Vaderlandsche historie. Deel 2

X. Overeenkomst tusschen de Graaven Willem en Lodewyk.

Lodewyk, Graaf van Loon en van Holland en Heer Willem, Zoon van Floris, Graaf van Holland, komen 'er in voor, als handelende partyen: en Filips, Markgraaf van Namen en Voogd van Vlaanderen, als middelaar. Men bespeurt⁺'er uit, dat Filips, voor zynen vriend, Graa-

+ 1206.

[p. 325]

ve Lodewyk, voordeelige voorwaarden heeft weeten te bedingen; doch ook, volgens de gewoonte der middelaaren, niet vergeten, voor zig zelven te zorgen. ‘Het gantsche Graafschap van Holland werdt, by dit Verdrag, Graave Lodewyk toegeweezen, de Bruidschat der oude Graavinne Ada, Weduwe van Graave Floris, alleenlyk uitgenomen, welke, na haar overlyden, op Willem, haaren Zoon, vervallen zou. Scharpenisse, Duiveland,⁽⁷⁾ Stavenisse, Dreischor en het Land van Oost- en West-Voorne werdt, insgelyks, Graave Lodewyk aanbedeeld. Heer Willem zou daarentegen behouden al wat, ter andere zyde van de⁽⁸⁾ Mosselkreek, naar Vlaanderen toe, gelegen was, daar onder begreepen het gene den Heere van Voorne, buiten Oost- en West-Voorne, toegekomen hadt. Daarenboven zou hy vier honderd ponden uit de Geervlietsche tollen trekken, en daar toe zelf eenen Ontvanger stellen. Lodewyk en Willem moesten elkanderen, over en weder, tot erfgenaam van het gene hun, by dit Verdrag, aanbedeeld was, verklaaren. De

(7) Stavenisse lag, nevens S. Maartensdyk, ten deezen tyde, op een byzonder Eiland, zo wel als Dreischor en Scharpenisse. Zie onze Kaart in dit Deel, en de oude Kaart van Smallegange.

(8) Mosella staat 'er in 't Latyn van het oorspronglyk Verdrag. Ik versta 'er de Mosselkreek door; die eertyds bewesten Reimerswaale, door Zuid-Beveland, liep. Men weet, dat zy, in 't Neerduitsch, ook Mosselee plagt genoemd te worden. Zie een' Brief van den jaare 1321 by Boxhorn op Reigersbergen, II Deel, bl. 139.

[p. 326]

Hollandsche Edelen, by 't sluiten van dit Verdrag tegenwoordig, moesten, op last van Heere Willem, den Graave van Loon en van Holland, terstond hulde doen. Willem verbondt zig, daarenboven, zyn Leen den Bisschop van Utrecht wederom te zullen, opdraagen en in persoon naar Dordrecht, Leiden, Haarlem, en nog^*eene andere Plaats te zullen trekken, om alle de Ingezetenen dier Steden van den eed hem gedaan te ontheffen, en tot het inhuldigen van Graave Lodewyk te vermaanen. Graaf Lodewyk verbondt zig, Scharpenisse, Duiveland, Stavenisse, en^†Dreischor, allen Beooster-Schelde gelegen, van Vlaanderen ter Leen te zullen houden: als mede de Burgt van Leda, waar door ik niets beters dan Leiden weet te verstaan⁽⁹⁾ ‘met de Stad en al het^↓eigen goed, hem, in dit Burggraafschap, toekomende: al het welk hy, aan 't^§Oppergebied van Vlaanderen onderwierp. Als Borgen, voor de naarkoming van dit Verdrag, stelden zig, van Willems zyde, zyne mannen van Holland en van Schouwen. Van Lodewyks zyde, insgelyks, zyne mannen van Holland en van de vier bovengemelde Landen, benevens den Bisschop van Luik en den Hertog van Leuven [dat is, van Brabant]. De Markgraaf van Namen, Middelaar van 't Verdrag, was Borg voor beide de partyen^(t).’ Op dee-

* Hardinglem. misschien Vlaardingen.

† Drilchire, of in andere Afschriften Driscie.

(9) Meent iemant, dat hier, anders, op 't Slot ter Leede en Leerdam gezien worde; 't staat hem, onzenthalve, vry.

↓ Allodium.

§ Dominium.

(t). Pactum Vide apud Matthaeum Analect. Tom. III. p. 126.

[p. 327]

zen voet, werdt de Vrede tusschen Lodewyk en Willem getroffen. Doch uit de oude Geschiedenissen blykt niet, dat de Voorwaarden, hier bepaald, ter uitvoeringe gebragt zyn. Onze Kronyken melden alleenlyk, dat de Graaf van Loon, met zyn Leger, van by Utrecht opgebroken zynde, naar zyn Graafschap van Loon gekeerd is⁽¹⁾, en sedert geen' voet wederom in Holland gehad heeft^(u), terwyl Graaf Willem meester bleef van al 't Land tusschen de Honte en de Lauwers^(v). Doch van elders weet men nog, dat de Graaf van Loon, na 't sluiten van dit Verdrag, zyn en zyner Gemaalinne eigen goed in Holland, uitgenomen den Burgt en 't Burggraafschap van Leda, die aan Vlaanderen waren afgestaan, aan den Hertog van Brabant, opgedraagen, en het wederom van hem ter Leen ontvangen heeft. Hertog Henrik beloofde, daarentegen, Lodewyk tegen Willem te zullen helpen, zo dee-

(1) Wilhelm. Procurat. ad annum 1205. Met dit jaar, eindigt de eerste Schryver der Latynsche Egmonder Kronyk, die wy, tot hier toe, op den naam van Wilbelmus Procurator, hebben aangebaald, zyn Verhaal. Wy konnen egter niet voorby, hier aan te merken, dat alles, wat tot aan 't jaar 1206, in deeze Kronyk, gevonden wordt, door sommigen, aan zekeren Meerhout wordt toegeschreeven. Dat het volgende alleen, door Wilbelmus Procurator, is samengesteld, blykt uit de Kronyk zelve, ad annos 1324 & 1330. Doch wie de Schryver van het eerste zy, is zo zeker niet. Dat men 'er den onbekenden Meerbout voor te houden hebbe, schynt, in een Kantschrist van eene laatere hand, gezeid te worden.

(u) Melis Stoke in Ada, bl. 76.

(v) Melis Stoke in Willem I. bl. 77.

[p. 328]

ze 't geslooten Verdrag verbrak^(w). Ook vindt men, dat Willem, ongezind om zig aan 't gemaakt Verdrag te houden, den Paus Innocent den III, over 't ongelyk, welk hem daar in geschied was, klagtig gevallen is. De Paus verbleef 't geschil aan den Aartsbisschop van Trier, naar wiens uitspraak, Willem zig niet voegen wilde, waar op hy in den ban gedaan werdt. Toen vervoegde hy zig, by Honorius den III, Opvolger van Innocent, die Willems zaak den Abt van S. Laurens in Oostbroek by Utrecht aanbeval, na dat hy Willem van den ban ontheeven hadt^(x). Doch wat uitslag deeze zaak verder gehad hebbe, is, myns weetens, nergens aangetekend. 't Blykt alleenlyk, dat Paus Honorius de III het verdrag tusschen Lodewyk en Willem, van 't welk wy spreeken, in den jaare 1216 of 1217, door open' brieyen, bekragtigd heeft^(y).

(w) Voiez butkens Trophées de Brab. Preuv. p. 57.

(x) Vide Epist. Honorii III. apud Mattheum Analect. Tom. III. p. 130.

(y) Dipl. vide ubi supra p. 125.