Vaderlandsche historie. Deel 5

[p. 408]

XVI.
't Privilegie de non evocando geschonden.

Wy hebben, by eene andere gelegenheid^(u), reeds aangetekend; doch konnen niet nalaaten hier wederom aan te merken, dat het schenden van het voorregt, volgens welk een Inboorling van Holland niet buiten het Graafschap te regt behoeft te staan, nog even sterk als voorheen in zwang ging. Jaar op jaar, zag men 'er nieuwe voorbeelden van. En het Register der Dagvaarten van Meester Adriaan van der Goes is, zo wel als dat van zynen Vader, Meester Aert, vervuld met blyken van de onvermoeide poogingen, door de Staaten aangewend, om dit misbruik te weeren^(v). Men dreef, ten Hove, dat Majesteitschennis niet tot de gewoone Regtbank, maar tot 's Keizers byzondere Vierschaar, behoorde. En Majesteitschennis werdt, zeide men, of omtrent den Keizer, als de opperste magt hebbende, of omtrent God begaan. Door middel van deeze Schoolsche onderscheiding, zogt men de zogenaamde Kettery, welke men geen' zagter' naam dan van schennis der Goddelyke Majesteit waardig keurde, buiten Holland te doen oordeelen^(w): 't welk menige vroome ziel, beschuldigd van Ketterye, den dood deedt, die 'er den hals zou afgebragt hebben, hadt hy, in Holland, mogen⁺ te regt staan. De Staaten moesten, onder anderen, zeer tot hun leedwezen, zien, dat

(u) XVIII. Boek, bl. 208.

(v) Adriaan van der Goes Regist. op 't jaar 1544, bl. 3, 40, 42, 50, 51. op 't jaar 1545. bl. 18. op 't jaar 1547. bl. 4, 9. op 't jaar 1548. bl. 11, 12, 13, 14, 20, 40. op 't jaar 1549. bl. 16. op 't jaar 1554. bl. 3, 6, 10, 18.

(w) Adr. van der Goes Reg. op 't jaar 1545, bl. 6, 10, 11, 13, 14, 17.

+ Uitgang van Engel Willemszoon de Merle.

[p. 409]

Engel Willemszoon de Merle of Merula, oud en deftig Pastoor te Heenvliet, om Kettery, in 't voorleeden jaar, in hegtenis geraakt^(x), in 't jaar 1555, naar Leuven, en twee jaaren laater, naar Bergen in Henegouwen, gevoerd werdt, daar hy ten vuure werdt gedoemd. Men weet, hoe hy dit smertelyk einde voorkwam, den geest geevende, terwyl hy, voor 't Brandhuisje geknield, zyn jongste gebed deedt^(y). Andere voorbeelden van minder vermaardheid, in welken Hollands groot Voorregt geschonden werdt, ontmoette men geduuriglyk: en al de vlyt der Staaten, om zig en 's Lands Ingezetenen, by dit Voorregt, te handhaaven, was vrugteloos.

(x) Adr. van der Goes Reg. op 't jaar 1553, bl. 23, 26, op 't jaar 1554. bl. 7, 36, 37. op 't jaar 1555. bl. 1.

(y) Brandt Reform. I. Deel, bl. 212. Zie ook De Riemer Beschr. van 's Gravenh. I. Deel, XIV. Hoofdst. bl. 456, 457, 458.