Vaderlandsche historie. Deel 9

[p. 1]

Vaderlandsche historie
Drie endertigste boek.

Inhoud.

I. Aanbieding aan den Hertoge van Ferrare. Aanslag op Wouw en Vlaanderen mislukt. II. Verschil met die van de Duitsche Hanze, te Londen. De Engelsche Koopluiden, Avantariers genaamd, zetten zig, te Middelburg, neder. Vierduizend Spanjaards, te schepe, naar de Nederlanden gezonden. Muitery in de vyandlyke bezettingen. III: Opening tot eene Vredehandeling, van de hand geweezen. Toeleg op het leeven van Prinse Maurits gestraft. De kryg verflaauwt. IV. De Aartshertog doet een' keer naar Spanje. Filips de II. sterft. Zyn lof en laster. Filips de III. volgt hem op. V. Onlusten te Embden. VI. Ellerborn verwerft Brieven van schâverhaaling, tegen de Staaten. VII. Staat van 't Hertogdom Kleeve. De Admirant van Arragon bemagtigt. Orsoi. Prins Maurits komt te velde. VIII. Gebrek in 's vyands Leger. De Admirant neemt Rynberk in. Wezel, Rees en Emmerik ontvangen Spaansche bezetting. Maurits bezet Zevenaar, Heussen en het Tolhuis.

[p. 2]

Deutichem verlooren. IX. Dood van den Graave van Kuilenburg. Van den Heere van Aldegonde. X. Beweeging te Utrecht. Walvisch te Katwyk gestrand. Inkomsten en Lasten van Holland. XI. De Admirant verdedigt het schenden van den Duitschen bodem. De Staaten verontschuldigen zig, insgelyks. XII. Vyandlyke aanslagen. Legering der Staatschen. De Admirant slaat zig neder voor Schenkenschans. XIII. Ongerustheid van Prinse Maurits. Hy bezet eenige Kleefsche Plaatsen. La Barlotte valt in de Bommelerwaard. Bommel vergeefs belegerd. S. Andries schans gestigt. Deutichem herwonnen. XIV. Maurits, schoon gedrongen door de Staaten, weigert te slaan. Reden van zyn gedrag. Krygsbedryven der Duitsche Vorsten. XV. Den Vereenigden Gewesten wordt de handel op Spanje verbooden. Scheepstogt van den Admiraal Pieter van der Does. Duinkerker Kaapers genomen. XVI. Galeien, ten dienste van Spanje, herwaards gevoerd. Albertus en Izabelle komen in de Nederlanden. XVII. De Keizer vermaant wederom tot vrede. Zweeden staat naar 't Bondgenoot schap der Staaten. XVIII. Kommerlyke toestand der Vereenigde gewesten. Engeland schynt tot vrede met Spanje te neigen. XIX. Wagtendonk gewonnen. Zonderling gevegt op de Vugter heide. Maurits verovert Crevecoeur en S. Andries schans. XX. Togt naar Vlaanderen. Ontsteltenis in 't Staatsche Leger. Slag by Nieuwpoort. De Admirant gevangen. Misnoegen tusschen Prins Maurits en de Staaten. Oldenbarnevelds agterdogt. XXI. Nieuwe voorslagen tot Vrede. XXII. Duinkerker Kaa-

[p. 3]

pers gestraft. Galeien gebouwd. XXIII. Vredehandeling tusschen Engeland en de Aartshertogen. XXIV. Handel der Duitsche gezanten, in den Haage. XXV. Hevige twist met de Stad Groningen. Kasteel aldaar gestigt. Moeite in Friesland. XXVI. Wederzydsche toerustingen. Krakou gewonnen. Maurits verovert Rynberk en Meurs. XXVII. De Aartshertog belegert Oostende. Maurits komt voor's Hertogenbosch. Breekt wederom op. XXVIII. Toerusting ter zee in Spanje. XXIX. Vervolg van 't Beleg van Oostende. XXX. Maurits legert zig by S. Truyen. De Admirant geslaakt. Maurits wint Graave. XXXI. Stoute muitery onder 's vyands Krygsvolk. Zes vyandlyke Galeien overzeild. XXXII. Oostfriesche en Embder onlusten.

I.
Prins Maurits biedt den erfgenaam des Hertogs van Ferrare der Staaten bystand aan, tegen den Paus.

MEt den aanvang deezes jaars, waarin ons het beschryven der Fransche en Engelsche handelingen reeds diep vervoerd heeft, hadt men, hier, tyding gekreegen van het overlyden des Hertogs van Ferrare: die, geene kinderen nagelaaten hebbende, het Hertogdom gaarne gebragt zou hebben op Cezar d' Este, natuurlyken Zoon zyns Broeders. De Paus, Klemens de VIII, stelde zig hiertegen, zoekende Ferrare wederom te hegten aan den Roomschen stoel, van welken, het plagt ter leen gehouden te worden. Prins Maurits oordeelende, dat hy, by deeze gelegenheid, der gemeene zaake, ook in Italie, zou konnen dienst doen, boodt d'Este, dien hy reeds

[p. 4]

Hertog van Ferrare noemde, eenige ervaaren' Legerhoofden en den verderen bystand der Staaten aan, zo hy besluiten kon, zig, met de wapenen, tegen den Paus, te verzetten. Doch d'Este vondt hierby zyne rekening niet. Hy verdroeg zig met den Paus, die hem een deel der Hertoglyke goederen behouden liet; en de aanbieding van Prinse Maurits werdt van de hand geweezen^(a)

⁺ In 't voorjaar, werden, van de Staatsche zyde, verscheiden' aanslagen gesmeed, die vrugteloos afliepen. De Bevelhebber van Bergen op Zoom maakte toeleg, om het Slot te Wouw in te neemen, door heimenlyk verstand met eenen uit de bezettelingen: doch deeze ontdekte zyn voorneemen, door⁺ eene verhaaste vlugt, waarmede de aanslag te loor liep^(b). Maurits, in Lentemaand, eenige schepen te Willemstad verzameld hebbende, van zins, om, daarmede, eenen togt in Vlandeeren te doen, werdt, in het uitvoeren van deezen toeleg, gestuit, door eenen hevigen storm, die de Vloot, gedeeltelyk, vernielde, en, gedeeltelyk, wyd⁺ en zyd, vaneen verstrooide^(c). De Staatsche Ruiters, loerende op 't Spaansche voetvolk by Limburg, moesten, hunnen toeleg ontdekt ziende, door diepen sneeuw, te rug keeren, waarna zy, in Gulikerland, een Spaansch geleide onderschept hebbende, dulden moesten, dat de buit hun, by Burik, door de vyandlyke Ruitery, niet

(a) Bor XXXV. Boek, bl. 10 [432].

+ Aanslag der Staatschen op het Slot te Wouw,

+ en op Vlaanderen verydeld.

(b) Meteren XIX. Boek, ƒ. 369 vers.

+ Staatsche Ruitery geslaagen.

(c) Meteren XIX Boek, ƒ. 369 vers.

[p. 5]

zonder verlies van hunnen kant, wederom ontjaagd werdt^(d). By deeze nadeelen, schoon in zig zelven van weinig belang, was nog gekomen 't verlies van de Schans⁺ Patientie, niet verre van Biervliet; die, in 't begin van Sprokkelmaand, door eenige Fransche bezettelingen, aan de Spaanschen verkogt was^(e).

(d) Meteren XIX. Boek, ƒ. 369 vers.

+ De schans Patientie verkogt.

(e) Bor XXV. Boek, bl. 11 [433].