Vaderlandsche historie. Deel 3

XXVI. Filips, Hertog van Bourgondie, Graaf van Holland enz. geworden, wikkelt de Landzaaten in eenen Oorlog met Engeland in.

De Landzaaten ondervonden wel haast wat het inhadt, door eenen magtigen Graave, geregeerd te worden. Het Hof van Holland

[p. 520]

Hertog van Bourgondie, Graaf van Holland enz. geworden, wikkelt de Landzaaten in eenen Oorlog met Engeland in. verklaarde, by zekere gelegenheid, dat de Handvesten en Voorregten, door den Hertoge, als Ruwaard en Oir, verleend, voortaan kragteloos zouden zyn, zo hyze, sedert, als Graaf niet bevestigde⁽ⁿ⁾: waar uit men ligtelyk bespeuren kon, dat de Landzaaten weinig genot hebben zouden van gunsten, hun, in vroeger tyd, toegestaan, om hunne genegenheid te winnen. Ook dreef Filips, dat zekere moedwil, gepleegd, te Monnikendam, aan Gysbrecht van Viane, Baljuw van Waterland, als roerende zyne Heerlykheid, voor hem, beregt moest worden; onaangezien die van de Stad beweerden, dat zy 'er zelven over behoorden te oordeelen, hun zeggen, met oude Handvesten, staavende^(o). Dit was 't minst nog. De Landzaaten werden, eerlang, genoodzaakt deel te neemen in uitheemsche oorlogen, die hen, in zwaare schulden, deeden vervallen. Filips was diep gewikkeld in den Oorlog tusschen Frankryk en Engeland, en bediende zig van de geldmiddelen en van de manschap onzer Landsluiden, om eenen kryg te voeren, in welken Holland en Zeeland, haddenze hem niet tot hunnen Graaf gehad, gewisselyk, geen deel genomen zouden hebben. 't Verband der zaaken vordert, dat wy hier een kort verhaal van den voortgang en uitslag deezes krygs invoegen.

Henrik de V, Koning van Engeland, hadt zig van ver het grootste gedeelte van Frankryk

(n) III. Memoriaalb. Rose gequot. B. 1. ƒ. 83.

(o) II. Memoriaalb. Rose gequot, A. 2. ƒ. 17.

[p. 521]

meester gemaakt, toen hy, in 't jaar 1422, overleedt. Deeze voorspoed hieldt Filips aan de Engelschen verbonden. Ook was hy gebeeten op Karel den VII, Koning van Frankryk, die, nog Daufyn zynde, oorzaak van het ombrengen van Hertoge Jan, Vader van Filips, geweest was. De onderneemingen des Hertogs van Glochester, in Henegouwen en in Holland, boezemden Filips, in 't eerst, wel eenig ongenoegen tegen de Engelschen in; doch toen hy zag, dat Humfrey geen' onderstand meer uit Engeland kreeg, en eindelyk Vrouwe Jakoba geheellyk verliet, herleefde in hem de begeerte, om Koning Karel van den Troon te helpen stooten. Alles liep den Franschen tegen, tot in het jaar 1429. Het ontzet van Orleans, door beleid van Joanna d' Arc, in 't gemeen de Maagd van Orleans genaamd, en by de Franschen van dien tyd, voor eene Profeetes, by de Engelschen, daarentegen, voor eene Toveres gehouden, deedt toen de Fransche zaaken eenen gunstigen keer neemen^(p). Karel versloeg de Engelschen by Patay, bemagtigde de eene Stad na de andere, en deedt zig te Reims tot Koning zalven, Filips, die, tot nog toe, den Engelschen, met welken hy in Verbond stondt, hulp beweezen hadt, veranderde van gedrag, toen het Krygsgeluk hun tegen, en den Franschen mede begon te loopen. Hy zondt hun byna geen' onderstand meer. In 't jaar 1430, sloeg hy 't beleg nog voor Compiegne, en in

(p) Monstrelet Vol. II. sol. 42 vers. & scqq.

[p. 522]

't jaar 1433, bemagtigde hy eenige andere Plaatsen in Frankryk. Doch deeze onderneemingen dienden minder om de belangen der Engelschen te bevorderen, dan om zig gevreesd te maaken by Karel den VII, die hem, sedert eenigen tyd, tot het sluiten van eene afzonderlyke Vrede, deedt aanzoeken: waar naar Filips de ooren begon te leenen, voorziende, dat hy 'er zyne rekening beter by vinden zou, dan by 't helpen der Engelschen. De dood der Hertoginne van Betford, Zuster van Hertoge Filips, in 't jaar 1432, voorgevallen^(q), en eenig ongenoegen, hier op gevolgd, hadt den band van vereeniging, tusschen de Hertogen van Bourgondie en Betford, ook reeds meer of min gebroken. Filips besloot, derhalven, het Verbond met Engeland te verlaaten, en afzonderlyk met Karel te verdraagen. Doch om zulk een' vreemden stap met eenigen glimp te doen, kwam men overeen, om over eene algemeene bevrediging der oorloogende Vorsten in onderhandeling te treeden: waar toe de Stad Atrecht in Artois bestemd werdt.

(q) Monstrelet Vol. II. sol. 87.