Drie eeuwen vaderlandsche geschied-uitbeelding, 1500-1800

Een iconologische studie

Register bijbelsche oudheid en christendom

Aanbidding der engelen 130:1(12) (hsn. XVI)

Abraham 16; - en de engelen 231:5 (A. de Gelder); - trekt het beloofde land binnen 67:1 (N. Moeyaert); landkaart m. zwerftochten v. - 174; z. ook: Hagar

Achab 24:1

Adam (stamvader) 24, - en Eva (icon.) 28:5, 82, 84:7, 158 (tekstafb.), 162; dierenhuiden ~ Germanen 182, afb 27, 29-30

Anna z. Joachim

Annunciatie 127 (hsn. XV)

Apostelen op de schouders der profeten (icon.) 16; ~ Pinksteren (icon.) 87-3

Aquino z. Thomas

Ark des Verbonds (~ feest Brugge 1515) 27

Ascenas (Aškenaz) 96, 164:3

Asnath 61, 64 (Rembrandt)

Augustinus 16, 18:1, 114:6, 128, 147:1

Avondmaal (icon.) 231:5

Babylonische ballingschap (typ.) 22

Balthasar 130:1(26) (hsn. XVI) z. ook: Driekoningen

Belsazar 61:10 (pr. J. Th. de Bry)

Beweening 130:1(15) (hsn. XVI), I44:3 (hsn. L.v. Leyden), 70, 142 (G. tot St. Jans)

Boos 139 (hsn. XV)

bijbel (geciteerde plaatsen)

Genesis 3:19-159:1 (hsn. XVI) 3:21-83 (teek. P.C. Kunst), 182:2 4:17-86 (icon.) 10:3- 164:3

Leviticus 1:4 - 190 16:21 - 190

Deuteron. 21:11 - 18:1

Richteren 7:9 - afb 87:4 (Tempesta) 15:1-3 - 239:1 (Rembrandt)

1 Sam. 17:34-86:1 (pr. Monogr. C.B.)

2 Sam. 12-266 (typ.)

2 Kon. 7:8-28 (glas, D. Crabeth)

1 Kron. 1:6-164:3

Psalm 50-159:4 96:5-114:6

Jesaias (alg.) - 19 1:3-11:2 11:1-25:8

Daniël - 24

Mattheus 12:40-16:4

Lucas 24:44-46-16:3

Johannes 3:14-16:4 6:31-16:4

1 Corinth. 10:11-16

1 Timoth. 4:8-159:4

Hebr. 10:1 - 16

Judith 6:13-27

Bijbel-illustratie 78

Calvinisten verwijderen Katholieke voorstellingen 32, 275/76, 288

christus

Aanbidding 127 (hsn. XV) Driekoningen 11:2 (R.v.d. Weyden), 35:2 (Memlinc), 65/66 (J.v. Cleve, Corn. v. Oostzanen), 91:6 (feest Brussel 1520), 87 (icon. ~ exotische volkeren), afb 26:1 (J.J. v. Calcar) Engelen 130:1(12) (hsn. XVI) ~ Apollo (typ.) 18 (Dürer)

Avondmaal (icon.) 231:5

Beweening 70, 142 130:1(15) (hsn. XVI), 144:3 (hsn. L. v. Leyden)

Bergrede 147 (hsn. XVI)

Circumcisie 62 (pr. Rembrandt)

Cijnspening 217, 231 (G.v.d. Eeckhout)

Doornenkroning (~ Germ. soldaten) 56 (Rubens-school)

Duivel (Christus door den - bezocht) afb 37:2 (teek. Bramer)

Geboorte 65 (icon.), 142 (pr. L.v. Leyden)

Genezing v.d. blinde 147:4 (hsn. XVI)

Graflegging 75 (plast. W. Hughe) ~ Hercules (typ.) 18 (Dürer)

Intocht in Jeruzalem 150:1 (hsn. XV)

[p. 153]

(Christus) ~ Job (typ.) 16 ~ Jozef (typ.) 16, 17

Kruisdraging 63 (P. Brueghel)

Kruisiging 63:6 (Meester v.d.H. Barbara), 70:7 (pr. L.v. Leyden), 127 (hsn. XV), - ~ Germ. soldaten 56 (Rubens-school) ~ Mozes (typ.) 17

Pilatus, Christus voor-261:3 (Meester v. Bellaert)

Salvator Mundi 122 (hsn. XV), 130:1(3), 148, 149 (hsn. XVI)

Spijziging, Wonderbare 147:4 (hsn. XVI)

Triumf v. - 116:2 (plast. J. Terwen)

Constantijn, Slag v. (icon.) 111:6

Dalila z. Simson

Daniël z. Bijbel, Nathan, Suzanna

Dans om het gouden kalf 253

David, 24 (Negen Besten), 27 (feest Brugge 1515), 70:7 (pr. L.v. Leyden), 101:1 (feest Amst. 1594), 165:2 (hsn. Burgkmair) Goliath en - 113:4 (pr. M.v. Heemskerck, teek. Jac. Bellini), 117, afb 40:3 (Vinckenbrink), 226, 229:1 (Jordaens) paleis v. - (~ Geboorte v. Christus) 65 Saul en - (typ.) 23 Verkiezing v. - 230:1 (Byz. min.)

Deugden 140 (pr. Burgkmair)

Diaconus, Paulus 184

Drie-eenheid 32 (glas, Haarlem); - bij Germ. en exot. volkeren 208:4

Driekoningen 130:1(26, 67 en 68) (hsn. XVI); z. ook: Christus, Aanbidding

Duivel (icon.) 114, afb 37

Eliëzar en Rebecca 48 (Poussin)

Engelen m. monstrans 148 (hsn. XVI) hierarchie der - (icon.) 236:3; z. ook: Christus, Aanbidding

Esther (icon.) 24:1, 28:5

Eusebius 16:5

Eva, de ongelijke kinderen v. - 159:5; Schepping v.-149 (hsn. XVI) z. ook: Adam

Exegese, allegorische 15; typologische 16

Gideon overvalt het kamp der Midianieten afb 87:4 (pr. Tempesta)

God de Vader 32 (glas Haarlem), 63 (dram.), 130:1(2a) (hsn. XVI), 144 (hsn. L.v. Leyden), 149:5 (hsn. XVI), 244 (L.v. Leyden)

Goliath z. David

Gomer 104:5, 164:3

Gregorius de Groote 16:1, 38:2, 262:3

Gregorius IX 35:3

Hagar, Verstooting v. - 60, afb 24:1 (J. Mostaert)

Haman z. Esther

Heiden. Probleem v.d. rechtvaardigen - 262

heiligen

Agnes. 35:2 (J.v. Scorel)

Amelberge 125 (hsn. XV)

Antonius 35:2 (J.v. Scorel), 64 (icon.)

Barbaramirakel 130:1 (103), 146 (tekstafb.)

Bega 58:8 (Rubens)

Berlindis 125 (hsn. XV)

Bernard, Visioen v.d. St. - 150:5 (hsn. XV)

Bonifacius 130:1(38) (hsn. XVI), 144 (tekstafb., hsn. L.v. Leyden)

Brigitta 24:1

Christoforus 20 (J. Cock; Herry met de Bles)

Chrysostomus 86:5 (icon.)

Cornelius (Paus) 35:2 (J. v. Scorel)

Elisabeth 24:1, 255 (Anon. XVI)

Ermelijne 125 (hsn. XV)

Franciscus Xaverius 56:8 (Rubens), 91 (feest Brussel 1622)

Fredericus (Bissch. v. Utr.) 130:1(43) (hsn. XVI)

Gangolf 130:1(39) (hsn. XVI)

Genoveva 35:2 (PuvisdeChavannes)

Gregorius (Bissch. v. Utr.) 130:1(40), 140 (hsn. XVI)

Helena 24:1

Hubertus 86:5 (icon.)

Jacobus 117:4 (Mantegna)

Jeroen v. Noordwijk 130:1(44), 150 (icon.)

Johannes (de Dooper), Onthoofding 28:5 (icon.)

Johannes (Evangelist) 144:3 (hsn. L. v. Leyden), afb 52:1 (Byz. min.)

Joris (typ. ~ Oranje) 96:7 (pr. XVI)

Katherina 130:1(77) (hsn. XVI), 142 (hsn. L.v. Leyden)

Lambrecht 130:1(33) (hsn. XVI) (Heiligen)

Lydwina 132 (hsn. XV)

Maarten 142 (hsn. J. de Negker nr. L.v. Leyden)

Maria z. hierboven Annunciatie en verderop in dit reg. i.v. Madonna en Maria

Maria Magdalena 130:1(85) (hsn. XVI), 142 (hsn. L.v. Leyden), 214 (icon.); ~ zonden (icon.) 63/64

Paulus 16, 140 (hsn. XV)

Pepijn 58:8 (Rubens)

Petrus 130:1(17), 139 (hsn. XVI)

Pharelt 125 (hsn. XV)

Reynoffele v. Yncourt 125 (hsn. XV)

Ursula 64 (Memlinc), 113:7 (J. Breu)

Willebrord 14 (Bloemaert), 80:6 (pr. XVII), 130:1(34/35) (hsn. XVI)

Willem v. Aquitanië 130:1(66) (hsn. XVI)

Yale v. Nyvele 125 (hsn. XV)

Heliodorus' verdrijving uit de tempel 232 (Rafaël)

Hemor en Sichem 90:6 (teek. M.v. Heemskerck)

Hieronymus 24:2; Vaderboeck (1511) 132:6

Holofernes z. Judith

Hooglied, allegorische interpretatie 16

Hostie-wonder (icon.) 263, 264:2

Ignatius v. Loyola 91 (feest Brussel 1622)

Israël, Twaalf Koningen v. - 25:9, 79:3, afb 42:2 (hsn. L.v. Leyden)

Jabal 83

Jacob, Zegen v. - 61 (Rembrandt)

Jaël 24:1, 70:7 (pr. L.v. Leyden)

Japhet 164

Jasper (= Kasper) 130:1(67) (hsn. XVI)

Jerobeam 24:1

Jeruzalem, Belegering d. Sanherib 28:5 (pen.)

Jesse, Boom v. - 25:8 (icon.), afb 16 (J. Mostaert)

Joachim, Ontmoeting m. Anna 66 (K. Witz)

Job op de mesthoop 74:4 (pr. J. Neeffs nr. G. Seghers), afb 37:1 (Meester der H. Barbara-leg.); ~ Christus (typ.) 16

Joden 87 (icon.)

Jonas ~ Christus (typ.) 16/17

[p. 154]

Jongelingen in de vurige oven 127 (hsn. XVI)

Joram 24:1

Josua 24; - op het schild geheven 230:1 (Byz. min.)

Jozef, zijn droomen vertellend 216:2 (Helt Stocade); door zijn broeders verkocht ~ Christus (typ.) 16/17; ontvangt zijn ouders 216:2 (S. de Bray); beleid v. - 216 (Helt Stocade); z. ook: Simeon

Jubal 83

Judas Iskariot 24:1; ~ Jozef's broeders (typ.) 16

Judas Maccabeus 24; ~ W.v. Oranje (typ.) 96:7

Judith en Holofernes 24:1 (icon.), 27 (Anon. XVII), 28:5 (teek. Rembrandt), 70:7 (pr. L.v. Leyden); verwarring m. Salome-icon. 28:5

Julianus apostata 24:1

Kaak v. een ezel ~ Simson en Kaïn 85

Kaïn en Abel 24:1, 85/86 (icon.), 202/03 (pr. W. Buytewech), afb 31 (pr. Bruin-Hogenberg)

Karthuizer-orde, Stichting 130:1(60) (hsn. XVI)

Katholieke voorstellingen verwijderd 32, 275/76, 288

Kinnebak z. kaak

Kindermoord te Bethlehem ~ Bartholomeusnacht (typ.) 35 (hsn. XVI)

Kluizenaar, Haringe - 86:5

Kruisbeeld (miraculeus) 151 (hsn. XVI)

Laatste Oordeel 261:1 (Is. Swanenburgh en Anon. te Tholen), 268 (pr. W. Swanenburg nr. Wtewael)

Longinus (typ.) 17

Luxuria (icon.) 63

Madonna 130:1(2b), 154 (hsn. XVI), 144 (hsn. L.v. Leyden); - ouderwetsche icon. 63; z. ook: Maria

Manna, Inzameling v.h. - 48 (Poussin)

Maria ~ Danaë (typ.) 18; - op de Maansikkel (148/49 hsn. XVI);stamboom v. - 138 (pr. Meester W.A.); Zeven Vreugden v. - 79 (Memlinc); Maria-wonder te Heukelom 130:1(87) (hsn. XVI); z. ook: Annunciatie Madonna en Ontmoeting

Martelaren, Japansche 56, afb 19 (pr. S. à Bolswert nr. A.v. Diepenbeek)

Melchior 130:1(68) (hsn. XVI) monstrans z. Engelen

Moordenaar, Goede en slechte - 63:3 (icon.)

Mozes ~ Christus (typ.) 16/17; - en Jethro 216 (teek. F. Bol), 219 (J.v. Bronckhorst); ~ Louis de Nevers (typ.) 27 (feest Brugge 1515); ~ Mercurius (typ.) 18 (Van Mander); - de tafelen der wet toonend 218 (Rembrandt); ~ W.v. Oranje (typ.) 96

Nathan en Daniël 266

Nebucadnezar 231:5 (teek. S.v. Hoogstraten)

Noach 24, 164, 189; Ark v. - 122 (hsn. XV)

Ontmoeting v. Maria m. Elisabeth 35:2 (G. Horenbault)

Orosius 24:2

Ontvangenis, Onbevlekte.- ~ Danaë (typ.) 18

Paradijs 81, 127 (hsn. XVI)

Pharao en de Waarzeggers 231:5 (teek. S. Koninck)

Pilatus 24:1 z. ook: Christus

Pinksteren 87:3 (icon.), 127 (hsn. XV)

Praedestinatie-leer bestreden 276

Profeten z. apostelen

‘Quod legentibus scriptura" 38

Rebecca en Eliëzar 48 (Poussin)

Rifath 164:3

Roode Zee, Doortocht 28 (Anon. XVII), 127 (hsn. XVI)

Saba z. Salomo

Sacrament, Triumf v.h.H. - 116:2 (plast. J. Terwen)

Salomé en Judith (verwarring) 28:5

Salomo's afgodendienst 28:5 (icon.); -'s gebed om wijsheid 216 (teek. F. Bol), 218/19, 221 (G. Flinck); - op het schild geheven 230:1 (Byz. min.); -'s Oordeel 261:2 (N. Heek, P.v. Bronckhorst), 267 (Is.Swanenburgh), 270 (N. Heek), 275:1 (glas, P. Couwenhorn); - ontvangt de koningin v. Saba 117 (J.v. Scorel)

Samaritaan,Barmhartige(icon. groep) 76:3

Samuel 87:1

Sanherib belegert Jeruzalem 28:5 (pen.)

Sara 16

Saul 23, 29:1 (dram.)

Salvator Mundi z. Christus

Schepping 127 (hsn. XVI); - v. Eva 149 (hsn. XVI); - v.d. sterren 149 (min. XV)

Scholastiek, Aesthetica der - 66

Sibyllen 61:10 (pr. J. Th. de Bry), 144:4 (hsn. XVI)

Sichem z. Hemor

Simeon meldt Jacob de dood v. Jozef 64 (pr. Aeg. Rodermondt)

Simson 85 (icon.); - en Dalila 28:5 (icon.); ~ Hercules (typ.) 18 (Dürer); strijdt tegen de Filistijnen 117 (J. da Ponte Bassano), 226, 229:1c (J. Jordaens); de deuren v. Gaza torsend 139 (tekstafb. hsn. XVI); zijn schoonvader bedreigend 239, afb 89:2 (Rembrandt)

spolia gentium 18:1

Stephanus IV (paus) 130:1(42) (hsn. XVI)

Suzanna en de ouderlingen 261:4 (Is.

Swanenburgh en Anon. te Keulen), 267 (Is. Swanenburgh), 273 (Anon. XVII te Naarden)

Tempeliers 130:1(62) (hsn. XVI)

Thomas v. Aquino 17, 66

Tobias 61:2 (J. Steen), 273:2 (teek. Buytewech)

Togarma 164:3

Tondalus' visioen 64:1 (School v.J. Bosch)

Tubalkaïn 83

Vagevuur 145, 150 (hsn. XVI)

Verloren Zoon 213 (icon.)

Voluptas 63 (icon.)

Voorafschaduwing 16

Zonden 140/41 (pr. Burgkmair)

Zondeval z. Adam en Eva

Zondvloed 80:6 (pr. Anon. XVII)