.5.3.	Een indeling van de werkwoorden	24
4.5.4.	Kinkers indeling van de werkwoorden	25
4.5.5.	De rol van de tafel der grondbetekenissen; nog enkele opmerkingen over de indeling der werkwoorden	29
4.6.	Van de woordsoorten op zich naar het verband tussen de rededelen	30
4.7.	Betrekkingen tussen rededelen; het syntaktisch grondbeginsel	31
4.8.	Enkele problemen m.b.t. de analyse	33
4.9.	De syntaxis en de taal	34
4.10.	De toepassing van de tafel der grondbetekenissen op de taal: het doel bereikt	35

[pagina VI]

5.	Kommentaar	37
5.1.	Kritische kanttekeningen	37
5.1.1.	Opmerking vooraf	37
5.1.2.	De stappen op de weg tot de bepaling van de gedachte taal	37
5.1.3.	Bezwaren tegen de werkwijze	38
5.1.4.	De vooronderstellingen	38
5.2.	Het kommentaar van anderen	38
5.2.1.	Een overzicht	38
5.2.2.	Van der Wijcks kritiek: het algemene tegenover het bijzondere	39
5.2.3.	Een ander punt van kritiek: de afleiding van de taal uit het denken	40
5.2.4.	Van der Wijcks oordeel	40
5.3.	Konklusie	41

6.	Kinkers taaltheorie: een plaatsbepaling	42
6.1.	Woord vooraf	42
6.2.	Taalbeschouwing in Frankrijk en Duitsland, vanaf de 18e tot begin 19e eeuw	43
6.2.1.	FRANKRIJK: grammaire générale	43
6.2.2.	De lijn van Port-Royal voortgezet	43
6.2.3.	Condillac: invloed van Port-Royal en Locke	43
6.2.4.	Een reaktie: Rousseau	45
6.2.5.	Een samenvatting; het keerpunt + 1820	45
6.2.6.	DUITSLAND: van Verlichting naar Romantiek; Herder	46
6.2.7.	Algemene grammatika's in Duitsland	46
6.2.8.	Von Humboldt	46
6.2.9.	Von Humboldt en Kant	47
6.2.10.	Overzicht Duitsland	48
6.2.11.	Enige problemen: de oorsprong en het waarom van taal; de vorm van de oertaal	48
6.2.12.	SAMENVATTING: de taalbeschouwing in Frankrijk en Duitsland	49
6.3.	De toestand in Nederland	49
6.3.1.	Taalreglementering en grammaire raisonnée	49
6.3.2.	De richting van de taalkundige belangstelling	50
6.4.	De plaatsbepaling van de Inleiding: enkele opmerkingen vooraf	50
6.5.	Kantiaanse invloeden	51
6.5.1.	Inleiding	51
6.5.2.	Het beeld van het denken	52
6.5.2.1.	De twee komponenten	52
6.5.2.2.	Twee methodes om denkvormen te bepalen	52
6.5.2.3.	Kinker en Kant: overeenkomsten en verschillen	52
6.5.3.	Een variatie op Kant	53
6.5.4.	Kinker tegenover Kant	54
6.5.5.	Opmerkingen en konklusies	55
6.6.	Andere invloeden	55

[pagina VII]

6.6.1.	Vermeldingen in de Inleiding en andere aanwijzingen	55
6.6.2.	VIS over invloeden op Kinker	56
6.7.	De plaatsbepaling	57
6.7.1.	De resultaten tot nu toe	57
6.7.2.	Kinker en enige in die tijd aktuele problemen	58
6.7.3.	Kinkers taalbenadering: de plaats van de taaltheorie bepaald	59
6.7.4.	Het bijzondere (of unieke?) van de verhandeling	60

7.	De invloed van de verhandeling	62
7.1.	Het bereik van de verhandeling	62
7.2.	Invloed van de Inleiding op Kinkers beoordeling van een grammatika	63

8.	Slotwoord	64

	Noten	65

	Bijlage	91

	Bibliografie	109

	Aantekening	113

Vorige Volgende

De taaltheorie van Johannes Kinker

Over het gehele werk

auteurs