T'Boeck van Ons Lieve Vrouwe van Maestricht, ende van den oorspronck des stadts, ende miraculeuse beeldt van Ons Lieve Vrouwe, rustende int convent der minderbroederen

[p. 79]

Het XIIII Capittel.
Den oorspronck der kerckelijcke Processien worden oock ghetoont wt het nieu Testament.

DIe manier ende de ceremonie van onser Processien hebben wy getoont wt den ouden wet, de welcke wy oock cunnen ghetoonen wt die heylighe Euangelien. Op den dach, ghenoemt vande H. Kerck palm-dach, als een groote schaere, die gecomen was totten feestdach gehoort hadde dat Jesus quam naer Jerusalem, ⁺ soo hebben sy genomen palmboomtacken, ende sijn hem te ghemoet gegaen. S. Jan spreeckt hier vande Processien. S. Mattheus schrijft wat ouervloedelijcker vande selue, Als Iesus Ierusalem gemaeckte ende gecomen ⁺ was tot Bethphage totten bergh van Oliueten, heeft hy twee discipelen ghesonden om de eselinne ende veulen. Ende sy hebben die eselinne ende dat veulen tot hem gebracht, en sy hebben daerop hen cleederen gheleydt ende hebben hem daer op doen sitten. Ende een seer groote schaere hebben hem cleederen inden wech gspraeyt, die andere hebben tacken vanden boomen gehouwen, ende stroyden die inden wech. Ende die schaeren die voorgingen ende die naevolghden riepen al seggende, Hosanna den Sone van Dauid, ghebenedijt sy hy die daer comt inden naem des Heeren, Hosanna in d'alderhoochsten. Die Processie die vande Catholijcken gheschiet, beteeckent het Jootsche volck

+ Ioan. 12.

+ Matt. 21.

[p. 80]

dat Christo te ghemoet quam, ende die Apostelen die nae den bergh ginghen, als Christus nae den hemel clam. Ende op dat Christus toonen souden dat hem behaeghde den sanck der religieusen, niet alleen inden ouden wet, maer oock in den Euangelischen wet, lesen wy dat die Prince der Priesteren ende die Schriben siende die wonderlijcke dinghen die hy gedaen hadde, ende die kinderen roepende inden tempel ende seggende, Osanna den Sone van Dauid, sijn verbolghen gheweest, ende hebben gheseyt, hoordy wat dese segghen, soo berispten hy de verbolgentheyt der Phariseen, ende prees die deuotie vande singende kinderen, seggende, Jae ick voorwaer. Antwoordende wt de ⁺ Schrifture, En hebdy noyt ghelesen, wien mont der onmondigher kinderen ende der suygelinghen hebdy den lof volmaeckt?

2. Ick sal vortsbringhen sommige exempelen van wonderinghe goedertierenheyt van Christelijcke Keysers in generael Processien opentlijck geschiet. Ierst sal ick int cort beschrijuen, die solemnele Processie die te Antiochien is ghehouden, hoe quaelijck dattet nam Julianus vande Christenen. ⁺ Als Julianus voornam orlooch te vueren teghen die van Persen, soo heeft hy ghesonden sommighe van sijn besundere vrienden tot alle die Afgoden die binnen

+ Psal. 8.

+ Theodor. l. 3. Eccles. hist. c. 9.

[p. 81]

sijn Roomsch rijck waeren. Hy ginck self tot Apollinem Daphneum, dat hy hem wilden seggen wat hem ouercomen soude. Apollo antwoorde datter eenighe dooden daer ontrint begrauen waeren, waerom dat hy hem gheen antwoort en cost gegeuen, dat hy eerst moet die van daer doen, dan beloefden hy hem te segghen wat hem geschieden soude. Op dien tijt lagen daer begrauen op die plaets de reliquien vanden onverwinnelijcken martelaer Babylas, ende der ionghelinghen die met hem voor het gheloof hadden ghestreden. Als dat verstont Julianus die wel wist de cracht der martelaeren, hy en dede gheen doot lichaem van daer draghen, maer hy beual den Christenen dat sy alleen de reliquien der martelaeren wt die plaetse souden verdraghen. Die welcke blijde sijnde, hebben de kist op waghens ghestelt, sy hebben al tsamen begost voorgaende te danssen ende psalmen van Dauid te singhen, ende tusschen die veerskens te stellen dese woorden, dat sy al beschaemt worden die aenbidden, ⁺ want sy vermoeden dat den duyuel verwonnen was door die vervueringe des martelaers. Nae dit exempel draghen wy oock om in onse Processien die reliquien der Heylighen, ende singhen publickelijck louen Gode, ende dancken Godt in sijn heylighen. Dat sy die Heylighen noemen

+ Psal 96.

[p. 82]

⁺dooden die leuen met Christo, die een der leuender is ende niet der dooden, ghy siet dat sy dat niet geleert en hebben wt Godt, maer vanden duyuel.

⁺3. Theodosius den ouden een godtvruchtich Keyser heeft meer ghevochten teghen den stercken leger van Eugenius den Tyran ⁺ met bidden, dan met slaen. Want bereyt sijnde totte orlooch, niet soo seer met wapenen, als wel met vasten ende bidden, waeckinghe, ende ouernachtinghe der gebeden, ginck met die Priesters ende met het volck alle die plaetsen der ghebeden, voor die Reliquien der Apostelen ende Martelaeren lach hy met een hayren cleet, ende badt daer om hulp der Heylighen. Soo doen op dese manier die Catholijcken inde Litanien ront-om gaende de Kercken der Heylighen, ende bidden de Heylighe om hulp.

⁺4. Arcadius Keyser, broeder van Theodosius mach die een kerckscheynder genoemt worden om dat hy die beenderen van Sint Samuel vant Joots lant ghebrocht heeft in Thraciam? Sijn alle Bisschoppen niet alleen kerckscheynders, maer oock voor sotten te achten dat sy een slecht dinck ende onghebonde asschen in sijde ende goude vaten hebben gedraghen? Sijn alle volcken van alle Kercken, sotten, om dat sy te ghemoet hebben gegaen die heylighe reli-

+ Matt. 22.

+ Aug. li. 5. de Ciuit. c. 26.

+ Ruffin. lib. 2. hist. Eccles. c. 33.

+ D. Hier. adu. Viglant. c. 2.

[p. 83]

quien, om dat sy die hebben ontfanghen, al oft sy den leuenden Propheet sagen, dat sy van Palestijnen tot Chalcedonie ginghen ende den lof Christi songen? Sy aenbaden Samuelem te weeten, ende niet Christum, van welcken Samuel een Leuiet ende Propheet was.

5. Theodosius Keyser B. van Arcadius, ⁺ als te langh regenachtich weer was gheweest, soo heeft hy sijn godtvruchticheyt ghetoont, door die wtroepers, beuelende den volcken te vercondighen dattet profijtelijcker waer ende saelichlijcker dat sy die spelen verfoyden ende Godt versoenden door ghebeden. Het welcke oock terstont geschiet is. Daer sijn Litanien ingestelt, men ghinck met Processien, men verhief Godt met loff-sanghen, ende die gheheel Stadt is gheworden een eendrachtighe Kerck, ende hy int middel ghinck voor al singhende, met een slecht cleet gecleet sijnde. Sijn opinie en heeft hem niet bedroghen. Want terstont is de locht verandert in schoon weer, ende nae dierte van graen, is eenen ouervloedighen ooft van allen vruchten ghevolght.

6. Vercreghen hebbende victorie teghen ⁺ Joannem den Tyran, heeft hy anders getoont sijn godtvruchticheyt, want als hem eenighe spelen van het volck nae de victorie vertoont souden worden, soo riep hy

+ Niceph. Callist. li. 14. hist. Eccles. c. 3.

+ Ind. c. 7.

[p. 84]

tottet volck, laetende die spelen, laet ons gaen inde kerck om te bidden ende Godt te dancken van sijn victorie. Als hy dat geseyt hadde, soo is het spel achtergebleuen, soo sijn sy alle gegaen inde naeste Kerck, ende brochten dien dach ouer met lof-sanghen.

7. Als hy noch Keyser was soo isser een groote eerbeuinghe geschiet, die de voorgaende lichtelijck te bouen ginck in grootte, rasheyt, ende lanckdurenheyt. Want die duerde wel ses maenden, met een ghestaeyghe beroeringe alle dinghen tsaemen slaende, ende dat by nae ouer de gheheele werelt, alsoo dat niet alleen inde Stadt die torens af-vielen, ende den muer in veel plaetsen scheurden, maer oock ontrint Chersonesum die timmeragie geheel viel die genoemt wort den langen, ende oueral veel andere edificien, groote wercken, ende costelijcke tempelen. Die van Bizanten grootelijck vreesende vande ruine der huysen, hebben die mueren ghelaeten, ende hebben buyten de Stadt in het velt ghewoont met den Keyser Theodosio ende den Patriarch Proclo, Godt gestaeylijck biddende om ghenaede vande aenstaende perikelen. Doen isser een miraeckel geschiet, bouen een ieders verwachtinghe, want subitelijck als sijt al sagen, is wt het midden met een goddelijcke cracht een kint inde locht om hooch totten hemel toe opghe-

[p. 85]

nomen, ende hoorde daer een goddelijcke stemme, daer die Enghelen Godt mede louen, ende is daernae door den seluen wech door de locht wederom nederghedaelt, ter wijlen dat den Bisschop Proclus ende den Keyser met alle het volck besigh waeren Godt den Heere te bidden, den welcken hy seyde dat hy ghehoort hadde vande singhende Enghelen dese woorden, Heylich Godt, stercke Heylighe, onsterffelijcke Heylighe, ontfermt v onser. Als dat verstaen hadde Proclus heeft hy geboden het volck oock soo te bidden, ende die aertbeuinghe heeft terstont opgehouden.

8. Martianus een van groote religie ende heylicheyt als die inde generaele Processie voorginck, gaf hy een groote somme ghelts den armen, hy liet alle menschen achter een exempel van een goet leuen te lijden. Als hy Keyser was, in sijn Roomsch rijck, was een aldergeruste peys, alsoo dat een gulde werelt scheen te sijn.

9. Op den seluen tijt ginck Coninck Childebertus ⁺ in Spangien, ende daer in ghecomen sijnde met Clotario belegherde de Stadt Cesarangustam met sijnen legher. Maer die borgers sijn met sulcke ootmoedicheyt tot Godt bekeert, dat sy aendeden hayren cleederen, abstineerden van spijs ende dranck, ende ginghen al singhende ront-om de muren vander Stadt, om dra-

+ Gregor. Turon. lib. 3. Hist. Francor. 29.

[p. 86]

gende den rock van S. Vincent martelaer. Die vrouwen waeren oock ghecleet met swerte mantelen, met langhen hayr, met asschen op haer hoofden, al oft sy rou droeghen voor haer mans, ende volghden soo al schreyende, al oft den vasten gehouden worden vande Niniuiten, dat anders niet en cost gheschijnen oft de goddelijcke bermherticheyt en moeste beweecht worden door hun gebeden. Maer die de Stadt belegherden, en wisten niet wat die belegherden deden, als syse saghen de muren ront-om ghaen ende meynden dat sy iet quaets voor handen hadden. Daerom vanghende eenen boer wter stadt, vraeghden hem, wat sy van binnen deden, die welcke seyde dat sy den rock van S. Vincentius omme-droegen, ende bidden met dyen dat hun Godt wil ontfermen. Ende sy vreesende hebben opghebroken vande Stadt.

10. Die Processien der Catholijcken en sijn van ghisteren niet, die Litanien door soo veel exempelen der Princen ingebrocht en sijn niet te versmaeden. Daerom heeft seer loffelijck den Keyser Justinianus met openbaere wet gheboden, Soe wie, als den goddelijcken dienst ghedaen wort, incomende inde Kerck eenich ongelijck doet den Bisschop, oft de Cleregye oft andere dinaeren der Kerck, wy willen dat dese gegheesselt wort ende ballinck ghemaeckt

[p. 87]

wort, dat seluen willen wy dat onderhouden wort inde Litanien, inde welcke die Bisschoppen ende de Cleregije gheuonden worden. Maer ist dat hy de Litanie belet, die sal met den lijue ghestraft worden, ende wy beuelen dat niet alleen die borghelijcke, maer oock die crijs-rechters daer ouer vraeck doen. Oock op een ander plaets ⁺ aldus, Soo wie die Litanien sal beletten, voor het onghelijck gegheesselt sijnde, salmen sulcken ballinck maecken, oft aen den lijue straffen.

+ Ind. de Episc. & Clericis.