Brieven uit Brooklyn

[p. 5]

[I] Brief uit U.S.A.
New Brunswick, 11 januari '48

Beste Jan, Eindelijk schrijf ik je dan toch eens. Ik heb het de laatste tijd nogal druk gehad met verhuizen en andere dingen. Je moet namelijk weten dat ik enige maanden met mijn vrouw in een huis, p/a wildernis heb gewoond. De eigenaars waren om begrijpelijke redenen in Zuid-Amerika en wij mochten hun woning voor niets bewonen mits we de verwarming aanhielden. Dat was helemaal niet gek. We verhuisden erheen met de auto van één kennis en de lichaamskracht van een andere; twee ons geheel onbekenden ontstaken de centrale verwarmingskachel en die avond, toen ik met ontbloot kippeborstje en bijpassend vel, en met een schoen in de hand stond, werd er gebeld en stond er een vreemde op de stoep met een brilletje op en een grote zak in zijn armen. Omdat hij wel wist hoe moeilijk de eerste dagen, vreemd in huis en zo'n huishouden de eerste keer is altijd een beetje, zei hij, onmiddellijk weer verdwijnend in de loeiende, donkere bossen.

De achtergebleven zak bevatte daarentegen suiker, gebak, melk, servetjes, koolhydraten, eiwitten, vetten, zouten en water.

Toen waren we alleen. Er waren niet veel meubels in huis, want de bewoners hadden hun duurdere spullen al verkocht. Er waren wat zwarte paardeharen stoelen die we over de kamers verspreiden. Eén ervan was een schommelstoel. Ik ga die eens proberen, riep ik. De witte cementen muren weerkaatsten mijn stem. Toen ik opstond schommelde de stoel nog een tijdje na, of een onzichtbare mijn plaats had ingenomen. Toen we naar bed waren gegaan was de regen te horen die tegen de ruiten tikte, en het tikken van onze wekker; in de badkamer lekte de douche, tik, regen, tik, wekker, tik wekker, tik douche, tik wekker, tik wekker,

[p. 6]

tik douche, tik wekker, tik wekker plus douche, tik wekker, tik wekker - Het regent niet meer, zei Tineke, maar ik kon al niet meer antwoorden want ik viel langzaam in slaap.

We moesten dagelijks met een treintje naar New Brunswick (waar Tineke mij enigszins vrijwillig helpt op het lab). De eerste ochtend vroeg de kaartjesverkoper of onze naam soms Jackson was, die waren hier namelijk ook nieuw.

Toen we thuiskwamen die eerste avond, bescheen mijn zaklantaarn een poes die ons pad kruiste, voor ons uit, kriskras met ons mee tot aan de deur en na wederzijdse aarzeling mee binnen. Daar ging hij van stoel tot stoel, opziend naar denkbeeldige lieden of vlinders met kattegezichten, toen met ingehouden adem diagonaal door de kamer; kijken naar onze benen, handen. Luid spinnen. Auw. Spinnen. Wij gaven het roofdiertje wat melk te drinken, waarna het zich waste en te slapen legde. De volgende morgen nam ik het in de armen toen we naar ons werk gingen, en zette het neer op de plaats waar het ons had ontmoet. Huilend liep het echter met ons mee, zodat we het op een lopen zetten, door het brullend wezentje achtervolgd.

Pas vijf minuten later hielden we stil om achter ons te zien. De kat, want meer was de poes ten slotte niet, zat toen midden op de weg; met zijn gezicht of zijn achterhoofd naar ons toe, dat was niet meer te zien.

Met Kerstmis hebben we een boompje gekocht. Het was avond, Tineke moest lachen om de lange schaduw die ik wierp in het maanlicht, op de sneeuw, met die boom over mijn schouder. Het was vijftien minuten lopen van het station naar huis.

Diezelfde avond maakte ik nog een kerstmannetje, van oude lappen en wat rood papier. Het hield zijn armen uitgespreid - want dat was het makkelijkst te maken - als het ware gereed voor de sprong; zijn zwarte ogen van inkt liepen wat uit en vloeiden ellendig ineen. Ik hing het spookje op aan de nek doch verborg het stropje enigszins, want dat

[p. 7]

leek wat al te menselijk. We hingen wat appels aan de takken en zetten ons op de sofa om de kerstnacht af te wachten. Het was bijzonder stil in huis, want buiten had het gesneeuwd, zodat van de auto's die soms passeerden slechts een bundel flakkerend licht was te merken die langs het plafond bewoog. Om negen uur meende ik buiten gekreun te horen, en even later duidelijk een droevig, meerstemmig geloei. Ik gluurde om het gordijn naar buiten en zag drie jongetjes, de middelste met een brandende kaars, een oude krant muzieksgewijs in de handen. Oe oe, zongen ze, oeoe oe oe oeoe, een kerstlied; daarna oeoe oe oe oeoe, een ander kerstlied.

Ik trok mij met Tineke terug en wij overlegden. Een kop koffie? De koffie was op. Een vriendelijk woord? Waarom geen kwartje? Een kwartje dus. Toen ik de deur geopend had, drongen koude en stemmen naar binnen. Dat kwartje klopte blijkbaar wel, de knapen kozen althans het hazenpad. Maar nog lang daarna hoorden we ver in de bossen honden janken en dan ook het smartelijk geloei van de kleine feest-gangertjes.

Kort daarop sneeuwde het een nacht en een dag. Op weg naar huis vulde de sneeuw onze schoenen en het stormde. Mijn benen bewogen zich traag, alsof lange rokken hen sierden, en het lichaam viel gaarne voorover. Met moeite kon ik mijn hoofd bijhouden, doch als ik dan omkeek was er een geweldige grijze nacht achter mij, waarin het geamputeerd silhouetje van Tineke mij achtervolgde. Dan bleef ik staan tot ze wat groter en werkelijker was geworden. Toen we, nabij ons huis, de weg moesten verlaten, zonken we weg tot over de knieën en ik had het wel op een zwemmen willen zetten, zo voelde ik mij gedragen. Binnen was alles extra anders, de warmte en het licht. En we sliepen in onder de heimelijke druk van het zwijgen, waarmee het sneeuwde, sneeuwde, sneeuwde.

De volgende morgen leek het huis wel tot de ramen weg-

[p. 8]

gezakt. Wij heetten ons ingesneeuwd tot in de middag een paar mannen aanbelden en een pad wensten te graven. Dit weigerden wij echter. Een half uur later weer die bel: twee vijftig voor het pad. De zon scheen nu, de sneeuw lag als gesuikerde slagroom, vooral op een picnic-bank en tafel, die voor de zomer tussen de bomen was gebouwd.

Met oudejaar reisden we naar New York en gingen daar met allerlei mensen in een kring zitten tot de klok sloeg. Eerst ben ik nog met een van hen het vertier in de stad gaan zien, maar het was nogal stil op Broadway, bij andere jaren vergeleken. Wel wemelde het van groepjes mensen die stonden te praten, tegen elkaar en dan bijvoorbeeld toet zeiden door een toetertje, of pèèè door de duurdere soort. We gingen enkele cafetaria's in, die gevuld waren met mensen wier monden op hun beurt weer met broodjes en die weer met worstjes en zo voort. Terugslenterend lazen we de opschriften der bioscopen. Lachfilms aangekondigd met rijen kartonnen koppen die tjonge tjonge schudden, moordfilms met afwerende vrouwen in onbedekte kleuren, en romantische met meters hoge zoenen waar wij, mensen, slechts mieren bij leken.

De volgende nacht terug in Colonia vonden we de weg spiegelglad, en de boomtoppen hingen slap als was het hout verlept. Grote zwarte vlekken stapten we door en waren water, diep of eensklaps asfalt; hoe dichter in het bos, hoe meer geruis we hoorden en dan onweersachtig gekraak, een langzaam tot stilstand komend gekreun en dan het omvangrijk bruisen van een boom die nader viel. We begonnen steeds meer te merken, van geweldige takken en toppen die over electrische draden hingen als zeewier en van het breed en onwezenlijk zwaaien der stammen.

Twee dagen hierna nog was het bos van glas, flonkend en klirrend in de zon, rinkelend in de wind. 's Nachts scheen de maan parelmoer op de armdikke ijspegels die in vlezige vormen waren neergegroeid van het dak.

[p. 9]

Het was nog een dier dagen dat we een advertentie plaatsten in de New Brunswickse krant. Wij schilderden onszelve af als stille, eigenaardige lieden die genoeg hadden van het slapen in de open lucht; en nog geen 24 uur later vonden we een apartment.

Op een Zondag pakten we al het onze in wat koffers en kartonnen dozen. Het ledige huis was die avond reeds bijna dood. We waren veel te vroeg klaar en zetten ons dus op de sofa terwijl het later werd. Wij zeiden niets en het huis zei niets, alleen toen we opstonden om te gaan, ritselde het overal.

Onze dingen zouden de volgende dag worden vervoerd. We waren moe.

Het stationnetje was uitgestorven. De lichtkegel van een klein peertje plakte buiten op de steenrode muur. In de verte gloorden de rails en een groot zoeklicht kwam op; dat is hem niet, zei ik.

Het gebulder van de exprestrein wierp ons haast ondersteboven.

Een goederentrein naderde van de andere kant. Haastig controleerde ik of deze wel een leeg baanvak reed. Ja hoor, weer geen botsing.

Wat een lange, schreeuwde ik tegen Tineke; toen we gewend raakten aan het geluid was het eensklaps weg. Stilte, leegte; vier stel rails in on-ontgonnen bossen. Ik moest naar Tineke kijken. Waar zijn we allemaal al niet geweest, dacht ik; grote boten die langzaam wiegen, met een kielzog zo lang, zo lang. En volgeladen auto's, en kruipende bussen in de bergen, koude zonnige wind. Dat was allemaal aan de andere kant van de aarde. Aarde. Z.o.z. Aarde. Dit boven s.v.p. Dit boven is hier, in het donker.

Daarop kwam er een trein en stopte voor ons tweeën.

De groeten aan je vrouw en al die kinderen en iedereen die mij even lief heeft als ik.

Als vroeger leo