|
| |
| |
| |
Aen den Leeser.
GRoote Heeren hebben gemeenlijck haere Geschiedschrijvers, welcke in haere Geschicht-boecken al haere handelingen verhaelen; meerendeel oock haere Vleyers, die van haere Wiegh af aanteeckenen en cierlijk oppronken hare merckelijcke Redenen, Bedrijven, en voorts alles wat eenigsins tot haeren lof kan dienen: Gelijck dan oock de Geleerde aan 't Hof dickmael opschrijven eenige haerer bedencklijcke Pit en Punt-Spreucken; doende deselve alsoo koomen voor d'oogen en ooren van andere. Maer sulcks is niet geschied ontrent den Overleedenen Heere Bischop van Munster; immers, wy hebben'er noch niets van konnen verneemen.
Van sijne Geboorte af tot digt by | |
| |
sijne vijftig jaeren toe heeft men sijner in Schriften, Boecken en openbare Verhandeling van Staets-saeken even soo weynig gedagt, als eener Vrouwen Misdragt, welcke de Son niet aenschouwd; die in ydelheid koomd, in duysternis daar heenen gaat, en wiens naam met donckerheyd bedeckt is. Daer valt derhalven in de ruymte van soo een lange tijd niets met allen van hem te spreecken. Selfs is aan weynige bekend de reghte gelegentheid sijner Ontfanknis, geschied in Gevanknis, waar in sijnen Vader geset was, en oock gestorven is, wegens seecker Misbedrijf, gelijck wy vertoonen in den aenvang en 't eynd deses Werks; Alhoewel de gevoelens verschillen ontrent d'omstandigheid der gedagte daed; welcke is voorgevallen nu verr' over de tagtigh jaren geleeden. Immers 't sijn nu ontrent vijfentseventigh Jaeren, dat hy, Christoph Bernard, van den gemelden sijnen Vader in hegtenis wierd gewonnen. Die ge- | |
| |
heugenis hier van konden hebben, sijn al lang dood, en dien volgens kan haeren Mond hier over niet gevraaghd worden. 't Heeft ons derhalven moeyte gekost, om yets daar van uyt Munsterland selfs te moogen verneemen.
Van sijn Opvoeding, gelijck oock van de Bedrijven sijner Kindsheyd, Jonglingschap en Manlijcken Ouderdom, tot sijn ses of sevenenveertig jaeren toe, vinden wy niet anders, als 't weynige, 't welck wy in dit Werckje hebben aangeteeckend. Dit alleen is ons naederhand noch berigt, dat hy, van sijnen Oom Mallingkrot ter Studie gehouden wordende, seer yverloos in 't leeren, en vry meer geneegen was, om met sijne Meede-Scholieren te plukhayren, als sijne Lessen waar te neemen: Toonende alsoo alreeds in sijn eerste Jeugd, meer lust te hebben tot de Wapenhandeling van Mars als tot de Boeck-oeffenig van Minerva. Waerom dan oock sijnen gedagten | |
| |
Oom en Opvoeder dickmael pleeg te seggen: Dat in hem meer Herts was om een Soldaat te sijn, als genegentheyd om een Geleerd Man te worden. Evenwel heeft hy 't eyndlijck noch so verr' gebragt, dat men hem eerst tot den Canonicken, daer nae tot den Bischoplijken Staet heeft verheven.
Hier toe nu geraeckt sijnde, heeft sig bekend genoeg gemaeckt door sijne veelerley Oorlogen, Twisten en Regtspleegingen, soo dat bynae al de Geschicht-boecken onses tijds van hem weeten te spreecken; maer echter van sijn bysonder leeven, van sijne Bedrijven buyten Staats en Oorlogs-saecken, Huyslijcke Gevallen, aenmerklijcke Redenen, e.s.v. vinden wy al weer niets, als 't geen wy u, waerde Leesers, hebben voorgedraegen.
Wy sijn derhalven niet geerne getreeden tot de Levens-beschrijvingh deeses Munstersche Vorsts, vermits ons daar ontrent soo veel quam t'ontbreecken. Maar wijl onsen Drucker
| |
| |
verscheydene andere onser Wercken onder de Druck-Pars doet koomen, soo hebben wy sijn versoeck, deesen aengaende, aen ons gedaen, niet konnen weygeren: Te meer, wijl wy vertrouwen, dat in dit geringe Schrift noch al veel sal gevonden worden, 't welck de meeste meenigte onser Nederlanders onbewust is.
'k Ben niet voorneemens, op 't Lighaam van een Dwerg, 't Hoofd van een Reus te setten; 'k wil seggen, voor een kleyn Boeckje een groote Voorreden te maecken. En derhalven sal de gunstige Leeser maer noch alleen gelieven te weeten:
I. Dat wy ons hier in hebben gediend van veelerley voornaeme Buyten en Binnenlandsche Schrijvers: Desgelijks hebben gevolgd eenige ons toegekomene Berigten van aensienlijke Mannen, soo in Westphalen als anderwegen. Billijck verdienen wy derhalven verontschuldiging, indien'er eenige misslagen mogten ge- | |
| |
vonden worden: als die niet ons selven hebben verleyd om eenigerley insigts wil; niet anderen hebben soecken te verleyden; maar in sulck een geval door andere souden verleyd geworden sijn. Voor ons deel mogen wy betuygen, dat wy niet anders tragten als de waerheyd na vermogen uit te drucken, voor soo veel wy deselve konnen uytvorsschen. Lichtelijk sult gy oock, vriendlijcke Leser, konnen verschoonen de feylen in onse Schrijf-aert, en noch meer in den Druck, wanneer gy sult weten, dat dit Werkje, t'Utrecht vervaerdighd, t'Amsterdam onder de Pars is gebragt; en dat wy, wijl grooter haest, van ons wierd versogt, soo terstond, als maer een blad of twee volschreven was, de Copy moesten oversenden: Soo dat wy, in 't vervolg der dingen niet konden nasien 't geen alreeds op Papier was gebraght, en noch min de Druk-feylen verbeteren.
II. Dat ons voorneemen niet is geweest, hier eygentlijk te vertoonen de Persoon eens Historie-Schrijvers, | |
| |
met waerneemingh van al des selfs pligten ontrent vermijding van eygen gevoelen, volle betooning van onsijdigheyd, nette ophaeling van d'eerste grond aller saecken, e.s.v. gelijk wy doen in ons groot Werk der Algemene Historische Jaar-boecken, vervattende de voornaemste Gedenkwaerdige Geschiedenissen, soo Kercklijcke als Wereldlijcke, voorgevallen in geheel Europa, en d'andere daer meê ingewickelde Werelds-deelen van 't Jaer 1618. tot op deese tijd: Maer dat wy hier onse Pen een ruymer vryheyd hebben gegeven; echter met soodanig een bescheydenheyd, dat wy meenen, van de Bescheydene hier in niet gelasterd te sullen konnen worden.
III. Dat wy hier gantsch kort hebben gegaan: Eensdeels, om dat sulck een kortheyd van ons versogt wierd. Andersdeels, om dat den aert van dit Werck sulcks vereyschte. Eyndlijck, om dat wy in't gedagte groot Werck, van alles omstandiglijck, eygentlijck | |
| |
en met voller ondersoeck handelen. Maer hoe kort wy oock gegaen hebben, echter vertrouwen wy, dat veele Leesers hier in noch yets sullen vinden, 't welck haere Nieusgierigheyd sal aengenaam sijn; ja oock, dat deese kortheyd veele niet sal mishaegen.
Derhalven dan, wijl dit Leven en Bedrijf des Overledenen Bischops van Munster veelligt in veeler handen sal koomen, en terstond gewagh is gemaeckt van onse algemeene Historische Jaer-boecken, waer in wy van Jaer tot Jaer de Weereld doorwandelen, beginnende t'elkens met Duytschland, en eyndigende met Engelland, soo versoecken wy al de geene, welcke eenige aengelegentheyd daer aen moghten hebben (naedien wy nu gekoomen sijn tot 't Jaer 1671. en alsoo sullen treeden tot den aenvangh onses laetsten wonderlijcken Oorloghs) indiense in de Schriften der Geschied-Schrijvers, tot noch toe daer van in 't light gekoomen, | |
| |
yets hadden gevonden, 't welck niet reght nae waerheyd was gesteld, datse ons (buyten onse kosten) verseekerder beright daer van gelieven te laten weervaeren, op dat wy (die in veelen andere Schrijvers moeten gebruycken) niet door naevolgingh deselve misslagh mochten begaen; maer alles nae vermoogen opreghtlijk voorstellen. De geene, welcke oock eenige bysonderheden weeten, die tot noch toe niet sijn in 't ligt gekoomen, gelieven ons deselve, desgelijcks buyten onse kosten, meê te deelen; en alsoo yets toe te brengen tot de meerder volkoomentheydt deeses Werks, 't welck d'Uytgevers van 't selve (de Srs. Waesbergens t'Amsterdam) cierlijck sullen maecken door een groot getal soo Historische als andere voortreflijcke Figueren. Doch dat de Berigters haere Naemen en Woonplaatsen by haere Brieven voegen, tot onser verseeckering.
Hier meê, vriendelijcke Leesers, | |
| |
neemen wy voor ditmael ons afscheyd. Weyger ons tegenwoordig de gunst niet, welcke gy ons nu al dickmael in andere onser Besigheden hebt betoond: Waar voor wy u beveelen willen aen de genaedige hoede des Almagtigen; blijvende
Uwer aller Dienstbereyde
S. de V.
Utrecht deesen 20/30
der Slaghtmaend
mdc lXXviii.
|
|
Auteursrechtvrij