De jongens van de hobby club

[p. 353]

Hoofdstuk XXI

- Jongens van Nederland,

- Wij, de jongens van de Hobby Club, richten over de radio het woord tot jullie omdat wij een plan hebben, waarvan wij geloven dat het voor velen van jullie van groot belang kan zijn. Dit plan heeft ten doel bij de Nederlandse jeugd technische liefhebberijen aan te kweken en al diegenen, die er een dergelijke hobby op nahouden, tot elkaar te brengen in één machtige, wijd-vertakte organisatie, waarin zij hun hobbies naar hartelust kunnen beoefenen. De naam van deze organisatie is: Hobby Club!

- De Hobby Club bestaat al bijna een jaar en de verwezenlijking van ons plan op kleine schaal heeft zo'n succes gehad, dat wij overtuigd zijn van het welslagen van een dergelijke onderneming in 't groot. Dit kan echter alleen als wij jullie tot dezelfde overtuiging als de onze kunnen brengen, als jullie meewerkt, meebouwt, niet alleen aan de Hobby Club, maar aan onze gemeenschappelijke toekomst, de toekomst van Neêrlands jongere generatie, die tevens is: de toekomst van Nederland!

- Herinner jij je soms ook zo'n jongen, dien je kende als een knaap zonder pit, zonder belangstelling, zonder een eigen liefhebberij en door dit alles zonder toekomst? Zo één, die zich met zijn vrije tijd geen raad wist, die zich altijd verveelde, die op straat rondhing en ontevreden over zichzelf en over anderen was? En heb jij toen ook het wonder meegemaakt dat die knaap zonder pit en zonder toekomst, tot belangstelling gebracht door een vriend of kennis, geboeid werd voor een liefhebberij, een studie of ideaal en daardoor veranderde in een energiek en enthousiast werker, in een veel-belovend lid van de maatschappij? Sommige luisteraars zullen niet ver hoeven te zoeken. Die jongen.... dat waren zij zelf.

- Hun zou ik willen vragen: herinner je je nog hoe je je voelde, toen je na jaren van doelloos voortsukkelen in de

[p. 354]

dagelijkse sleur, ineens gepakt werd door een bepaalde idee? Hoe je in één slag uit dat ene, nietige vonkje alle levenskracht putte, waarop je jarenlang vergeefs gehoopt en gewacht had? Hoe je opging in je ideaal en daaraan tevens het stuwend vermogen ontleende voor grotere activiteit bij je dagelijks werk? En dat alles doordat je belangstelling gewekt was, doordat je een eigen interesse, een eigen liefhebberij, een eigen ideaal had? Welnu, geloof je dan niet dat in het opwekken van de belangstelling een krachtige werkende medicijn schuilt voor alle jonge mensen, die willoos en stuurloos in hun moeilijkheden ronddobberen?

- Ons doel is dan ook in de eerste plaats het opwekken van de belangstelling. We beperken ons daarbij tot een gebied, waarvoor de meesten van onze leeftijd 't snelst warm lopen: techniek. En als de belangstelling voor de een of andere tak van de techniek er eenmaal is, dan is het de taak van de Hobby Club er voor te zorgen dat uit die belangstelling iets groeit, dat niet alleen een ideale vulling van je vrije tijd vormt, maar je tevens met hoofd en handen aan je toekomst doet werken: de technische hobby!

- Het opwekken van die technische belangstelling en het aankweken van die technische hobbies deden wij tot nog toe in hoofdzaak door middel van het door onszelf geschreven en uitgegeven blad HOBBY CLUB en dat we daarmee succes hebben gehad, bewijzen de vele honderden enthousiaste brieven die wij ontvingen. Nu echter is het tijdstip gekomen, waarop we veel effectiever te werk kunnen gaan en wat dit ook voor jou kan betekenen, zal je duidelijk worden als ik je wat over het ontstaan van de Hobby Club vertel.

- In October van het vorige jaar toonde onze natuurkundeleraar ons aan de hand van enkele voorbeelden aan, dat de enorme ontwikkeling en de grote prestaties van de moderne techniek en wetenschap vooral een gevolg zijn van de samenwerking tussen ingenieurs, technici en geleerden op verschillend gebied. De moderne fotografie bijvoorbeeld komt voort uit de schei-, wis- en natuurkunde. Onze leraar zei, dat we van deze les desnoods alles mochten vergeten, mits we de betekenis van één woordje in onze gedachten hielden, dit ene: Samenwerking

- Nog diezelfde dag werd de Hobby Club geboren, eigenlijk als iets ‘vanzelfsprekends’, dat we echter, zoals dat meer gaat, altijd domweg over 't hoofd hadden gezien. Om dit te kunnen begrijpen, moet je weten dat ik-zelf al jaren lang op-

[p. 355]

ging in mijn radio-hobby en dat mijn buurman op school een film-enthousiast was, die zelf de camera hanteerde. Mijn laatste experimenten waren het opnemen van gramofoonplaten en toen ik in een volgend les-uur nog eens over de woorden van den natuurkundeleraar nadacht, viel het me in dat mijn buurman en ik moesten gaan samenwerken, omdat wij in ‘samenwerking’ een.... sprekende film zouden kunnen maken. En zat er niet een knaap in onze klas, die voor schoolfuiven de prachtigste schijnwerper-installaties bouwde? Met dien moesten we voor onze geluidsfilm-opnamen ook gaan samenwerken. En was er in 4B, een parallelklas van de onze, niet een jongen, die gewoonweg leefde voor zijn scheikundehobby en daarmee stof gaf tot de wonderlijkste verhalen? En dan dien jongen in 3A niet te vergeten, die stiekem onder les zulke fantastische foto's van de leraren had gemaakt! En de jongens van wie ik zeker wist dat ze een radiohobby hadden.. als wij allen eens samenwerkten? Dan konden we vast nog veel meer tot stand brengen dan alleen maar een sprekende film.

- Wat we in samenwerking het eerst tot stand brachten, was de Hobby Club. Mijn buurman en ik hadden het hele stel bij elkaar getrommeld en toen we nagingen wat we in samenwerking zo al konden bereiken, duizelden we. De practijk heeft ons in onze verwachtingen niet teleurgesteld en van het begin af aan hadden we geluk. Van den vader van één onzer leden kregen we de beschikking over een prachtig clublokaal, bestaande uit de zolderverdieping van een groot koopmanshuis aan de Herengracht te Amsterdam. Daar hielden we een propaganda-avond, die ons enkele tientallen leden opleverde, meest jongens die met radio knutselden.

- Het eerste grote object, waarin onze samenwerking tot uiting kwam, was het opnemen van een propaganda-film met geluid op gramofoonplaten. Wekenlang zijn we daar mee bezig geweest en de afdelingen Radio, Electriciteit, Fotografie en Film waren volledig gemobiliseerd. Het was een kolfje naar onze hand: een verhaal schrijven, waarin alle werkzaamheden van de Hobby Club tot uiting werden gebracht, daarvan een scenario en een draaiboek maken, schijnwerper-installaties bouwen, experimenteren met het gramofoonopname-apparaat, de film opnemen, monteren, het bijbehorend geluid, muziek en spreken op gramofoonplaten opnemen en tientallen andere interessante karweitjes opknappen.... geloof me, we genoten er van! Een ander belangrijk object, waarin we nauw samen-

[p. 356]

werkten, was ons clubblad HOBBY CLUB, dat in het voorjaar uitgroeide tot het meest gelezen jongensblad in Nederland en dat ons financieel in staat zal stellen de plannen te verwezenlijken, waarover ik jullie tot slot zal spreken.

- Elke Woensdag-, Zaterdag- en Zondagmiddag of -avond waren wij als jongens van de Hobby Club bijeen in ons clublokaal, waar we in vruchtbare, kameraadschappelijke samenwerking onze hobbies uitleefden. We beschikten, daar we botje bij botje hadden gelegd, over prima gereedschappen, onderdelen, materialen en instrumenten en vulden elkaar aan in technische kennis, ervaring en handigheid. We werkten maar niet zo in het wilde weg, maar volgden wel-overwogen plannen, die op de maandelijkse ledenvergadering werden opgesteld. En wat we in negen maanden zoal gedaan en bereikt hebben?

We hielden cursussen in radiotechniek, morse-seinen en opnemen, electriciteit en fotografie en richtten een bibliotheek in; we organiseerden gezellige filmavonden, interessante voordrachten en lezingen, excursies naar Philips, Radio Kootwijk, naar de zenders en studio's in Hilversum, naar het Algemeen Handelsblad en naar een grote electriciteitscentrale; we verzorgden met onze eigen-fabrikaatschijnwerper-, film- en versterkerinstallaties verscheidene schoolfuiven; we maakten van onze club een reportage op gramofoonplaten, die door PCJ naar Indië werd uitgezonden; we bouwden een reportagewagen om buiten het clublokaal platen te kunnen opnemen; we namen deel aan een radiovossenjacht, hadden contact met vooraanstaande zendamateurs, namen een fantastische kleuren-sprookjes-poppenfilm op, die binnenkort in de Cinéac-theaters gedraaid zal worden, we vervaardigden voor het 50-jarig jubileum van onze H.B.S. een schoolfilm en tussen al deze bedrijven door deden we in ons clublokaal de meest opwindende experimenten en bouwden we de ene technische installatie na de andere. Soms was er dan een bedrijvigheid dat horen en zien je verging: boren, zagen, timmeren, vijlen, solderen.... van alles deden we aan onze met onderdelen en materiaal bezaaide werkbanken. Ginds stond een 5-meter-zender op stapel, daar een kortegolf-super, elders weer een versterker of een booglamp. In de afdeling Electriciteit waren de jongens bezig een 100.000 volts hoogspanningsgenerator te wikkelen, in de donkere kamer werden films ontwikkeld en foto's vergroot en in ons scheikundig laboratorium stonden ingewikkelde opstellingen van glazen buisjes en kolfjes,

[p. 357]

waarin allerlei geheimzinnige stoffen werden gebrouwen. En weet je, waarom ik je met die opsomming probeer ‘lekker’ te maken? Omdat er ook voor jou een plaats is in het paradijs van de Hobby!

- Je zult wel denken dat we met dat alles steeds meer leden kregen, maar daarmee sla je de plank mis. Het was namelijk ons plan om de Hobby Club het eerste jaar klein te houden, omdat een experiment slechts dan kans heeft in 't groot te slagen als het in 't klein voor 100% gelukt is. We hebben het afgelopen jaar dus niet alleen geëxperimenteerd met radio, electriciteit, scheikunde, fotografie en film, onze club was zelf een experiment, dat we met de grootste aandacht gadesloegen en bestudeerden.

- Welnu, dit, ons grootste experiment, is ten volle geslaagd, vooral ook financieel. Met de exploitatie van ons blad HOBBY CLUB hebben we genoeg geld verdiend om de Hobby Club op grootscheepse wijze uit te breiden en het oprichten van afdelinge in andere plaatsen financieel te steunen. En wat de vorige resultaten van ons Hobby-Club-experiment betreft, deze zijn vastgelegd in rapporten, die door de leiders van de verschillende technische afdelingen zijn opgesteld. Aan de hand van deze rapporten heeft het bestuur van de Hobby Club het Hobby-Club-Systeem, het HCS, zoals wij dat noemen, ontworpen, dat over enkele weken in de vorm van een klein boekje gepubliceerd zal worden. Dit boekje, dat aan alle belangstellenden op aanvrage gratis wordt toegezonden, beschrijft in de eerste plaats de ideeën, de grondslagen en het doel van de Hobby Club. Het vertelt je hoe je lid kunt worden, wat je plichten zijn als lid, wie lid kan worden en welke hobbies je in de Hobby Club kunt beoefenen. Verder geeft het je een duidelijk overzicht van de organisatie van de Hobby Club en van onze werkmethoden, zoals bv. de technische scholing van beginnelingen.

- Het HCS-boekje is vooral ook een handleiding voor hen, die een plaatselijke afdeling van de Hobby Club willen oprichten. Zij, de ‘pioniers’ zoals hun bijnaam zal zijn, vinden in ons boekje precies aangegeven hoe ze dat moeten doen, niet alleen het oprichten, maar ook het opbouwen, toegelicht met plattegronden van clublokalen, constructie-tekeningen van werkbanken en schema's van electrische leidingen, en met gedetaileerde aanwijzingen in zake de financieele opzet en de plaatselijke propaganda. Ten slotte vermeldt het HCS-boekje de voornaamste punten van het werkprogramma voor 't volgend jaar van de

[p. 358]

reeds bestaande Hobby Club, zoals het inrichten van een nieuw clubgebouw, de constructie van een stel kortegolfzenders en het werken daarmee, het bouwen van modelvliegtuigen, het aanleggen van modelspoorwegen en het experimenteren met stereofonie, stereofilm en als lest best: televisie!

- In Amsterdam krijgen we binnenkort de beschikking over een clubgebouw, dat plaats biedt aan vele honderden jongens. Elke technische afdeling krijgt daarin haar eigen lokalen, die zij geheel naar eigen wens kan inrichten. In dit nieuwe clubgebouw komt o.m. een klein hoogspanningslaboratorium, een feestzaal op de zolder, die tevens als filmstudio gebruikt zal worden, een modern ingericht scheikunde-laboratorium, een tekenkamer en een radiostudio, waar onze kortegolfzenders worden opgesteld.

- Om zo nauw mogelijk met de plaatselijke afdelingen te kunnen samenwerken en om de Hobby-Club-leden van heel Nederland af en toe met elkaar in contact te brengen, stichten we het volgend jaar in een mooie en centraal gelegen streek een Hobby-Club-kamp en daar zal door de samenwerking van duizenden jongens met verschillende hobbies en als resultaat van hun werkzaamheden gedurende de winter iets tot stand worden gebracht, dat heel Nederland in verbazing zal brengen, iets zo fantastisch, dat de wereld het nog niet kent, maar dat wij, Hollandse jongens, in samenwerking kunnen verwezenlijken. Wat het precies is, dat blijft voorlopig nog een geheim, maar alle ingewijden zijn er van ovetuigd, dat het in de hele wereld groot opzien zal baren en de roem van de Hobby Club wijd en zijd zal verspreiden. Ook jij kunt daaraan meewerken!

- Om lid van de Hobby Club te kunnen worden, moet je ten minste 12 jaar zijn. Een maximum-leeftijdsgrens is er niet en de medewerking van ouderen met technische hobbies zullen wij zeer op prijs stellen, vooral voor de technische opleiding van de allerjongsten. Voor jongens van 12-16 jaar bedraagt de contributie 50 cent, voor de ouderen een gulden per maand, zulks met inbegrip van een abonnement op ons blad HOBBY CLUB. Alle bestuursaangelegenheden worden op democratische wijze geregeld en elk half jaar worden hoofdbestuur, besturen van plaatselijke afdelingen, leiders van de diverse technische afdelingen en de redactie van ons blad door verkiezingen onder de leden gekozen. De medewerking aan ons blad HOBBY CLUB staat voor alle leden open en wordt op aantrekkelijke wijze gehonoreerd.

- Met nadruk wijzen wij er op dat de Hobby Club op poli-

[p. 359]

tiek en godsdienstig terrein altijd strikt neutraal zal blijven en wat de reeds bestaande jeugdorganisatie betreft, wij hebben niet de minste concurrentie op 't oog en willen niet anders dan met hen een zo groot mogelijke samenwerking.

- Nu nog een geruststellend woord tot ouders en leraren, die wij zowel in het belang van de club als van haar leden te goed vriend willen houden. Om dit te bereiken hebben wij de bepaling ingevoerd dat clubleden, wier rapportcijfers ten gevolge van hun activiteit in de Hobby Club gedaald zijn, voor drie maanden geschorst worden. Of hiertoe moet worden overgegaan, beoordeelt de directeur van de school van het betrokken clublid. Het is misschien een wat straffe maatregel, maar hij zet de clubleden er toe aan hun uiterste best te doen en voorkomt allerlei onaangenaamheden. Wij weten hoe sceptisch en afwijzend vele ouders en opvoeders tegenover technische hobbies staan, maar wij hopen hen er metterdaad van te overtuigen dat hobbies, mits in goede banen geleid, een in hoge mate gunstige uitwerking op hun kinderen kunnen hebben.

- En dit brengt mij dan ten slotte op het ‘waarom’, op het ‘waarvoor’, het ‘waartoe’ van mijn betoog. Met welk doel willen wij de technische hobby stimuleren, met welk doel willen wij elken Nederlandsen jongen met belangstelling voor techniek in onze organisatie onderbrengen? Natuurlijk is de Hobby Club voor ons een heerlijk tijdverdrijf, een bron van voldoening en amusement, een prachtig object om onze krachten op te beproeven en natuurlijk willen wij de mogelijkheden van onze club vergroten door meer jongens in onze club te betrekken, willen wij andere jongens in de genoegens van onze club laten delen. Maar er is meer en dat is de toekomst van den Nederlandsen jongen, die, zoals ik al zei, de toekomst van onze jongere generatie en daarmee de toekomst van Nederland is!

- Nederland is een land met een beperkt grondgebied en dus met beperkte landbouwmogelijkheden. De toekomst van ons land ligt dan ook voor een belangrijk deel in de industrie en daarvoor heeft Nederland jongens nodig, die behalve hun hoofd ook hun handen kunnen gebruiken, jongens met aanleg voor techniek en alles wat daarmee samenhangt. Op dit gebied liggen voor jonge mensen, die al van kinds af aan de techniek uit liefhebberij beoefend hebben, betere kansen dan voor hen, die nooit een technische hobby hebben gehad. Denk aan Philips, aan Stork, Heemaf, Werkspoor, Shell, Spoorwegen,

[p. 360]

K.L.M., P.T.T. en de vele andere grote en kleine bedrijven, die jaarlijks duizenden mensen voor technisch werk opleiden. Voor hoeveel jonge mensen met pit, ambitie en technische aanleg is daar geen plaats, voor hoevelen is daar geen levenspositie? En in de toekomst zal de techniek in het bedrijfsleven een steeds belangrijker plaats gaan innemen, welke toeneming voortdurend jonge krachten vereist. Daarin te voorzien behoort tot de taak van de Hobby Club!

- De toekomst van Nederland is de toekomst van zijn jongere generatie. Daarom wil de Hobby Club er het hare toe bijdragen om een jongere generatie te kweken, die op haar eigen benen kan staan. Zij kan dat, wanneer men haar de kans geeft het naast school en huis zo noodzakelijke ‘derde milieu’ te vormen. Daarbij willen wij, zoals ik al gezegd heb, niets afdoen aan het werk van bestaande jeugdorganisaties. Wij willen ook niet de techniek verheffen tot een hoger plan dan zij verdient. We zijn er ons wel van bewust dat er uit een geestelijk en moreel oogpunt veel belangrijker dingen zijn dan technische hobbies, maar t.a.v. de geestelijke en morele herbewapening van de jeugd geloven wij, dat men, om de massa van de jeugd te verheffen, niet te hoog moet grijpen. Zorg eerst voor een prettige en nuttige vulling van de vrije tijd, zorg voor een aantrekkelijk verenigingsleven en dan is er een basis, waarop men bouwen kan.

- In de Hobby Club is deze basis aanwezig en daarop bouwen kùnnen wij en zùllen wij! En wat de jongens in de Hobby Club dan zo al zullen leren? In het openbaar spreken, verantwoordelijkheid dragen, plannen ontwerpen en uitvoeren, organiseren, propaganda maken, boekhouden, artikelen schrijven en bovendien: ze zullen mensenkennis en technische kennis opdoen, ze zullen door onze nauwe samenwerking met jonge kunstenaars de beste uitingen van menselijk verstand en gevoel leren waarderen, allemaal factoren, die voor hun geestelijke vorming van het grootste belang zijn. Ze zullen mannen worden, berekend voor hun taak; mannen, in de beste zin des woords. En bovenal: ze zullen leren zich met elkander te verdragen, want stand, afkomst en politieke richting spelen bij ons geen rol. Waar het ons om gaat is: saamhorigheid en kameraadschap. En al met al zal de Hobby Club door haar serieuze opzet een leerschool zijn voor heel het verdere leven!

- De toekomst van Nederland en zijn jongere generatie is de toekomst van den Nederlandsen jongen. Hij.... neen, hier mag geen sprake zijn van ‘hij’. Ons doel is geen ‘hij’ maar

[p. 361]

ben ‘jij’! Jij, Nederlandse jongen met je bewust of onbewust verlangen naar iets eigens, naar iets dat helemaal van en uit jezelf is, dat uit eigen wensen is ontstaan en dat je met eigen kracht en verstand wilt ontwikkelen: bij ons in de Hobby Club vind je, wat je zoekt, kun je al je talenten ontplooien en kun je je hobby uitleven als nooit tevoren! En niet alleen jij, dat kunnen al je vrienden, dat kunnen jongens in andere steden en dorpen, dat kunnen alle jongens in Nederland! Dit is onze kans, de mooiste, maar misschien ook de laatste kans van ons jongensleven en daarom, laten wij haar aangrijpen, zoals onzen besten vriend: met beide handen! Laten wij haar aangrijpen om in ‘goodwill’ en vriendschap ons leven rijker en gelukkiger te maken en in samenwerking te bouwen aan een betere en schonere toekomst als JONGENS VAN DE HOBBY CLUB!

‘Zwanenburg’ Dinther N.-Br. 1942-1943, Amsterdam 1946-1947