Sjanghai

[p. 92]

Hoofdstuk XIII.
Brief uit Sjanghai.

Sjanghai,

Astor House-hotel.

Woensdag 27 Januari '32.

Geacht Europa,

Wij zitten hier midden in de verwikkelingen. Niet alleen China en Japan zijn bij het conflict betrokken, ook Engeland, Frankrijk, Rusland, Italië, Amerika... U weet, hoe zoo'n conflict kan rollen (1914). Het is een spannende geschiedenis (1914). Eigenlijk is alles heel eenvoudig (1914), maar de gevolgen kunnen vreeselijk zijn (1914). Wij zullen hopen, dat het niet lang duurt (1914). We zijn toch beschaafde menschen (1914). Zoo'n conflict kan toch wel met verstànd beslecht worden (19...).

Wij zien vol spanning uit naar de houding, die de onderteekenaren van het verdrag van Washington en het pact der negen mogendheden zullen aannemen. Al vijf dagen is burgemeester Woe Tei-tsjen niet uit de kleeren geweest. Hij spreekt nog alleen maar tegen telefoons. Zondag is de centrale regeering in Nanking in elkaar gestort. Het is u al geseind. Van een nieuwe weten wij niets. Het ultimatum van Sjiozawa is nog steeds niet beantwoord. De Japansche consul-generaal drong Maandag nog op antwoord aan. De burgemeester telefoneerde voortdurend. En Tsjang Kai-sjek liet niets van zich hooren...

China hangt vol vragen. Vragen zonder antwoord.

Verveelt u dit?

Het verveelt ons ook.

[p. 93]

Het verveelt Amerika evenzeer. Uit verveling heeft het een protest-nota aan Japan voorbereid.

- Niets doen zonder Engeland, betoogde de Herald Tribune in een vervelende papieren verdrag-van-Washington-stemming. Engeland zond er intusschen zijn gezant in Tokio op uit en het antwoord van de Japansche regeering luidde voor Engeland bevredigend. Geen haar zou den Engelschen belangen in Sjanghai worden gekrenkt.

En zoo werd het Woensdag.

Er zijn nu veel Japansche manschappen in Sjanghai. En er zijn weer 12 torpedobootjagers aangekomen ook. Eigenlijk een mooi gezicht.

Sjiozawa heeft ruzie uitgelokt over het blad van de Kwomintang. Maar dat verschijnt nu niet meer. De Japansche gezant in Peking heeft ook ruzie gezocht, heeft gevangenneming van den redacteur van de Peking Leader geëischt. Ze hebben hèm ook zijn zin gegeven.

Het is een vreeselijk vervelende boel. Je weet heelemaal niet, waar je aan toe bent. Den heelen dag trekken er troepen voorbij mijn raam. En tanks. Ik heb zoo'n idee, dat er gekke dingen zullen gebeuren. Het lijkt wel, of de centrale regeering (of wat er nu voor in de plaats is gekomen) eerst de Amerikaansche kat uit den boom wil kijken en de uwe, geacht Europa, voor er antwoord op het ultimatum wordt gegeven. Wilt u alstublieft voorzichtig zijn met uw steun? U zou alles kunnen bederven.

Eenige uren later.

Ernstig nieuws.

De Japansche consul-generaal heeft een nieuw ultimatum aan

[p. 94]

den burgemeester laten overhandigen. Hij wil antwoord vóór morgenavond 6 uur.

We hebben generaal Fleming voorbij zien rijden. Is dàt een flinke man! Hij ziet er vastberaden uit. Iemand, waar je zóó vertrouwen in hebt. Hij heeft iets geslotens om zijn mond. Een smalle snor draagt hij. En hij heeft een sterk doordringenden blik.

Weer eenige uren later.

We hebben den burgemeester te pakken gekregen. Met een zoet lijntje wisten wij hem van de telefoontoestellen weg te lokken. Hij veegde zijn voorhoofd af en zei, dat de Japansche eischen een marteling voor Nanking zijn.

Maar Tsjang Kai-sjek zal wel weten, wat het beste is.

Lief Europa, wilt u voorzichtig zijn met uw protesten? De wereld is hier van buskruit.

Wij hebben gehoord, dat u op 2 Februari a.s. te Genève een ontwapeningsconferentie hebt. Van hier komen ook de noodige menschen. Dr. Yen en zoo. En uit Japan komt baron Sato met een leger van secretarissen. Trouwens: ze zijn er al lang. Er is ook zooveel in Genève te doen. Een gewoon mensch kan alles alleen niet meer overzien.

Tot ziens, Europa.

Weemoedige groeten van

X